Over serotoninesyndroom
Een serotoninesyndroom is een overschot aan het ‘gelukshormoon’ serotonine. Serotonine is een chemische stof die je lichaam produceert, die nodig is om je zenuwcellen en hersenen te laten functioneren. De bekendste medicatie die iets doet met je serotonine-heropname zijn antidepressiva. Bepaalde illegale drugs en voedingssupplementen worden ook geassocieerd met het serotoninesyndroom.
Een serotoninesyndroom treedt op wanneer je medicijnen neemt die ervoor zorgen dat hoge niveaus van de chemische stof serotonine zich in je lichaam ophopen. Een serotoninesyndroom kan optreden wanneer je de dosis van een dergelijk geneesmiddel verhoogt of een nieuw geneesmiddel gaat slikken.
Te veel serotonine veroorzaakt symptomen die kunnen variëren van mild (rillen en diarree) tot ernstig (spierstijfheid, koorts en aanvallen). Een ernstig serotoninesyndroom kan dodelijk zijn als het niet wordt behandeld.
Milde vormen van serotoninesyndroom verdwijnen binnen een dag na het stoppen van de medicijnen die de symptomen veroorzaken. Soms helpt het innemen van medicijnen die serotonine blokkeren.
Symptomen
Serotoninesyndroom-symptomen treden meestal op binnen enkele uren na het nemen van een nieuw geneesmiddel of het verhogen van de dosis van een geneesmiddel dat je al gebruikt.
- Agitatie of rusteloosheid
- Verwarring
- Snelle hartslag en hoge bloeddruk
- Versmalde pupillen
- Verlies van spiercoördinatie of trillende spieren
- Stijfheid van de spieren
- Zweten
- Diarree
- Hoofdpijn
- Bibberen
- Kippenvel
Ernstig serotoninesyndroom kan levensbedreigend zijn. Tekenen en symptomen zijn onder meer:
- Hoge koorts
- Toevallen
- Onregelmatige hartslag
- Bewusteloosheid
Wanneer moet ik naar een dokter?
Als je vermoedt dat je serotoninesyndroom hebt na het slikken van een nieuw medicijn of het verhogen van de dosis van een medicijn dat je al gebruikt, bel dan meteen je arts of ga naar de eerste hulp. Als je ernstige of snel verergerende symptomen heeft, ga dan onmiddelijk naar de spoedeisende hulp.
Oorzaken
Overmatige ophoping van serotonine in je lichaam veroorzaakt de symptomen van het serotoninesyndroom. Onder normale omstandigheden produceren zenuwcellen in je hersenen en ruggenmerg (centraal zenuwstelsel) serotonine dat je aandacht, gedrag en lichaamstemperatuur helpt reguleren.
Andere zenuwcellen in je lichaam, vooral in je darmen, produceren ook serotonine. In deze andere gebieden speelt serotonine een rol bij het reguleren van je spijsverteringsproces, bloedstroom en ademhaling.
Hoewel het mogelijk is dat het nemen van slechts één geneesmiddel bij gevoelige personen serotoninesyndroom kan veroorzaken, komt deze aandoening het vaakst voor wanneer je bepaalde medicijnen combineert.
Het serotoninesyndroom kan bijvoorbeeld optreden als je een antidepressivum met een migrainemedicijn neemt. Het kan ook voorkomen als je een antidepressivum met een opioïde pijnmedicatie gebruikt. Een andere oorzaak van het serotoninesyndroom is de opzettelijke overdosering van antidepressiva.
Een aantal voorgeschreven medicijnen kunnen in verband worden gebracht met het serotoninesyndroom:
- Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s), antidepressiva zoals citalopram (Celexa), fluoxetine (Prozac, Sarafem), fluvoxamine, paroxetine (Paxil) en sertraline (Zoloft).
- Serotonine- en noradrenalineheropname remmers (SNRI’s), antidepressiva zoals trazodon, duloxetine (Cymbalta) en venlafaxine (Effexor).
- Bupropion (Wellbutrin, Zyban), een antidepressivum en tabaksverslaafdenmedicatie.
- Tricyclische antidepressiva, zoals amitriptyline en nortriptyline (Pamelor).
- Monoamine oxidaseremmers (MAO-remmers), antidepressiva zoals isocarboxazid (Marplan) en fenelzine (Nardil).
- Anti-migraine medicijnen zoals triptanen (Axert, Amerge, Imitrex), carbamazepine (Tegretol) en valproïnezuur (Depakene).
- Pijnmedicijnen zoals opioïde pijnmedicijnen zoals codeïne (Tylenol met codeïne), fentanyl (Duragesic), hydrocodone-meperidine (Demerol), oxycodon (Oxycontin, Percocet, Percodan) en tramadol (Ultram).
- Lithium (Lithoobide), een stemmingsstabilisator
- Illegale drugs, waaronder LSD, ecstasy, cocaïne en amfetaminen.
- Kruidensupplementen, waaronder sint-janskruid, ginseng en nootmuskaat.
- Hoest- en verkoudheidsmedicijnen die dextromethorfine bevatten (Delsym, Mucinex DM, andere).
- Anti-misselijkheidsmedicijnen zoals granisetron, metoclopramide (Reglan), droperidol (Inapsine) en ondansetron (Zofran).
- Linezolid (Zyvox), een antibioticum
- Ritonavir (Norvir), een anti-retrovirale medicatie voor de behandeling van HIV/AIDS.
Risicofactoren
Sommige mensen zijn gevoeliger voor de medicijnen en supplementen die het serotoninesyndroom veroorzaken dan andere, maar de aandoening kan bij iedereen voorkomen. Je loopt een verhoogd risico op serotoninesyndroom als:
- Je onlangs bent begonnen met het nemen of verhogen van de dosis van een medicijn waarvan bekend is dat het de serotoninegehaltes verhoogt.
- Je meer dan één geneesmiddel inneemt waarvan bekend is dat het de serotoninegehaltes verhoogt.
- Je kruidensupplementen neemt waarvan bekend is dat ze het serotoninegehalte verhogen.
- Je een illegale drug neemt die je serotoninegehalte verhoogt.
Complicaties
Serotoninesyndroom veroorzaakt over het algemeen geen problemen meer zodra de serotonine-niveaus weer normaal zijn. Als het niet wordt behandeld kan een ernstig serotoninesyndroom leiden tot bewusteloosheid en de dood.
Preventie
Het nemen van meer dan één serotoninegerelateerde medicatie of het verhogen van je dosis van een serotoninegerelateerde medicatie verhoogt je risico op serotoninesyndroom.
Praat met je arts over mogelijke risico’s. Stop niet zelf met het nemen van je medicijnen. Als je arts een nieuwe medicatie voorschrijft, zorg er dan voor dat hij of zij op de hoogte is van alle andere medicijnen die je neemt, vooral als je recepten van meer dan één arts krijgt.
Als jij en je arts beslissen dat de voordelen van het combineren van bepaalde serotonine-level-veranderende medicijnen opwegen tegen de risico’s, wees dan alert op de mogelijkheid van een serotonine-syndroom.