Mensen hebben lang geworsteld om persoonlijkheid te begrijpen en er zijn tal van theorieën ontwikkeld om uit te leggen hoe de persoonlijkheid zich ontwikkelt en hoe deze gedrag beïnvloedt. Een van deze theorieën is van de psycholoog Raymond Cattell. Hij creëerde een taxonomie van 16 verschillende persoonlijkheidskenmerken die gebruikt kunnen worden om individuele verschillen tussen de persoonlijkheden van mensen te beschrijven en te verklaren:
Taxonomie van 16 factoren
- Emotionele betrokkenheid
Het verlangen om intieme relaties te ontwikkelen met anderen: uitgaand versus gereserveerd - Emotionele stabiliteit
Hoe kalm er gereageerd wordt op wat het leven eist of wat er in het leven gebeurd: rustig versus gespannen - Levendigheid
Hoe vrij en spontaan een persoon zich uit: spontaan versus ingetogen - Sociaal zelfverzekerd
De mate waarin iemand zich op zijn gemak voelt in sociale situaties: onbevangen versus verlegen - Waakzaamheid
De mate waarin iemand voorzichtig is met betrekking tot intenties en motieven van anderen: achterdochtig versus vertrouwend - Geslotenheid
Hoezeer iemand persoonlijke informatie voor zichzelf wenst te houden: discreet versus openheid - Openheid voor verandering
De mate waarin iemand geniet van nieuwe situaties en ervaringen: flexibel versus aan het vertrouwde bindend - Perfectionistisch
De noodzaak die iemand voelt om te vertrouwen op structuur in plaats van dingen aan het toeval over te laten: gecontroleerd versus ongedisciplineerd - Redenerend vermogen
De mate waarin iemand numerieke en verbale problemen en connecties kan identificeren en oplossen: abstract versus concreet - Dominantie
De neiging om invloed te hebben en anderen te beheersen: krachtig versus onderdanig - Regelbewustheid
De mate waarin waarde wordt gehecht aan opgelegde regels: conformeren versus niet-conformeren - Gevoeligheid
De mate waarin emoties en gevoelens van anderen iemand beïnvloeden: teder versus stoer - Abstractheid
De hoeveelheid aandacht die iemand geeft aan abstracte in plaats van concrete observaties: fantasierijk versus praktisch - Onzekerheid
Hoezeer iemand geneigd is tot zelfkritiek: zelfkritisch versus zelfverzekerd - Zelfstandigheid
De mate waarin iemand zijn eigen oordeel en capaciteiten vertrouwt en kiest voor solistisch werken: zelfredzaam versus afhankelijk - Gespannenheid
De mate waarin iemand gefrustreerd kan raken door verschillende situaties: ongeduldig versus ontspannen
Cattell’s persoonlijkheidsfactoren zijn opgenomen in de 16 Personality Factor Questionnaire (16PF) die veel gebruikt wordt voor loopbaanbegeleiding en beroepskeuzebegeleiding. In het bedrijfsleven wordt het gebruikt bij de personeelsselectie, met name voor het kiezen van managers. Het wordt ook gebruikt in de klinische diagnostiek en om de juiste therapie voor angst, aanpassing en gedragsproblemen te kiezen.
De test bestaat uit geforceerde keuzevragen waarbij de respondent één van de drie verschillende alternatieven moet kiezen. Persoonlijkheidskenmerken worden dan vertegenwoordigd door een bereik en de score van het individu valt ergens in het spectrum tussen de uitersten.
Over Cattell
Cattell werd geboren in 1905 en was getuige van de komst van vele 20e-eeuwse uitvindingen zoals elektriciteit, telefoons, auto’s en vliegtuigen. Hij werd geïnspireerd door deze innovaties en wilde graag de wetenschappelijke methoden toepassen om dergelijke ontdekkingen te doen op het gebied van de menselijke geest en persoonlijkheid.
Persoonlijkheid was volgens Cattell niet zomaar een onbekend en onbetwistbaar mysterie. Het was iets dat bestudeerd en gecategoriseerd kon worden. Door middel van wetenschappelijke studie konden menselijke kenmerken en gedrag worden voorspeld op basis van onderliggende persoonlijkheidskenmerken.
Cattell werkte met de psycholoog Charles Spearman, die bekend stond om zijn baanbrekende werk in de statistiek. Cattell zou later gebruik maken van de factoranalysetechnieken van Spearman om zijn eigen persoonlijkheid taxonomie te creëren.
171, 16 of toch vijf persoonlijkheidsfactoren?
Psychologen hebben lang gediscussieerd over hoe persoonlijkheid precies moet worden gedefinieerd en beschreven. Een van deze sleutelideeën staat bekend als de persoonlijkheidsfactoren. Volgens deze theorie bestaat de menselijke persoonlijkheid uit een aantal brede kenmerken of disposities.
Sommige van de vroegste van deze theorieën probeerden om elke afzonderlijke eigenschap te beschrijven die mogelijk zou kunnen bestaan. Psycholoog Gordon Allport identificeerde meer dan 4.000 woorden in de Engelse taal die gebruikt zouden kunnen worden om persoonlijkheidskenmerken te beschrijven.
Hoewel deze benadering goed was in het identificeren van verschillende soorten eigenschappen, is het lastig om de betekenis ervan af te leiden. Veel van deze kenmerken lijken sterk op elkaar, waardoor het moeilijk is om sommige kenmerken van andere te onderscheiden. Een dergelijke dubbelzinnigheid maakt het ook moeilijk om deze persoonlijkheidskenmerken te bestuderen.
Raymond Cattell heeft deze lijst geanalyseerd en teruggebracht tot 171 kenmerken, door termen te schrappen die overbodig of zeldzaam waren. Hij was toen in staat om een statistische techniek te gebruiken om eigenschappen te identificeren die aan elkaar gerelateerd zijn. Factoranalyse kan gebruikt worden om enorme hoeveelheden data te bekijken om trends te vinden en te zien welke elementen het meest invloedrijk of belangrijk zijn. Door gebruik te maken van deze methode was hij in staat om zijn de lijst tot deze 16 belangrijke persoonlijkheidskenmerken terug te brengen.
Inmiddels wordt er vaak gebruikt gemaakt van de ‘Big Five’, waarin deze 16 nog verder zijn teruggebracht tot vijf kenmerken.
