Wat is Dag van de Internationale Rechtvaardigheid?

Dag van de Internationale Rechtvaardigheid (Day for International Justice) wordt elk jaar op 17 juli wereldwijd gehouden. De dag herinnert aan de goedkeuring van het Statuut van Rome in 1998, dat leidde tot de oprichting van het Internationaal Strafhof. De dag richt zich op de strijd tegen straffeloosheid bij ernstige misdrijven, zoals oorlogsmisdaden en genocide. Ook roept deze dag op tot internationale samenwerking op het gebied van gerechtigheid. Mensenrechtenorganisaties, rechters en slachtoffers staan op deze dag stil bij het belang van internationaal recht.

De aandacht gaat niet alleen uit naar het Strafhof zelf, maar ook naar bredere thema’s zoals vervolging, bescherming van slachtoffers en samenwerking tussen landen. De dag brengt het belang van gerechtigheid op mondiaal niveau onder de aandacht van burgers, politici en media. Juridische instellingen organiseren discussies, onderwijsprojecten en herdenkingen. Veel organisaties gebruiken de dag om aandacht te vragen voor conflicten waarin straffeloosheid nog steeds voorkomt. Er wordt gesproken over de rol van staten, de grenzen van rechtsmacht en de rechten van slachtoffers. Internationaal wordt de dag gebruikt om vooruitgang te vieren, maar ook om tekorten aan te kaarten. Het is een dag van reflectie, maar ook van druk uitoefenen op overheden.

In Nederland krijgt de dag bijzondere aandacht omdat het Internationaal Strafhof in Den Haag is gevestigd. Organisaties als het Vredespaleis en juridische faculteiten organiseren bijeenkomsten en lezingen. Er wordt gesproken over actuele zaken bij het hof, en over de rol van Nederland als gastland. Ook media besteden er aandacht aan via interviews of achtergrondartikelen. De dag biedt een aanleiding om rechtvaardigheid als internationaal concept zichtbaar te maken in eigen land.

Geschiedenis en oorsprong

Op 17 juli 1998 werd het Statuut van Rome aangenomen. Daarmee werd de basis gelegd voor het Internationaal Strafhof. Het hof kreeg de taak om individuen te vervolgen voor de zwaarste misdaden onder het internationale recht. Lange tijd bestond er geen permanente rechtbank voor dit soort zaken. Ad-hoctribunalen zoals voor Rwanda of Joegoslavië waren tijdelijk en beperkt. Het Statuut van Rome moest dat veranderen door een vaste, onafhankelijke rechtbank in te stellen. In 2002 werd het hof officieel operationeel. Sindsdien zijn tientallen zaken behandeld en honderden onderzoeken gestart.

De dag zelf werd officieel ingesteld om jaarlijks aandacht te vragen voor de doelen van het hof. Daarbij gaat het niet alleen om lopende zaken, maar ook om het bredere belang van internationale rechtsorde. De datum werd gekozen vanwege de formele aanneming van het statuut. Sindsdien wordt de dag wereldwijd erkend en gebruikt voor campagnes, congressen en educatie. Steeds meer landen sluiten zich aan bij het principe dat ernstige misdaden niet onbestraft mogen blijven. Toch zijn er ook landen die het statuut nooit ondertekenden of zich later terugtrokken. Die politieke werkelijkheid is vaak onderwerp van debat tijdens deze dag.

Het Internationaal Strafhof is gevestigd in Den Haag en speelt een centrale rol op deze dag. De stad presenteert zich als juridische hoofdstad van de wereld. Naast het hof zijn er ook andere instellingen zoals Europol en het Internationaal Gerechtshof. Samen vormen ze een netwerk van instellingen die werken aan rechtvaardigheid over grenzen heen. Op 17 juli worden vaak verklaringen uitgegeven door rechters, procureurs of staatshoofden. Slachtoffersorganisaties gebruiken de dag om aandacht te vragen voor toegang tot recht. Er is ruimte voor herdenking, maar ook voor analyse en verbetering.

Wie doet er mee aan Dag van de Internationale Rechtvaardigheid?

• Internationale rechtbanken en tribunalen: publiceren verklaringen en organiseren lezingen
• Mensenrechtenorganisaties: voeren campagnes over straffeloosheid en slachtofferschap
• Onderwijsinstellingen: besteden aandacht aan het Statuut van Rome in colleges en projecten
• Journalisten en mediaplatforms: maken achtergrondverhalen over actuele rechtszaken
• Slachtoffers en advocaten: delen getuigenissen en pleiten voor gerechtigheid

Slogans en thema’s

Veelgebruikte slogans op deze dag zijn gericht op het doorbreken van stilte en het verdedigen van recht. Zinnen als “Geen vrede zonder gerechtigheid” of “Straffeloosheid stopt hier” komen veel voor. Het thema verschilt per jaar, afhankelijk van de actualiteit. Soms ligt de nadruk op samenwerking tussen staten, andere jaren op bescherming van slachtoffers. De toon is serieus en reflectief, vaak met oog voor concrete dossiers. De dag is inhoudelijk van aard, met veel ruimte voor debat en juridisch perspectief.

Kleuren, symbolen en patronen

Kleuren

• Blauw: voor vrede, vertrouwen en internationale samenwerking
• Wit: als symbool voor eerlijkheid en transparantie
• Donkerrood: voor herinnering en de ernst van misdaden

Symbolen

• Weegschaal: als beeld van evenwicht en recht
• Oliventak of laurier: als verwijzing naar vrede en waardigheid
• Open boek: als symbool voor rechtspraak en documentatie

Patronen

• Strakke lijnen in compositie: voor orde en structuur
• Gebroken cirkels: als verwijzing naar doorbroken straffeloosheid
• Geometrische figuren: voor objectiviteit en systeemdenken

Meest gebruikte hashtags

• #JusticeMatters
• #InternationalJusticeDay
• #DenHaag
• #Strafhof
• #Gerechtigheid

Hoe doe je mee aan Dag van de Internationale Rechtvaardigheid?

• Deel informatie over het Statuut van Rome: help anderen begrijpen wat het inhoudt
• Volg een online lezing van het Internationaal Strafhof: veel sessies zijn openbaar
• Lees getuigenissen van slachtoffers: en deel hun stem op sociale media
• Ondersteun mensenrechtenorganisaties: via donaties of vrijwilligerswerk
• Bespreek internationale gerechtigheid in je klas, groep of organisatie: maak het onderwerp concreet

Waarom is Dag van de Internationale Rechtvaardigheid belangrijk?

Deze dag onderstreept dat misdaden tegen de menselijkheid niet vergeten mogen worden. Ze maken diepe littekens in samenlevingen en vragen om een juridische reactie. Door daders verantwoordelijk te houden, wordt recht gedaan aan slachtoffers. Internationale gerechtigheid helpt bovendien om vrede te herstellen. De dag benadrukt dat recht geen grens mag kennen.

Zonder erkenning van onrecht groeit wantrouwen en neemt geweld opnieuw toe. Deze dag biedt ruimte om vooruitgang te meten en tekortkomingen te benoemen. Rechters, journalisten, slachtoffers en burgers krijgen een podium. Er ontstaat internationale druk op landen die vervolging tegenwerken. Zo blijft rechtvaardigheid zichtbaar en bespreekbaar, elk jaar opnieuw.