Wat is ikigai?
Ikigai (生き甲斐, ‘een reden om te zijn’) is een Japans begrip dat verwijst naar levensgeluk of levensdoel en belichaamt in wezen de reden waarom je ‘s morgens opstaat. De term is een samenstelling van twee Japanse woorden: iki , 生き, wat ‘leven; levend’ betekent en kai 甲斐 , wat ‘gevolg; waarde; gebruik; voordeel; baat’ betekent.
Hoewel de betekenis van ikigai in de loop van de geschiedenis een aantal verschuivingen heeft ondergaan, wordt ikigai gewoonlijk zowel een persoonlijk streven genoemd als een streven dat anderen ten goede komt. Uiteindelijk geeft ikigai betekenis, doel en voldoening aan je leven, terwijl het ook bijdraagt aan het welzijn van anderen.
Iedereen heeft een ikigai, een specifieke kruising van passie, talent en potentieel om anderen van nut te zijn. Het is alleen een kwestie van het te vinden. De reis naar ikigai kan tijd, diepgaande zelfreflectie en inspanning vergen, maar het is er een die we allemaal kunnen maken.
Activiteiten die je in staat stellen om ikigai te voelen worden je niet opgedrongen; ze worden als spontaan ervaren en vrijwillig ondernomen, daarom zijn ze persoonlijk en hangen ze af van je karakter.
Ikigai in de Westerse samenleving
Het begrip Ikigai wordt in het Westen meestal gevisualiseerd met een Venn-diagram van vier elkaar overlappende kwaliteiten:

Waar je van houdt
Dit gebied omvat wat je doet of meemaakt dat je de meeste vreugde in het leven brengt en je het meest levend en voldaan doet voelen. Waar we in deze zin van houden kan bijvoorbeeld zijn: toneelspelen, columns schrijven, bergbeklimmen, zingen in een band, chicklits lezen, vrije tijd doorbrengen met vrienden.
Belangrijk is dat je jezelf toestaat diep na te denken over wat je leuk vindt zonder je druk te maken over de vraag of je er goed in bent, of de wereld het nodig heeft, of dat je er voor betaald kan worden.
Waar je goed in bent
Dit gebied omvat alles waar je bijzonder goed in bent, zoals vaardigheden die je geleerd hebt, hobby’s die je beoefend hebt, talenten die je van jongs af aan getoond hebt. Waar je goed in bent kan bijvoorbeeld zijn: zingen, cello spelen, empathisch zijn, spreken in het openbaar, voetballen, preparaten maken of portretten schilderen.
Belangrijk is dat je jezelf toestaat diep na te denken over waar je goed in bent zonder je druk te maken over de vraag of je er gepassioneerd over bent, of de wereld het nodig heeft, of dat je er voor betaald kan worden.
Wat de wereld nodig heeft
Dit gebied gaat over wat je de wereld te bieden hebt. De wereld kan de mensheid als geheel zijn, een kleine gemeenschap waarmee je in contact staat, of alles daartussenin. Wat de wereld nodig heeft kan gebaseerd zijn op jouw indrukken of op behoeften die door anderen geuit worden. De behoeften van de wereld zouden kunnen zijn: geschoolde docenten, meer dijken tegen overstroming, verwarming van huizen, vrijwilligers bij de voedselbank, of betere opleiding voor artsen.
Dit domein van ikigai heeft te maken met andere mensen en goed doen voor hen, buiten je eigen behoeften om.
Waar je voor betaald kunt worden
Ook deze dimensie van het diagram heeft betrekking op de wereld of de maatschappij in het algemeen. Het gaat om wat iemand anders bereid is je te betalen. Je kunt gepassioneerd zijn over het schrijven van columns of heel goed zijn in bergbeklimmen, maar dat betekent niet noodzakelijk dat je er ook voor betaald kunt krijgen
Of je betaald kunt krijgen voor je passies of talenten hangt af van exterbe factoren zoals de stand van de economie en of er vraag is naar je passies en talenten.
Kruispunten in het diagram
- Op het kruispunt van waar je van houdt en waar je goed in bent ligt je passie.
