De 'Big Five' persoonlijkheidsdimensies

De ‘Big Five’ persoonlijkheidsdimensies

Persoonlijkheidsleer (persoonlijkheidspsychologie) is een van de grootste en meest populaire takken van de psychologie. Psychologen streven ernaar om te begrijpen hoe persoonlijkheid zich ontwikkelt en hoe het de manier waarop we denken en ons gedragen beïnvloedt. Daarvoor hebben ze verschillende theorieën ontwikkelt.

De theorie van de Big Five is een van de meest gebruikte en best onderzochte theorieën. Het geeft vijf dimensies waarmee de persoonlijkheid van iemand beschreven kan worden door van elk van die dimensies aan te geven in hoeverre die van toepassing is op die persoon. De vijf persoonlijkheidskenmerken die door deze theorie worden beschreven zijn extraversie (tegenover introversie), verdraagzaamheid (tegenover eigenbelang), ordelijkheid (tegenover onzorgvuldigheid), emotionele stabiliteit (tegenover emotionele instabiliteit / neuroticisme), openheid voor nieuwe ervaringen (tegenover gesloten koppigheid).

Persoonlijkheidspsychologen hebben lang geprobeerd om precies vast te stellen hoeveel persoonlijkheidskenmerken er bestaan. Gordon Allport maakte een lijst van 4.000 persoonlijkheidskenmerken, door alle woorden te bekijken die mensen gebruiken om anderen te beschrijven. Raymond Cattell ontdubbelde deze lijst en bracht hem terug met een statistische analyse naar 16 persoonlijkheidsfactoren. Hans Eysenck’s verkleinde het tot een driefactoren-theorie.

Dit bleek niet werkbaar voor de meeste psychologen. Inmiddels is er een redelijke consensus over de vijf dimensies. Dit zijn dus de brede hoofdcategorieën van woorden waarmee wij kenmerken van persoonlijkheid overbrengen aan onszelf of anderen. Maar ook hier zijn afwijkingen op. De vijfde dimensie wordt ook wel eens aangeduid met het label ‘intellectuele autonomie’. De mate waarin mensen scoren op eerlijkheid/bescheidenheid verdient volgens sommige psychologen ook een plaats in het model. En er is discussie over waar hooggevoeligheid als karaktereigenschap past.

Test jezelf op de Big Five

Scroll naar boven