Wat zijn parasociale relaties?
De term parasociale relatie beschrijft een relatie met een persoon die je eigenlijk niet kent. De relatie is een eenzijdige: het bestaat uit iemand die aan de ander denkt en de relatie emotionele waarde geeft, en een persona die zich totaal niet bewust van het bestaan van de eerste persoon. In de meeste gevallen gaat het bij parasociale relaties om mensen die bevriend zijn met, bewondering hebben voor, of een relatie hebben met beroemdheden, organisaties, of de media.
Mensen voelen zich vaak intiem verbonden met iemand die ze alleen op TV of op het internet hebben gezien. Een kind kan bijvoorbeeld het gevoel hebben dat het bevriend is met een fictief personage omdat het vaak naar dat personage kijkt in een show. Een youtubekijker kan het gevoel hebben dat zij een relatie heeft met een youtube-ster omdat hij emotioneel betrokken is bij de carrière en het leven van de ster.
Zijn parasociale relaties ongezond?
Eeuwenlang waren de enige gezichten en stemmen die we regelmatig tegenkwamen die van de mensen in ons dagelijks leven. Dat veranderde vanaf het begin van de 20e eeuw met de komst van radio en films. Het aantal gezichten en stemmen waarmee je via de media vertrouwd kon raken groeide daarmee exponentieel.
Onze hersenen zijn ondertussen niet geëvolueerd om onderscheid te maken tussen mensen die we via de media zien en horen en die we in ons echte leven zien en horen. Daarom verwerken en reageren we op deze ontmoetingen op dezelfde manier, wat leidt tot parasociale verschijnselen.
De meeste psychologen gaan er van uit dat parasociale verbindingen normaal zijn en iets wat de meeste mediagebruikers overkomt. De meeste mensen zijn zich ervan bewust dat hun relaties met mediapersonen niet echt zijn, hoewel die kennis hen er niet van weerhoudt te reageren alsof dat wel zo is.
Parasociale relaties worden ongezond wanneer mensen niet meer bewust zijn dat de relaties eenzijdig zijn, ze leiden tot stalkgedrag of ander opdringerig gedrag, of wanneer de relaties interfereren met relaties in je echte leven. Soms kunnen parasociale relaties ook op andere manieren onrust veroorzaken als je te obsessief betrokken raakt bij de persoon of het personage.
Wat is de invloed van parasociale relaties?
Onderzoek heeft aangetoond dat parasociale relaties op een aantal manieren invloed kunnen hebben op mediagebruikers. In een recent overzicht van de literatuur concludeerden Liebers en Schramm dat de persona invloed kan hebben op de mediagebruiker’s:
- politieke opvattingen
- stembeslissingen
- koopgedrag
- houding tegenover genderstereotypen
- vertrouwen in verschillende groepen mensen, zoals wetenschappers.
Parasociale verbindingen kunnen ook:
- je zelfvertrouwen vergroten,
- je geloof in jezelf verbeteren
- gevoelens van saamhorigheid vergroten met anderen die dezelfde persoon bewonderen.
Omdat fans vaak fanclubs oprichten die gewijd zijn aan bepaalde personages en andere mediafiguren kunnen parasociale relaties ook helpen met het vormen van echte relaties.
Hoe verlopen parasociale relaties?
Vorming van de parasociale relatie
Net als persoonlijke relaties beginnen parasociale relaties wanneer een mediagebruiker een mediapersoonlijkheid ontmoet en er kennis mee maakt. Als de persona een indruk maakt die de mediagebruiker ertoe brengt ook na de interactie over hem of haar na te denken, kunnen de parasociale interacties tot een parasociale relatie leiden.
Groei van de parasociale relatie
Parasociale relaties worden versterkt door verdere parasociale interacties, die soms tot parasociale gehechtheid leiden.
Parasociale relatiebreuk
Als de parasociale relatie eindigt doordat de mediafiguur sterft, de show of filmserie waarin ze verschijnen eindigt, of de mediagebruiker besluit zich niet langer met de mediapersoonlijkheid bezig te willen houden, kan de mediagebruiker een parasociale relatiebreuk doormaken. Onderzoek heeft uitgewezen dat mensen op zo’n breuk reageren op een manier die vergelijkbaar is met een relatiebreuk met iemand die ze wel kennen.
Wat is de geschiedenis van parasociale relaties?
Het begrip parasociale relatie werd in 1956 bedacht door Donald Horton en R. Richard Wohl om de manier te beschrijven waarop gebruikers van media zich gedragen alsof ze een sociale relatie met een mediafiguur hebben. Hoewel dit soort eenzijdige relaties al lang vóór de uitvinding van TV en radio bestond, in de vorm van gevoelde relaties met politieke figuren, goden en geesten, had de groeiende rol van de televisie en radio deze relaties meer op de voorgrond gebracht.