- Op het kruispunt van waar je van houdt en wat de wereld nodig heeft ligt je missie.
- Op het kruispunt van wat de wereld nodig heeft en waar je voor betaald kunt krijgen ligt je roeping.
- Op het kruispunt van waar je goed in bent en waar je voor betaald kunt krijgen ligt je beroep.
Het ikigai-midden
Je bereikt ikigai als je iets hebt waar je gepassioneerd over bent, waar je ook goed in bent, dat de wereld nu nodig heeft, én waarvoor iemand je wil betalen. Als je bijvoorbeeld een passie heb voor mensen opleiden, er ook bekwaam in ben, er op dat moment in mijn wereld behoefte aan is, en ik op dit gebied verschillende werkaanbiedingen hebt zou je zomaar Ikigai bereikt kunnen hebben.
Vind je ikigai
Zoals het diagram laat zien neemt ikigai de centrale plaats in en heeft het betrekking op waar vier belangrijke gebieden overlappen. Wanneer je probeert je eigen persoonlijke ikigai te bepalen met behulp van zo’n diagram moet je elke cirkel invullen met de passende inhoud, gebaseerd op je eigen ervaringen, zelfkennis en begrip van de wereld.
Een deel van de inhoud die in deze gebieden past, komt misschien gemakkelijk bij je op. Andere inhoud vergt meer tijd en zelfreflectie. Het invullen van het schema kan je helpen om te verduidelijken waar je staat in je zoektocht naar ikigai en hoe je de nodige aanpassingen kunt maken om het te bereiken.
Het identificeren van Ikigai is essentieel om meer betekenis en plezier in je leven te brengen. Hier zijn 3 oefeningen van Christie Vanbremeersch om je te helpen de jouwe te vinden.
Vind wat je laat stralen
Volgens Christie Vanbremeersch is je ‘glanszone’ datgene wat je graag doet en waar je zo super begaafd voor bent dat het je gemakkelijk afgaat. Met andere woorden, het is de praktijk, de activiteit waarin we goed zijn omdat je de nodige vaardigheden hebt, of omdat je begaafd bent, waar je plezier en motivatie vindt, en die voor jou zin heeft.
Neem je een notitieboekje, een pen en een gekleurde stift.
- Schrijf alle kwaliteiten op die je vanaf je kindertijd tot vandaag aan jezelf toeschrijft. Beperk je niet tot een paar algemeenheden omdat je niet zeker van jezelf bent. Denk aan alle talenten, kwaliteiten, vaardigheden die je leraren, je familie, je vrienden, je collega’s, je cliënten in je gezien hebben en waar ze je over verteld hebben.
- Identificeer en omcirkel met je gekleurde stift de drie kwaliteiten waar je echt niet zonder zou kunnen en die je echt karakteriseren.
Zoek je kinderdroom
Veel van de door Christie Vanbremeersch geïnterviewden herinnerden zich dat hun gave of ikigai zich in hun kindertijd of tijdens hun tienerjaren openbaarde. We zien onszelf als een kinderarts, een schrijver, een piloot, een astronaut, een uitvinder. Het belang van deze projecties is dat ze niet alleen de harde kern van je verlangen in zich dragen, maar ook de bijbehorende vaardigheden.
Jammer genoeg wordt deze ikigai door volwassenen vaak als een droom of als een dwaas idee beschouwd en niet als vaardigheden of gaven die vereist of bruikbaar zijn voor een opleiding voor een vak. Om je ikigai te vinden kun je in je verleden duiken.
Neem een notitieblokje en pen.
- Laat je geest teruggaan in het verleden, naar je kindertijd en je adolescentie, op zoek naar wat je warm maakte, wat je motiveerde, wat je graag deed en waar je vaardigheden of een gave voor had. Concentreer je niet op de grote dingen maar zoek naar alles wat je in een bepaalde mate bezielde. Dit kan van alles zijn: lezen, schrijven, koken, tuinieren, uitleggen, zorgen, schilderen, tekenen, versieren, knutselen, animeren, zingen, verkleden, muziek maken, sporten.
