Het dramadriehoekmodel is een interactiemodel uit de psychologie. Het laat interactiepatronen zien die tot een toxisch samenspel leiden.
Er is geen ‘goede’ of ‘foute’ rol of persoon, het is de dynamiek van alle aanwezige partijen die de interactie toxisch maakt.
De dramadriehoek is een dynamiek die ontstaat tussen aanwezige mensen en kan dus per situatie of relatie verschillen. Iedereen die omgaat met anderen kan in deze negatieve spiraal raken.
Negatieve dynamiek
In een negatieve interactie of toxische relatie zijn drie rollen te herkennen: die van Aanklager, Redder en Slachtoffer. De rollen zijn inwisselbaar: in een slechte interactie of relatie kun je van rol wisselen of verschuiven. De drie rollen hebben een vaste, negatieve dynamiek ten opzichte van elkaar.
Aanklagersrol
De Aanklager wijst naar anderen om zijn eigen zwakte te verbergen.
‘Jij snapt er echt niets van hè.’
De ander is degene die fouten maakt. Zo gaan anderen zich schuldig voelen en krijg je zelf een groter gevoel van eigenwaarde.
Reddersrol
De Redder biedt graag, veel en vooral ongevraagd hulp.
‘Kom maar, laat mij het maar even doen.’
Je moet altijd alles doen en niemand waardeert je. Je neemt daarbij ongevraagd de verantwoordelijkheid van een ander over. Daardoor maak je anderen afhankelijk en jezelf onmisbaar.
Slachtofferrol
Het Slachtoffer gedraagt zich hulpeloos en reageert het liefst vanuit onmacht.
‘Ze moeten altijd mij hebben.’
De hele wereld werkt tegen je en anderen moeten je helpen of je pijn erkennen. Als je je zielig genoeg voordoet dan voelt een Redder zich aangesproken. Roep je irritatie op, dan wordt de Aanklager uitgedaagd.
Alternatieve rollen
Je kunt een negatief interactiepatroon ombouwen tot een positieve:
Alternatief voor aanklagersrol
Het alternatief voor agressief aanklagergedrag stopt met een assertieve opstelling.
- Geef je grenzen aan.
- Zeg wat je ‘echt’ denkt, zinnen die beginnen met Ik vind …; Ik voel …; Ik wil … zonder de ander daarbij te kwetsen.
Alternatief voor reddersrol
Het alternatief voor reddergedrag is een zorgzame opstelling. Betrokkenheid bij de ander én bij jezelf.
- Accepteer dat anderen voor zichzelf kunnen of willen zorgen.
- Maak vooraf duidelijke afspraken over wat de ander zelf doet.
- Vraag: Kan ik iets voor je doen?
Alternatief voor slachtofferrol
Het alternatief voor hulpeloos slachtoffergedrag begint met realisme. Je kwetsbaar opstellen, niet door te klagen maar te vragen.
- Neem verantwoordelijkheid voor je eigen gedrag, gedachten en gevoelens en behoeften.
- Vraag: Wil je me even helpen?