Vóór smartphones en het internet waren parasociale relaties nog steeds vaak voorbehouden aan leden van het koninklijk huis, de politiek of tv-personages. Tegenwoordig zijn er duizenden verschillende sociale media-accounts om in contact te komen met je favoriete sterren, bloggers, gebruikers van sociale media en gamers. Reality-televisieshows stellen kijkers in staat om mensen in hun meest intieme en persoonlijke leven te zien. Je ziet beroemdheden zich openstellen over hun meningen en activiteiten via sociale-media-sites als twitter en facebook.
Nu sociale-media-platforms nog meer geïntegreerd raken in het dagelijks leven, is ons begrip en onze definitie van de aard en intimiteit van parasociale relaties ook veranderd. Hoewel parasociale relaties nog steeds eenzijdig zijn vinden ze plaats in meer interactieve omgevingen, waardoor je direct kunt communiceren met de mediapersoonlijkheid van je keuze of obsessie. Dit zorgt dat de intimiteit en kracht van de parasociale relatie toenemen.
Bronnen
- Branch SE, Wilson KM, Agnew CR. Committed to Oprah, Homer, or House: Using the investment model to understand parasocial relationships. Psychol Pop Media Cult. 2013;2(2):96-109. doi:10.1037/a0030938
- Dibble JL, Hartmann T, Rosaen SF. Parasocial Interaction and Parasocial Relationship: Conceptual Clarification and a Critical Assessment of Measures. Hum Commun Res. 2015;42(1):21-44. doi:10.1111/hcre.12063
- Eyal K, Cohen J. When Good Friends Say Goodbye: A Parasocial Breakup Study. J Broadcast Electron Media. 2006;50(3):502-523. doi:10.1207/s15506878jobem5003_9
- Giles DC. Parasocial Interaction: A Review of the Literature and a Model for Future Research. Media Psychol. 2002;4(3):279-305. doi:10.1207/s1532785xmep0403_04
- Giles D. Psychology Of The Media. Basingstoke: Palgrave Macmillan; 2010.
- Horton D, Wohl RR. Mass Communication and Para-Social Interaction: Observations on Intimacy at a Distance. Psychiatry. 1956;19(3):215-229. doi:10.1080/00332747.1956.11023049
- Hu M. The influence of a scandal on parasocial relationship, parasocial interaction, and parasocial breakup. Psychol Pop Media Cult. 2016;5(3):217-231. doi:10.1037/ppm0000068
- Liebers N, Schramm H. Parasocial Interactions and Relationships with Media Characters–An Inventory of 60 Years of Research. Communication Research Trends. 2019;38(2):4-31.
- Sanderson J. “You Are All Loved so Much”: Exploring relational maintenance within the context of parasocial relationships. Journal of Media Psychology: Theories, Methods, and Applications. 2009;21(4):171-182. doi:10.1027/1864-1105.21.4.171
- Stever GS. Processes of Audience Involvement. In: Stever GS, Giles DC, Cohen JD, Myers ME. Understanding Media Psychology. 1st ed. New York: Routledge; 2021:183-204.
- Stever GS. How do parasocial relationships with celebrities contribute to our development across the lifespan?. In: Shackleford KE, ed. Real Characters: The Psychology Of Parasocial Relationships With Media Characters. 1st ed. Santa Barbara: Fielding University Press; 2020:119-144.
- Stever GS. Fan Behavior and Lifespan Development Theory: Explaining Para-social and Social Attachment to Celebrities. J Adult Dev. 2011;18(1):1-7. doi:10.1007/s10804-010-9100-0
- Stever GS, Lawson KE. Twitter as a way for celebrities to communicate with fans: Implications for the study of parasocial interaction. North American Journal of Psychology. 2013;15(2):339-354.
Waarom word je steeds verliefd op hetzelfde type?
Lees het in het artikel Lovemaps: de verborgen blauwdruk van onze liefde.
Boekentip:
Een toekomst zonder vroeger (Sammie Wolf)
Sammie is begin twintig en worstelt met de gevolgen van onveilige hechting en emotionele verwaarlozing. Het ontbreken van een emotioneel veilige basis in haar jeugd sijpelt door in haar volwassen leven. In de openhartige verhalen in Een toekomst zonder vroeger deelt Sammie hoe een onveilige hechting en emotionele verwaarlozing voor haar voelen, en hoe ze zichzelf steeds beter leert begrijpen.