- Als je je eenmaal verbonden voelt met je ikigai schrijf dan vijf dingen op die je met plezier deed. Probeer je dan de voordelen te herinneren van deze activiteiten waar je hartstochtelijk voor voelde. Vraag je dan af hoe ze in je omgeving (familie, vrienden, school) ontvangen werden.
- Vraag je vervolgens af wat deze activiteiten nog steeds in je oproepen, zoals motivatie, spijt, onverschilligheid en ook of ze in je huidige leven aanwezig zijn of niet.
- Als je spijt voelt dat je één van deze dingen verloren bent, bedenk dan hoe je ze weer in je leven kan inzetten.
Onderzoek je jaloezie
Het mooie van jaloezie is dat het je wijst op wat je in anderen benijdt en daarmee een deel van waar je naar verlangt onthult. Blijvende jaloezie kun je analyseren. Christie Vanbremeersch biedt een methode in drie stappen aan.
Teken drie kolommen op een stuk papier of in je werkboek.
- Schrijf in de eerste kolom drie redenen voor jaloezie. Censureer jezelf niet, het is normaal dat je je een beetje schaamt. Denk aan mensen die je persoonlijk kent of kent omdat ze beroemd zijn die je jaloers maken en dus iets hebben waarvan je denkt dat het je leven zinvoller en plezieriger zou maken.
- Schrijf in de tweede kolom het verlangen op dat in je gevoel van jaloezie genesteld is.
- Schrijf in de derde kolom de stappen op die je zou kunnen zetten, de acties die je zou kunnen nemen om in de richting van dit verlangen te gaan.
Ikigai in Japan
Er is een discussie gaande over de vraag of het Vendiagram het traditionele Japanse concept van ikigai het beste weergeeft of een verwesterde versie ervan is. Niet alle dimensies zijn noodzakelijkerwijs bestanddelen van ikigai zoals de Japanse aanhangers het traditioneel opvatten.
Iemands ikigai heeft in Japan niet perse iets met werk of inkomen te maken. In een onderzoek onder 2.000 Japanse mannen en vrouwen, uitgevoerd door Central Research Services in 2010, beschouwden slechts 31% werk als onderdeel van hun ikigai. Iemands waarde in het leven kan zijn of haar werk zijn, maar is daar zeker niet toe beperkt.
Sommige Japanners zeggen dat iemands ikigai ook niet iets hoeft in te houden waar de wereld behoefte aan heeft of dat een talent is. Deze mensen houden vol dat ikigai geen verheven en formidabel te bereiken doel is. In plaats daarvan geloven ze dat het traditionele Japanse concept van ikigai dichter ligt bij:
“…de vreugde om kleine dingen omarmen, in het hier en nu zijn, terugdenken aan gelukkige herinneringen uit het verleden, en een gemoedstoestand hebben waarin je een gelukkig en actief leven kunt opbouwen.”
(Ikigai Tribe, 2019)
Dit concept van ikigai heeft weinig te maken met professioneel succes of ondernemerschap en ligt dicht bij een zenboeddhistische mentaliteit, waarbij de nadruk ligt op actief zijn, in het moment zijn, vreugde scheppen in de kleine gebeurtenissen in het leven, en een toestand van flow in je leven vinden.
Flow is een aaneenschakeling van momenten waarop je op je best benn. Deze beste momenten doen zich gewoonlijk voor wanneer je lichaam of je geesttot het uiterste wordt opgerekt, in een vrijwillige inspanning om iets te bereiken dat moeilijk en de moeite waard is.
Je kan zeggen dat flow zich voordoet wanneer je consequent iets doet waar je van houdt en waar je goed in bent, met als mogelijk bijkomend voordeel dat je waarde toevoegt aan het leven van anderen. In zo’n geval kan flow gezien worden als in overeenstemming met je ikigai, of activiteiten die je leven zin en doel geven.
Andere definities van ikigai
Geneeskunde
Het concept van ikigai is voortgekomen uit de basisprincipes voor gezondheid en welzijnuit de traditionele Japanse geneeskunde. Deze medische traditie stelt dat fysiek welzijn wordt beïnvloed door iemands mentaal-emotionele gezondheid en gevoel van doel in het leven.
