Wat is Zoönosedag?

Zoönosedag (World Zoonoses Day) wordt elk jaar wereldwijd gehouden op 6 juli. Deze dag staat in het teken van ziektes die van dieren op mensen kunnen overgaan. Denk aan rabiës, vogelgriep of de ziekte van Lyme. Het doel is om meer kennis te verspreiden over deze overdraagbare ziektes, en aandacht te vragen voor preventie, onderzoek en samenwerking tussen diergeneeskunde en volksgezondheid.

Zoönosen zijn infectieziekten die van dieren op mensen worden overgedragen. Soms gebeurt dat via direct contact, soms via voedsel, insecten of de lucht. Veel uitbraken van ziektes in de geschiedenis, zoals SARS of COVID-19, hadden een zoönotische oorsprong. Door beter inzicht te krijgen in hoe die ziektes ontstaan en zich verspreiden, kunnen risico’s beperkt worden.

In Nederland houdt het RIVM toezicht op zoönosen. Er zijn samenwerkingsverbanden tussen artsen, dierenartsen en milieudeskundigen. Er wordt veel onderzoek gedaan naar tekenbeten, de Q-koorts en de overdracht van virussen van vleermuizen en knaagdieren. Rond deze dag delen instellingen zoals universiteiten en GGD’s vaak informatie over wat je zelf kunt doen om risico’s te verkleinen.

Geschiedenis en oorsprong

Zoönosedag is verbonden aan het moment waarop in 1885 het eerste succesvolle rabiësvaccin werd toegediend aan een mens. Dat gebeurde door de Franse wetenschapper Louis Pasteur. Zijn werk wordt gezien als een mijlpaal in zowel de medische wetenschap als de diergeneeskunde.

Deze dag ontstond als eerbetoon aan deze doorbraak, maar is inmiddels uitgegroeid tot een breder informatie- en bewustwordingsmoment. Het richt zich op de zogeheten One Health-benadering: de gezondheid van mens, dier en omgeving zijn met elkaar verbonden.

Wereldwijd nemen organisaties als de WHO en de FAO deel aan campagnes rond deze dag. Er is speciale aandacht voor plattelandsgebieden, tropische ziektes, en de rol van klimaatverandering in het verschuiven van infectierisico’s.

Wie doet er mee aan Zoönosedag?

• Ziekenhuizen: delen kennis over risicovolle infecties en diagnostiek
• Dierenartsen: geven uitleg over overdraagbare ziekten bij huisdieren
• Universiteiten: organiseren lezingen of publiekscampagnes
• GGD’s: informeren over preventie en vaccinatie
• Internationale instellingen: richten zich op monitoring en samenwerking

Slogans en thema’s

Deze dag draait om samenwerking tussen sectoren. Veelgebruikte slogans zijn “Eén wereld, één gezondheid”, “Voorkomen begint bij kennis” en “Mens en dier, samen gezond”. Het thema benadrukt dat gezondheidszorg niet alleen in het ziekenhuis begint, maar ook op de boerderij, in het bos of zelfs in de achtertuin.

Kleuren, symbolen en patronen

Kleuren

• Groen: verwijst naar natuur, omgeving en ecologie
• Blauw: staat voor wetenschap en samenwerking
• Rood: waarschuwingskleur voor infecties en risico’s

Symbolen

• Molecule of virusvorm: beeld voor ziekte en overdracht
• Mens en dier naast elkaar: visueel symbool voor samenwerking
• Thermometer of stethoscoop: herkenbaar binnen gezondheidscampagnes

Patronen

• Cirkels: benadrukken het cyclische karakter van besmetting
• Netwerken: verwijzen naar verbindingen tussen mens, dier en omgeving
• Pijlen: tonen de overdrachtsrichting van infecties

Meest gebruikte hashtags

• #ZoonosesDay
• #OneHealth
• #MensEnDier
• #Infectiepreventie
• #SamenGezond

Hoe doe je mee aan Zoönosedag?

• Leer iets nieuws: verdiep je in een specifieke zoönose zoals Q-koorts
• Bescherm jezelf: draag bedekkende kleding in tekenrijke gebieden
• Vaccinatie check: controleer of je huisdier goed beschermd is
• Deel kennis: plaats een informatief bericht op sociale media
• Steun onderzoek: doneer aan projecten of instellingen die werken aan zoönosepreventie

Waarom is Zoönosedag belangrijk?

De gezondheid van mens en dier is onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dat blijkt keer op keer bij uitbraken van nieuwe infectieziekten. Zoönosedag maakt zichtbaar hoe belangrijk samenwerking is tussen artsen, boeren, beleidsmakers en onderzoekers.

Door beter te begrijpen hoe ziektes ontstaan en zich verspreiden, kunnen grote problemen worden voorkomen. Deze dag herinnert eraan dat gezondheid breder is dan alleen menselijke gezondheidszorg. Het gaat ook om dieren, leefomgeving en preventie.