Emotionele verdoving

De meeste mensen hebben wel eens emotionele verdoving ervaren, meestal na of tijdens een zeer stressvolle gebeurtenis. Het wordt vaak omschreven als een tijdelijk gevoel van dissociatie of een loskoppeling van je lichaam en de buitenwereld.

Op dit moment beschouwen de meeste artsen emotionele verdoving of gevoelloosheid als een bijeffect van een aantal verschillende fysieke en mentale oorzaken. In de meeste gevallen verdwijnt de emotionele verdoofdheid door zelfzorg, emotionele steun en tijd.

Emotionele verdoving als een psychische stoornis

Hoewel veel mensen een keer een gevoel van emotionele verdoving zullen ervaren, is het gevoel van gevoelloosheid voor tussen de 0,95 en 2,4 procent van de bevolking veel dieper. Er zijn een paar symptomen die als kenmerkend voor een aandoening worden beschouwd. Wanneer deze symptomen ernstig, hardnekkig of terugkerend zijn, kunnen ze een teken van een depersonalisatie-/ derealisatiestoornis zijn.

Lees ook: ervaringsverhalen van mensen met een dissociatieve identiteitsstoornis (dsmmini DIS)

Symptomen van emotionele verdoving

Veel voorkomende symptomen en tekenen die verband houden met emotionele gevoelloosheid en een depersonalisatie-/ derealisatiestoornis zijn onder andere:

• angst
• je losgekoppeld voelen van je lichaam of gedachten (dissociatie)
• het gevoel los te staan van de buitenwereld (derealisatie)
• je vreemdeling of buitenstaander voelen in je eigen leven (depersonalisatie)
• Een vervormd of verward gevoel voor tijd
• je dood of niet levend voelen
• het gevoel leeg of hol te zijn
• je zinloos, waardeloos of hopeloos voelen
• het gevoel hebben alsof je slaapwandelend door dagelijkse activiteiten
• een verminderd sociaal functioneren of een terugtrekking uit de sociale omgeving
• een gebrek aan emotie, verwerking en reactie
• een gebrek aan reactie op lichamelijke zintuigen en verwerking van interne signalen
• een gewijzigde lichaamsbeleving
• het gevoel dat je de controle verliest over wat je zegt of doet
• je losgekoppeld voelen van herinneringen of last van geheugenverlies
• een veranderd gezichtsvermogen, waarbij objecten en geluiden zwakker, levenloos, vlak, kunstmatig en groter of kleiner dan normaal lijken te zijn
• een veranderd gevoel van geluid waarin geluiden luider of zachter lijken dan normaal
• je gek of geestelijk onstabiel voelen
• steeds controleren om er zeker van te zijn dat de dingen en waarnemingen van buitenaf echt zijn
• je emotioneel en lichamelijk uitgeput voelen, ongeacht lichaamsbeweging of je hoeveelheid slaap.
• niet kunnen genieten van activiteiten of hobby’s

Oorzaken emotionele verdoving

Meestal worden emotionele verdoofdheid en depersonalisatie-/ derealisatiestoornis ervaren als een reactie op stress, chemische stoffen van buitenaf of medicijnen waarbij je vermogen om emotioneel te reageren afneemt.

Onderzoekers bekijken de precieze biologie, chemie en hersenveranderingen die verdoofdheid en depersonalisatie-/ derealisatiestoornis veroorzaken of ermee geassocieerd worden. De meeste onderzoeken hebben aangetoond dat mensen met emotionele gevoelloosheid of depersonalisatie-/ derealisatiestoornis minder gevoelig zijn voor emotionele signalen, een gebrek aan sociaal begrip hebben en een gebrek aan emotioneel bewustzijn hebben.

Mogelijke oorzaken van tijdelijke emotionele verdoving

• drugsmisbruik, vooral marihuana, LSD en ketamine.
• epileptische aanvallen door epilepsie, medicatie of een overdosis medicijnen.
• paniek of extreme angstaanvallen
• ernstige depressie
• ernstige bezorgdheid
• medicatie

Veelvoorkomende medicijnen waarvan bekend is dat ze emotionele ongevoeligheid veroorzaken zijn onder andere:

• SSRI’s: Uit een onderzoek in 2014 bleek dat 60 procent van de iets meer dan 1.800 volwassenen die in de afgelopen 5 jaar antidepressiva hadden ingenomen, emotionele gevoelloosheid hadden ervaren.
• Overige antidepressiva: Een onderzoek uit 2015 concludeerde dat een van de overheersende, langdurige bijwerkingen van antidepressivagebruik bij jongvolwassenen emotionele gevoelloosheid is.

