Anorexia athletica (sportanorexia)

Wat is anorexia athletica (sportanorexia)?

Anorexia athletica is de drang om overmatig te sporten, vaak in combinatie met te weinig eten. Anorexia athletica staat ook bekend als dwangmatige beweging, hypergymnasie en sportanorexia. Het gaat vaak samen met te veel met je voedingspatroon bezig zijn (orthorexia).

Mensen met anorexia athletica nemen een beperkt aantal calorieën in, ondanks een hoge mate van lichamelijke activiteit. Dit leidt tot een zeer mager lichaamstype en een laag gewicht. Iemand met anorexia athletica denkt vaak niet dat zijn of haar gedrag ongezond is. Hij of zij kan het als normaal gedrag beschouwen in de context van zijn of haar sport of activiteit.

Volgens een publicatie van de National Eating Disorder Association (NEDA) hebben mensen met anorexia athletica minstens vijf procent van hun gezonde lichaamsgewicht verloren door caloriebeperking en overmatige lichaamsbeweging. Mensen met anorexia athletica voldoen meestal wel aan enkele, maar niet aan alle criteria voor andere eetstoornissen. Daarom wordt anorexia athletica vaak geclassificeerd als een andere gespecificeerde voedings- en eetstoornis (OSFED).

Dit subtype van Anorexia is officieel (nog) niet vastgelegd in het psychiatrisch handboek DSM. Als dit wel het geval zou zijn, zou er een toename van 10-15% zijn van psychische stoornissen onder sporters (bron). Uit dezelfde studie is gebleken dat sportanorexia kan leiden tot psychische stoornissen. De angst, stress en druk die mensen met sportanorexia op zichzelf uitoefenen, en ook de druk die ouders en coaches op de atleet kunnen uitoefenen, kan psychische stoornissen veroorzaken.

Atleten met anorexia athletica zijn vaak meer vatbaar voor spier- en botblessures en kunnen ook andere complicaties ondervinden, zoals voedingstekort of afwezige menstruaties.

Wie krijgen anorexia athletica?

Anorexia athletica is een vorm van anorexia nervosa die vooral voorkomt onder (duur)sporters en bij sporten waar een laag lichaamsgewicht belangrijk is. Enkele voorbeelden zijn:

• gymnastiek
• turnen
• kunstschaatsen
• hardlopen
• zwemmen en duiken
• ballet en andere dansvormen
• cheerleading
• roeien
• paardrijden
• worstelen
• judo
• boksen

Ook als je niet op topniveau actief bent, maar gewoon recreatief sport kun je hier last van krijgen. Net als bij anorexia nervosa komt de aandoening vaak voor bij mensen met emotionele problemen, zoals depressie, angst of een laag gevoel van eigenwaarde.

In het algemeen komen eetstoornissen bij vaker voor bij vrouwelijke atleten dan bij mannelijke atleten, maar ook mannelijke atleten lopen risico. Uit een studie onder atleten van de Division 1 National Collegiate Athletic Association (NCAA) bleek dat meer dan een derde van de vrouwelijke atleten symptomen rapporteerden die risico van anorexia nervosa herbergen.

In gewichtsklasse sporten (worstelen, roeien, paardenrennen) en esthetische sporten (bodybuilding, gymnastiek, zwemmen, duiken) heeft ongeveer 33 procent van de mannelijke atleten er last van. Bij vrouwelijke atleten in gewichtsklasse en esthetische sporten komt ongeordend eten naar schatting tot 62 procent voor.

Andere individuele factoren, zoals genetica en persoonlijkheid, dragen bij tot iemands risico op het ontwikkelen van anorexia athletica. Op dit gebied is echter verder onderzoek nodig.

Wat zijn de symptomen van anorexia athletica?

Beperkte calorie-inname

Net als mensen met anorexia nervosa beperken mensen met anorexia athletica hun calorie-inname. Op die manier kunnen ze ofwel gewicht verliezen of een reeds laag gewicht behouden. Bij anorexia athletica is de caloriebeperking vaak onderdeel van een gespecialiseerd dieet. Maar ook zelfopgewekt braken (purgeren) en verkeerd gebruik van laxeermiddelen of diuretica kunnen voorkomen.

Beperking van de calorie-inname kan ook verschillende merkbare effecten hebben, waaronder:

• een laag energieniveau of vermoeidheid
• problemen met concentratie of aandacht
• lichtheid in het hoofd of duizeligheid
• prikkelbaarheid
• een langere hersteltijd nodig hebben tussen trainingen, oefeningen, of wedstrijden
• vaker blessures oplopen
• Veel lichamelijke activiteit

Mensen met anorexia athletica doen aan een hoge mate van lichamelijke activiteit. Dit kan zijn in de vorm van lichaamsbeweging, training, of wedstrijd. Deze overmatige lichamelijke activiteit zet het lichaam van de atleet extra onder druk en kan het risico op blessures vergroten.

Nadruk op prestatie

Anorexia nervosa gaat gepaard met een vertekend beeld van het lichaamsbeeld of een angst voor gewichtstoename. Het komt vaak voor dat iemand met anorexia nervosa gelooft dat hij of zij overgewicht heeft, terwijl hij of zij in werkelijkheid erg mager is.

Mensen met anorexia athletica kunnen ook ontevreden zijn over hun lichaamsvorm en -gewicht. Gedragingen als een restrictief dieet en overdreven lichaamsbeweging zijn echter vaak prestatiegericht.

Iemand met anorexia athletica kan een perfectionistische houding hebben bij het behouden van fysieke conditie, waarvan hij of zij denkt dat het een voorsprong op de concurrentie zal geven.

Deze houding kan versterkt worden als hij of zij succesvol is in de gekozen activiteit, tijdens caloriebeperking en meer lichaamsbeweging. Veel mensen met een sportanorexia geloven niet dat hun gedrag ongezond is.

Onregelmatige menstruatie bij vrouwen

Vrouwen met anorexia athletica kunnen last hebben van onregelmatige, gemiste, of afwezige menstruaties. Dit gebeurt door het lage lichaamsgewicht die mensen met anorexia athletica hebben.

Conclusie

Anorexia athletica is een vorm van eetstoornis die atleten kan treffen. Het komt meer voor bij sporten die gericht zijn op een slank lichaamstype of het behouden van een bepaald gewicht.

Mensen met anorexia athletica beperken hun calorie-inname en doen aan overmatige lichaamsbeweging. Dit heeft vaak te maken met prestatie, omdat de atleet gelooft dat het hebben van een bepaald gewicht of lichaamstype hem een concurrentievoordeel kan geven.

De houding die hoort bij anorexia athletica hangt samen met de opvattingen van coaches, ouders, of de media. De cultuur van de sport zelf kan ook bijdragen door beoordelingscriteria en wegingen.