Psychologie
Volgens de psycholoog Katsuya Inoue is ikigai een begrip dat uit twee aspecten bestaat:
- bronnen of voorwerpen die waarde of betekenis aan iemands leven geven
- het gevoel dat iemands leven waarde of betekenis heeft vanwege het bestaan van de bron of het voorwerp.
Inoue deelde ikigai in drie richtingen in:
- sociale ikigai:
ikigai waar de maatschappij of andere individuen baat bij hebben, zoals (vrijwilligers-)werk - niet-sociale ikigai:
ikigai die geen directe maatschappelijke waarde hebben, zoals geloof of zelfdiscipline - anti-sociale ikigai:
ikigai die voortkomen uit duistere emoties zoals het verlangen om iets te haten of het koesteren van wraakgevoelens.
De Japanse psychologe Michiko Kumano (2017) zegt dat ikigai een staat van welzijn is die ontstaat uit toewijding aan activiteiten waar men van geniet, wat ook een gevoel van vervulling met zich meebrengt.
Michiko onderscheidt ikigai verder van vergankelijk genot (hedonia, in de oud-Griekse betekenis) en brengt het op één lijn met eudaimonia – de oud-Griekse betekenis van een goed geleefd leven, dat leidt tot de hoogste en meest duurzame vorm van geluk.
Cognitieve gedragstherapie
Ikigai resoneert ook met de nadruk die Cognitieve Gedragstherapie legt op het nastreven van activiteiten die plezier en een gevoel van meesterschap opleveren, specifiek als een manier om depressieve stoornissen te verlichten.
Neurowetenschap
Ken Mogi, een neurowetenschapper en auteur van Awakening Your Ikigai (2018, p. 3), zegt dat ikigai een oud en vertrouwd concept is voor de Japanners, dat vertaald kan worden als “een reden om ‘s ochtends op te staan” of, poëtischer, “wakker worden met vreugde”.
Media
National Geographic-verslaggever Dan Buettner suggereerde dat ikigai een van de redenen kan zijn voor de lange levensduur van de mensen op Okinawa. Volgens Buettner hebben de Okinawanen minder zin om met pensioen te gaan, omdat de mensen hun favoriete werk blijven doen zolang ze gezond blijven. “Moai”, de hechte vriendengroep, wordt beschouwd als een belangrijke reden voor de mensen van Okinawa om lang te leven.
Tenslotte
Of het ikigai-diagram nu traditioneel is of niet, het invullen ervan is aantoonbaar nuttig om iets te kunnen vinden dat de basisdimensies combineert van ‘Ik heb hier passie voor, het maakt me gelukkig’ en ‘Dit zou me in staat stellen ook goed te doen voor anderen’.
Zoeken naar ikigai, je reden om te bestaan, of een reden om elke morgen vreugdevol wakker te worden is wat veel mensen al doen, al dan niet bewust. Er zijn basale menselijke drijfveren om je passies na te streven, je talenten te ontwikkelen, anderen te helpen, en de kost te verdienen. Tegelijk is het niet altijd duidelijk waar deze drijfveren samenvloeien tot een pad dat tot een vervullend leven leidt. Dit is waar reflectie en zelfstudie van pas komen.
In 2016 verscheen een boek dat op dit concept gebaseerd is, ‘Ikigai: het Japanse geheim voor een lang en gelukkig leven”:
Bronnen
- Alex Tanchoco, CC BY-SA 4.0 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0, via Wikimedia Commons
- Age of Ideas (2020). https://theageofideas.com/jiro-ono/
- Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The psychology of optimal experience. Harper & Row.
- García, Héctor; Miralles, Francesc (2017). Ikigai: The Japanese Secret to a Long and Happy Life. Penguin Books. ISBN 978-0143130727.
- Gelb, D., Iwashina, K., Pellegrini, T., & Ono, J. (2012). Jiro dreams of sushi. Entertainment One.