Mogelijke oorzaken van langdurige emotionele verdoving of depersonalisatie-/ derealisatiestoornis

• traumatische ervaringen, zoals een auto-ongeluk, een bijna-dood-ervaring, brand of een terroristische aanslag
• diep emotioneel verontrustende gebeurtenissen, zoals het plotselinge of progressieve verlies van een geliefde of vriendin
• fysieke mishandeling
• emotioneel misbruik of verwaarlozing, vooral in de kindertijd
• het hebben van een ernstig lichamelijk of psychisch gehandicapte ouder of echtgeno(o)t(e)
• extreme interpersoonlijke conflicten of stress, meestal met een echtgenoot, een goede vriend, een familielid, een collega of een baas.
• financiële crisis of stress

Sommige onderzoeken suggereren dat depersonalisatie-/ derealisatiestoornis en emotionele verdoving zich kunnen ontwikkelen als een soort copingmechanisme voor mensen die voortdurend worden blootgesteld aan extreme of voortdurende stress.

In 2016 verscheen in een artikel in Developmental Psychology het resultaat van een 6 jaar durend onderzoek naar bijna 3500 kinderen die aan geweld waren blootgesteld. Uit het onderzoek bleek dat de jongeren in de loop van de tijd steeds meer gedesensibiliseerd of emotioneel verdoofd raakten, ongeacht hun leeftijd of sekse / gender.

Behandelingsopties en copingstrategieën

Voor veel mensen kan het aanpakken van onderliggende stress, trauma’s of verdriet met een medische professional en door middel van leefstijlveranderingen helpen om de symptomen van verdoofdheid te verminderen en uiteindelijk op te lossen.

Veranderingen in levensstijl

Gemeenschappelijke copingstrategieën die worden voorgesteld voor de behandeling van emotionele gevoelloosheid zijn onder andere:

• het verminderen van stress
• Lichaamsbeweging
• gezond eten
• genoeg slaap
• het identificeren van oorzaken, triggers en stressoren en het proberen te vermijden of het herformuleren van iemands perceptie ervan.
• het bespreken van gevoelens met vrienden, familie of huisgenoten en het zoeken naar hulp wanneer dat nodig is.
• proberen bezig te blijven of jezelf af te leiden
• proberen in gedachten te houden dat het gevoel van emotionele verdoofdheid vaak tijdelijk is en dat extra stress of zorgen het gevoel veel erger kan maken en langer kan duren.
• het plannen van een afspraak met een psycholoog om te praten door middel van gevoelens en het bespreken van gedragsmatige coping mechanismen

Het onderhouden van gezonde relaties en het opzetten van een sociaal netwerk kan helpen bij het leren omgaan met en behandelen van emotionele gevoelloosheid.

Psychotherapie

Veelgebruikte psychotherapiemethoden zijn onder andere:

• cognitieve therapie
• psychodynamische therapie
• gedragstechnieken
• een dagboek bijhouden van triggers en dissociatie

Een psychotherapeut kan ervoor kiezen om één of meerdere verschillende soorten therapie en technieken te gebruiken om emotionele gevoelloosheid en depersonalisatie-/ derealisatiestoornis aan te pakken en te behandelen.

Medicijnen

Voor sommige mensen kan het stoppen of starten van het gebruik van voorgeschreven medicijnen, zoals antidepressiva en angstmedicatie, noodzakelijk zijn om verlichting te bieden bij emotionele verdoofdheid, vooral wanneer de oorzaak niet bekend is.

Voor het voorschrijven van medicijnen voor emotionele gevoelloosheid en depersonalisatie-/ derealisatiestoornis is de diagnose van een psychiater noodzakelijk. Artsen schrijven alleen medicijnen voor in situaties waar de symptomen die zich voordoen:

• ernstig zijn
• het dagelijks leven voor een langere periode aanzienlijk te verslechteren
• overdreven zijn in verhouding tot de oorzaak
• zijn geclassificeerd als depersonalisatie-/ derealisatiestoornis
• geassocieerd zijn met een andere aandoening

Op dit moment is er geen betrouwbaar bewijs om te suggereren dat een bepaald medicijn effectief is bij emotionele verdoofdheid of depersonalisatie-/ derealisatiestoornis, tenzij dit gevoel wordt beschouwd als een symptoom van een andere aandoening.

Lees ook: Negatieve gevoelens en gewoonten herkennen en veranderen (bol.com)