Wat is de Herdenkingsdag voor de Genocide in Srebrenica?

De Herdenkingsdag voor de Genocide in Srebrenica (Day of Reflection and Commemoration of the 1995 Genocide in Srebrenica) wordt elk jaar wereldwijd gehouden op 11 juli. Op deze dag worden de ruim achtduizend mannen en jongens herdacht die in juli 1995 in en rond Srebrenica zijn vermoord door Bosnisch-Servische troepen. De gebeurtenis geldt als de grootste massamoord in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog.

Srebrenica was door de Verenigde Naties uitgeroepen tot veilige haven. Duizenden Bosnische moslims zochten er bescherming, onder meer bij Nederlandse VN-soldaten. De troepen konden de aanval echter niet tegenhouden. De genocide werd later erkend door het Internationaal Straftribunaal voor het voormalige Joegoslavië en het Internationaal Gerechtshof.

Deze dag is bedoeld als moment van herdenking én van bewustwording. Er is aandacht voor de slachtoffers en hun nabestaanden, maar ook voor de bredere lessen over vrede, verantwoordelijkheid en preventie van massaal geweld. Het is een dag van stilstaan, niet van politieke stellingname.

In Nederland is de dag extra beladen door de rol van Dutchbat. Jaarlijks vinden er herdenkingen plaats in Den Haag, bij het Nationaal Monument in Potocari en in verschillende gemeenten. Ook in onderwijs en media wordt aandacht besteed aan de geschiedenis en de blijvende impact.

Geschiedenis en oorsprong

De genocide in Srebrenica vond plaats tussen 11 en 16 juli 1995, tijdens de Bosnische Oorlog. Bosnisch-Servische troepen onder leiding van Ratko Mladić namen de enclave in, ondanks VN-bescherming. Duizenden mannen en jongens werden gescheiden van vrouwen en ouderen, afgevoerd en systematisch vermoord.

Na afloop duurde het jaren voor de internationale gemeenschap de gebeurtenis als genocide erkende. In de jaren daarna groeide de behoefte aan een vaste herdenkingsdag, zowel in Bosnië als in andere delen van Europa. De datum van 11 juli werd internationaal erkend als moment om stil te staan bij het verlies, de feiten en de noodzaak van herhaling voorkomen.

In 2009 riep het Europees Parlement 11 juli officieel uit tot Europese herdenkingsdag. Sindsdien wordt de dag jaarlijks gehouden in meerdere landen, met lezingen, tentoonstellingen en stille tochten. In Nederland groeit de publieke aandacht, mede door de verhalen van overlevenden en de publieke reflectie op de Nederlandse rol.

Wie doet er mee aan de Herdenkingsdag voor de Genocide in Srebrenica?

• Nabestaandenorganisaties: organiseren herdenkingen en verzamelen getuigenissen
• Scholen en universiteiten: besteden aandacht aan de geschiedenis van Srebrenica in lessen en lezingen
• Mensenrechtenorganisaties: benadrukken het belang van herinnering en waarschuwing
• Gemeenten en instellingen: houden vlagceremonies of plaatsen bloemen bij monumenten
• Overlevenden en getuigen: vertellen hun verhaal in media of op bijeenkomsten

Slogans en thema’s

Deze dag draait om waarheid, herinnering en waakzaamheid. Vaak gehoorde woorden zijn nooit vergeten, zeg hun namen en herdenken is beschermen. Het thema is elk jaar gericht op erkenning van leed, het tegengaan van ontkenning en het versterken van historische kennis. De nadruk ligt op respect voor slachtoffers én op het actief bewaren van de feiten. Herdenken is ook een manier om nieuw geweld te voorkomen. Het is geen afsluiting, maar een voortdurende opdracht tot waakzaamheid.

Kleuren, symbolen en patronen

Kleuren

• Wit: staat voor onschuld en herdenking
• Donkergroen: verwijst naar de kleur van de Srebrenica-herdenkingsbloem
• Zwart: symbool voor rouw en verlies

Symbolen

• Srebrenicabloem: wit met groen hart, als teken van herinnering en vrede
• Kaars: symbool voor licht, stilstand en gedenken
• Namenlijsten: worden vaak opgelezen of getoond tijdens herdenkingen

Patronen

• Bloemblaadvormen: geïnspireerd op de herdenkingsbloem
• Golven of cirkels: verwijzen naar verspreiding van herinnering
• Herhaalde namen: typografische patronen die slachtoffers zichtbaar maken

Meest gebruikte hashtags

• #Srebrenica
• #11Juli
• #NooitVergeten
• #HerdenkenIsWaarschuwen
• #SrebrenicaGenocide

Hoe doe je mee aan de Herdenkingsdag voor de Genocide in Srebrenica?

• Woon een herdenking bij: fysiek of online, om stil te staan bij de slachtoffers
• Lees of bekijk getuigenissen: begrijp de persoonlijke impact van de genocide
• Deel informatie op sociale media: help mee aan feitelijke herinnering
• Draag de herdenkingsbloem: toon herkenning en steun aan nabestaanden
• Bespreek het onderwerp: op school, op werk of thuis, om kennis levend te houden

Waarom is de Herdenkingsdag voor de Genocide in Srebrenica belangrijk?

Srebrenica laat zien wat er gebeurt als haat, ontmenselijking en straffeloosheid de overhand krijgen. De genocide vond plaats onder toezicht van de internationale gemeenschap, die te laat en onvoldoende ingreep. Die geschiedenis moet levend blijven, juist om herhaling te voorkomen.

Door stil te staan bij deze dag eren we niet alleen de slachtoffers, maar dragen we ook bij aan een cultuur van verantwoordelijkheid. Herdenken is een vorm van verzet tegen vergetelheid en ontkenning. Het helpt jonge generaties om de juiste lessen te trekken uit het verleden. Deze dag is geen afsluiting, maar een collectief geheugen dat steeds opnieuw onderhouden moet worden.