Wat zijn genderrollen en genderstereotypen?
Onze samenleving heeft een aantal ideeën over hoe we verwachten dat mannen en vrouwen zich kleden, gedragen en presenteren.
Wat zijn genderrollen?
Genderrollen in de maatschappij staan voor hoe we geacht worden te handelen, spreken, kleden, verzorgen en ons te gedragen op basis van de ons toegewezen sekse. Van meisjes en vrouwen wordt bijvoorbeeld over het algemeen verwacht dat ze zich op typisch vrouwelijke wijze kleden en beleefd, meegaand en verzorgend zijn. Van mannen wordt over het algemeen verwacht dat zij sterk, agressief en moedig zijn.
Elke samenleving, etnische groep en cultuur heeft genderrolverwachtingen, maar die kunnen van groep tot groep sterk verschillen. Ze kunnen ook in de loop van de tijd in dezelfde samenleving veranderen. Zo werd roze in Europa in de middeleeuwen als een mannelijke kleur beschouwd, terwijl blauw als vrouwelijk werd beschouwd.
Wat zijn genderstereotypen?
Een stereotype is een algemeen aanvaard oordeel of vooroordeel over een persoon of groep – ook al is het te simplistisch en niet altijd accuraat. Stereotypen over gender kunnen leiden tot ongelijke en oneerlijke behandeling op grond van iemands sekse. Dit wordt seksisme genoemd.
Er zijn vier basissoorten genderstereotypen:
- Persoonlijkheidskenmerken – Van vrouwen wordt bijvoorbeeld vaak verwacht dat ze meegaand en emotioneel zijn, terwijl van mannen meestal wordt verwacht dat ze zelfverzekerd en agressief zijn.
- Huishoudelijk gedrag – Sommige mensen verwachten dat vrouwen voor de kinderen zorgen, koken en het huis schoonmaken, terwijl mannen voor de financiën zorgen, aan de auto werken en het huis repareren.
- Beroepen – Sommige mensen gaan er snel van uit dat onderwijzers en verpleegsters vrouwen zijn, en dat piloten, dokters en ingenieurs mannen zijn.
- Fysieke verschijning – Van vrouwen wordt bijvoorbeeld verwacht dat ze slank en sierlijk zijn, terwijl van mannen wordt verwacht dat ze lang en gespierd zijn. Van mannen en vrouwen wordt ook verwacht dat ze zich kleden en opmaken op een manier die stereotiep is voor hun gender, mannen dragen broeken en korte kapsels, vrouwen dragen jurken en make-up.
Hyperfeminiteit is het overdrijven van stereotype gedragingen die als vrouwelijk worden beschouwd. Hypervrouwelijke mensen overdrijven de kwaliteiten die zij als vrouwelijk beschouwen. Het kan bijvoorbeeld gaan om passief, naïef, seksueel onervaren, zacht, flirterig, gracieus, verzorgend en accepterend.
Hypermasculiniteit is het overdrijven van stereotype gedragingen waarvan men denkt dat ze mannelijk zijn. Hypermasculine mensen overdrijven de kwaliteiten waarvan ze denken dat ze mannelijk zijn. Ze denken dat ze moeten concurreren met andere mannen en vrouwelijke mensen moeten domineren door agressief, wereldwijs, seksueel ervaren, ongevoelig, fysiek imposant, ambitieus en veeleisend te zijn.
Deze overdreven genderstereotypen kunnen relaties tussen mensen bemoeilijken. Extreme genderstereotypen zijn schadelijk omdat ze mensen niet toestaan zichzelf en hun emoties volledig te uiten. Het is bijvoorbeeld schadelijk voor mannelijke mensen om het gevoel te hebben dat ze niet mogen huilen of gevoelige emoties mogen uiten. En het is schadelijk voor vrouwelijke mensen als ze het gevoel hebben dat ze niet onafhankelijk, slim of assertief mogen zijn. Door het doorbreken van genderstereotypen kan iedereen het beste uit zichzelf halen.
Hoe kan ik genderstereotypen bestrijden?
Waarschijnlijk zie je overal om je heen genderstereotypen. Misschien heb je ook wel eens seksisme of discriminatie op basis van sekse of gender gezien of meegemaakt. Er zijn manieren om deze stereotypen te bestrijden, zodat iedereen – ongeacht sekse of genderidentiteit – zich gelijkwaardig en gewaardeerd voelt.
- Wijs erop – Tijdschriften, tv, film en internet staan vol met negatieve genderstereotypen. Soms zijn deze stereotypen moeilijk te zien voor mensen, tenzij ze erop gewezen worden. Wees die persoon, Praat met vrienden en familieleden over de stereotypen die je ziet en help anderen begrijpen hoe seksisme en genderstereotypen kwetsend kunnen zijn.
- Wees een levend voorbeeld – Wees een rolmodel voor je vrienden en familie. Respecteer mensen ongeacht hun genderidentiteit. Creëer een veilige ruimte voor mensen om zichzelf en hun ware kwaliteiten uit te drukken, ongeacht de genderstereotypen en -verwachtingen van de maatschappij.
- Spreek je uit – Als iemand seksistische grappen en opmerkingen maakt, online of in persoon, daag hem dan uit.
- Probeer het eens – Als je iets wilt doen wat normaal niet met jouw gender geassocieerd wordt, denk er dan over na of je het veilig kunt uitvoeren. Als je denkt van wel, probeer het dan. Mensen zullen van jouw voorbeeld leren.
Als je worstelt met gender of genderidentiteit en -verwachtingen, ben je niet alleen. Het kan je helpen om met een vertrouwenspersoon, ouder, vriend, familielid, leraar of adviseur te praten.