Iemand met een depressie of psychose is niet per definitie gevaarlijk. Iemand met een persoonlijkheidsstoornis is niet hetzelfde als een ‘slecht mens’.
Helaas zijn er veel vooroordelen over psychische stoornissen. Als iemand zijn vrouw vermoordt wordt hij vaak gestoord genoemd, in plaats van moordenaar. Trump is een idioot of een narcist en terroristen zijn achterlijk. Met dit soort uitingen wordt het vooroordeel bevestigt dat mensen met een psychische stoornis gevaarlijk zijn.
Validisme
Deze uitingen zijn een voorbeeld van de maatschappelijke reactie op mensen met een van de norm afwijkende psyche. De vooroordelen rond lichaamsbouw en/of afwijkende lichamelijke of afwijkende verstandelijke mogelijkheden heet ‘validisme’ (Engels: ableism). Validisme lijkt op racisme (de maatschappelijke reactie op een afwijkende etniciteit) en seksisme (de maatschappelijke reactie op een afwijkende gender).
Validisme zit zo diep in de samenleving verweven dat de meeste mensen niet doorhebben hoezeer mensen gediscrimineerd worden. Zij zien validisme simpelweg als de normale gang van zaken. Als gevolg hiervan internaliseren mensen met een psychische stoornis of lichamelijke beperking vaak deze negatieve oordelen over hun groep, waardoor zij gaan geloven dat zij minder waard zijn en tot minder in staat zijn dan mensen zonder beperking.
Taboe en stigma
Bij psychische problemen spreekt men in Nederland ook vaak van taboe of (zelf)stigma in plaats van validisme.
Een taboe is iets dat wordt beschouwd als ongepast om te gebruiken, te doen of over te spreken. Spreken over psychische stoornissen was lang taboe en is dat bij meer dan de helft van de stoornissen nog steeds.
Een stigma is een brandmerk dat aan een bepaald persoon, groep personen of zaak wordt gekoppeld, of een negatief vooroordeel dat leeft onder een bevolkingsgroep. In het Nederlands kent men het afgeleide werkwoord “stigmatiseren”. Synoniem hieraan is “brandmerken”.
Verschil tussen validisme, stigma en taboe
De woorden stigma of taboe zijn geen woorden die alleen worden gebruikt voor onbegrip bij psychische stoornissen, validisme is wel exclusief voor mensen met lichamelijke of psychische problemen.
Er zijn heel veel taboes in de samenleving; alles waar mensen niet expliciet over durven te praten geldt als een taboe. Stigma’s komen minder voor, het is namelijk een heel krachtig negatief sociaal stempel, zoals die bijvoorbeeld leeft bij stoornissen als narcisme of bij drugsverslaving.
Validisme is meer een sluipmoordenaar: een niet in het oog springend sociaal stempel, zoals ook speelt bij stoornissen waar een minder groot onbegrip over is, een minder zwaar oordeel op rust of een minder groot taboe op is. Minder in het oog springende discriminatie dus, maar niet minder hardnekkig.