- Hatwalne, M. (July 24, 2020). Ikigai – Reason for being. https://myzenpath.com/purpose-meaning/ikigai-reason-for-being/
- Ikigai Tribe (July 23, 2019). Ikigai misunderstood and the origins of the ikigai Venn diagram. https://ikigaitribe.com/ikigai/ikigai-misunderstood/
- Jackson, S. A., & Marsh, H. (1996). Development and validation of a scale to measure optimal experience: The Flow State Scale. Journal of Sport & Exercise Psychology, 18(1), 17–35.
- “How to live to be 100+”.
- Inoue, Katsuya (2000). Psychology of Aging. Chuo Hoki Shuppan. pp. 80–99, 144–145. ISBN 978-4805818954.
- Ishida, Riichiro (2012). “Reducing Anxiety in Stutterers through the Association between “Purpose in Life/Ikigai” and Emotions”. Global Journal of Health Science. 4 (5): 120–4. doi:10.5539/gjhs.v4n5p120. PMC 4776915. PMID 22980384.
- Kamiya, Mieko (1980). “『生きがいについて』 (“On the Meaning of Life” in Japanese)”. Japan: Misuzu Shobo. ISBN 4622081814.
- Kumano, Michiko (2018-06-01). “On the Concept of Well-Being in Japan: Feeling Shiawase as Hedonic Well-Being and Feeling Ikigai as Eudaimonic Well-Being”. Applied Research in Quality of Life. 13 (2): 419–433. doi:10.1007/s11482-017-9532-9. ISSN 1871-2576. S2CID 149162906.
- Manzenreiter, Wolfram; Holthus, Barbara (2017-03-27). Happiness and the Good Life in Japan. Taylor & Francis. ISBN 978-1-317-35273-0.
- Mathews, Gordon (1996). “The Stuff of Dreams, Fading: Ikigai and “The Japanese Self””. Ethos. 24 (4): 718–747. doi:10.1525/eth.1996.24.4.02a00060. ISSN 0091-2131. JSTOR 640520.
- Mogi, K. (2018). Awakening your ikigai: How the Japanese wake up to joy and purpose every day. The Experiment.
- Nakanishi, N (1999-05-01). “‘Ikigai’ in older Japanese people”. Age and Ageing. 28 (3): 323–324. doi:10.1093/ageing/28.3.323. ISSN 1468-2834. PMID 10475874.
- Ozawa-de Silva, Chikako (2020-02-11). “In the eyes of others: Loneliness and relational meaning in life among Japanese college students”. Transcultural Psychiatry. 57 (5): 623–634. doi:10.1177/1363461519899757. ISSN 1363-4615. PMID 32041496. S2CID 211078070.
- Schippers, Michaéla (2017-06-16). IKIGAI: Reflection on Life Goals Optimizes Performance and Happiness. ISBN 978-90-5892-484-1.
- Schippers, Michaéla C.; Ziegler, Niklas (2019-12-13). “Life Crafting as a Way to Find Purpose and Meaning in Life”. Frontiers in Psychology. 10: 2778. doi:10.3389/fpsyg.2019.02778. ISSN 1664-1078. PMC 6923189. PMID 31920827.
- Sone T.; Nakaya N.; Ohmori K.; Shimazu T.; Higashiguchi M.; Kakizaki M.; Kikuchi N.; Kuriyama S.; Tsuji I. (2008). “Sense of life worth living (ikigai) and mortality in Japan: Ohsaki Study”. Psychosomatic Medicine. 70 (6): doi:10.1097/PSY.0b013e31817e7e64. PMID 18596247. S2CID 10483513.
- Tanno K.; Sakata K.; Ohsawa M.; Onoda T.; Itai K.; Yaegashi Y.; Tamakoshi A.; et al. (JACC Study Group) (2009). “Associations of ikigai as a positive psychological factor with all-cause mortality and cause-specific mortality among middle-aged and elderly Japanese people: findings from the Japan Collaborative Cohort Study”. Journal of Psychosomatic. 67 (1): 67–75. doi:10.1016/j.jpsychores.2008.10.018. PMID 19539820.