Wat is Jāņi?

Jāņi (Midsummer Festival in Latvia) wordt elk jaar in Letland gehouden ter gelegenheid van de zomerzonnewende. Het is een van de oudste en meest geliefde tradities in het land. Mensen vieren het begin van de zomer met zang, dans, bloemenkransen en grote vreugdevuren. De nacht is kort, maar intens: families trekken naar het platteland, versieren hun huizen met berkentakken en zingen tot zonsopgang. De sfeer is vrolijk, uitbundig en doordrenkt van symboliek.

Het feest draait om verbondenheid met de natuur en de seizoenen. Jong en oud dragen bloemen- of eikenkransen en nemen deel aan rituelen zoals het springen over vuur, dat zuivering en geluk zou brengen. Ook worden er traditionele gerechten bereid zoals Jāņu siers, een karwijkaas die speciaal voor deze gelegenheid wordt gemaakt. Veel mensen blijven wakker tot de ochtenddauw valt, wat symbool staat voor hernieuwing. Jāņi is een feest dat generaties verbindt en diepe culturele betekenis draagt.

Geschiedenis en oorsprong

De oorsprong van Jāņi gaat terug tot voorchristelijke tijden. Het feest was toen bedoeld om vruchtbaarheid, gezondheid en overvloed af te dwingen door middel van rituelen rond licht en natuur. Met de komst van het christendom werd de viering gekoppeld aan Johannes de Doper, maar de heidense elementen bleven grotendeels bewaard. In de Letse volkscultuur bleven zon, planten en vuur centraal staan.

Tijdens de Sovjetperiode werd het vieren van Jāņi ontmoedigd, maar het verdween nooit helemaal. Na de onafhankelijkheid kreeg het feest weer zijn volle betekenis terug. Vandaag de dag is het een krachtig symbool van Letse identiteit. De rituelen, liederen en gerechten zijn generaties lang mondeling doorgegeven. Jāņi leeft, juist omdat het een feest is van en voor gewone mensen.

Wie doet er mee aan Jāņi?

• Letse families: Verzamelen zich op het platteland om samen de zonnewende te vieren.
• Volksdansers en zangers: Voeren traditionele liederen en dansen op in dorpen en steden.
• Ambachtslieden: Maken kransen, kaarsen en linnen kleding voor het feest.
• Koks en bakkers: Bereiden typische gerechten zoals Jāņu siers en pīrāgi.
• Toeristen: Sluiten aan bij de festiviteiten en maken kennis met Letse cultuur.

Slogans en thema’s

Jāņi draait om licht, natuur en verbondenheid. Veelgebruikte thema’s zijn vruchtbaarheid, zuivering en het vieren van het leven. Liederen met het refrein “Līgo” klinken overal, als bezwering en viering tegelijk. De nacht wordt gezien als magisch: een tijd waarin de grenzen tussen mens en natuur vervagen. Alles draait om balans en hernieuwing.

Kleuren, symbolen en patronen

Kleuren

• Groen: Symbool van natuur, vruchtbaarheid en leven
• Geel: Verwijst naar de zon en het licht van de langste dag
• Wit: Staat voor zuivering en nieuw begin

Symbolen

• Bloemenkransen: Gedragen door vrouwen, symbool van schoonheid en verbondenheid
• Eikenkransen: Door mannen gedragen, symbool van kracht en uithoudingsvermogen
• Vuurkorven: Geven licht en beschermen tegen kwade invloeden

Patronen

• Letse borduurmotieven: Geometrische patronen met betekenis voor geluk en bescherming
• Zonnesymbolen: Verwijzen naar leven, cyclus en eenheid
• Plantmotieven: Druidenblad, varens en grassen staan centraal in decoraties

Meest gebruikte hashtags

• #Jāņi
• #Līgo
• #LetseZomer
• #Bloemenkrans
• #Zonnewende

Hoe doe je mee aan Jāņi?

• Maak je eigen krans: Gebruik bloemen of eikenblad voor een persoonlijke hoofdtooi.
• Steek een vuur aan: Doe dat veilig en deel het vuur met vrienden of buren.
• Zing Letse liederen: Oefen het refrein “Līgo” en zing mee bij zonsondergang.
• Blijf wakker tot zonsopgang: Wandel in de ochtenddauw als symbool van vernieuwing.
• Proef traditionele gerechten: Maak Jāņu siers of probeer zelfgemaakte pīrāgi.

Waarom is Jāņi belangrijk?

Jāņi is een viering van licht en leven. Het verbindt mensen met de natuur en met elkaar. In een wereld die steeds sneller en digitaler wordt, biedt het feest een moment van vertraging en verdieping. Het is een herinnering aan de kracht van ritueel, lied en samenzijn. Voor Letten is het een diep cultureel ankerpunt.

Deze dag laat zien dat je de zon niet hoeft te vereren om haar te waarderen. En dat je stilte, dans en vuur kunt gebruiken om te zeggen wat je met woorden niet kunt uitdrukken. Jāņi is geen show, maar een beleving die blijft.