Het echte verhaal van de beruchtste gangster in Zweden: Clark Olofsson

Clark Olofsson is een bekende Zweedse gangster. Hij bracht meer dan de helft van zijn leven achter de tralies door omdat hij voortdurend de wet overtrad, maar zijn mooie uiterlijk, charismatische persoonlijkheid, intelligentie en betrokkenheid bij de beroemdste overval in de Zweedse geschiedenis maakt hem een ook een mediageniek figuur.

Olofsson was niet alleen actief in Zweden maar in heel Europa en heeft een groot gedeelte van zijn leven in België doorgebracht. Zijn verhaal speelt zo tot de verbeelding dat Netflix er een serie van maakte: Clark, gespeeld door Bill Skarsgård (foto).

Clark’s jeugd

Clark Olofsson werd op 1 februari 1947 in de stad Trollhättan in Zweden geboren, in een huishouden met veel alcoholproblemen. Olofsson had twee jongere zussen. Zijn moeder werkte achter een kassa en zijn vader een asfaltwerker. Toen Clark 11 jaar oud was verliet zijn vader het gezin. Kort daarna werd zijn moeder ziek en moest ze worden opgenomen in het Lillhagens psychiatrisch ziekenhuis in Hisings Backa. Haar drie kinderen werden in een pleeggezin geplaatst.

Clark Olofsson was zo ongelukkig in zijn pleeggezin dat hij de handtekening van zijn moeder vervalste en zich inschreef bij een zeemansschool. Op het schip Ballade ging de 14-jarige Olofsson vervolgens de wereld rond. Op zijn 15e stopte hij met varen en verhuisde naar zijn moeder, die de controle over haar leven terug had en in een winkel werkte. Alle kinderen werden weer onder haar hoede gesteld en ze verhuisden naar een appartement in Slätta Damm in Hisingen, Göteborg. Het gezin verhuisde later naar Köldgatan in Biskopsgården.

Clark’s vroege criminele jaren

Clark Olofsson’s criminele leven begon op jonge leeftijd. Hij werd in 1963, nog voor hij volwassen werd, al in een instituut voor jonge delinquenten geplaatst vanwege het plegen van kleine misdrijven.

In 1965, toen Clark Olofsson 18 jaar oud was, kwam hij voor het eerst echt in het nieuws. Hij was ontsnapt uit het instituut en had ingebroken in het landgoed van de Zweedse premier Tage Erlander, waar hij druiven, komkommers en tomaten uit de kas had gestolen.

De jonge crimineel raakte later dat jaar ook betrokken bij een ernstiger incident waarbij hij twee politieagenten aanviel. Olofsson’s acties resulteerden in 1966 in zijn eerste gevangenisstraf in een volwassen gevangenis in Tidaholm. In hetzelfde jaar ontsnapte hij voor het eerst aan een gevangenis.

Klopjacht

Hoewel zijn tijd achter de tralies van korte duur was duurde het niet lang voordat hij weer werd opgesloten. Op 29 juli 1966 beroofden Olofsson en zijn vriend Gunnar Norgren een fietsenwinkel en probeerden ze te vluchten terwijl twee politieagenten hen achtervolgden. Er werden schoten afgevuurd door zowel Olofsson als Norgren. Het was de kogel van Norgren die één van de agenten raakte. De agent overleed 16 dagen later in het ziekenhuis.

Daarna startte één van de grootste klopjachten in de Zweedse geschiedenis. Norgren werd op 16 augustus uiteindelijk gearresteerd in een appartement in Utåkersgatan in Kålltorp en bekende de moord. Norgren gaf zijn verzet op toen de politie een aantal schoten had gelost door de deur van het appartement.

Olofsson was echter uit het appartement ontsnapt voordat de politie binnenkwam en wist hen nog twee weken te ontlopen. Uiteindelijk werd hij op 25 augustus gearresteerd in Grimmaredsskogen in Västra Frölunda.

Via telefoontikken kwam de politie erachter dat Olofsson en zijn 20-jarige toenmalige verloofde Madiorie Britmer elkaar zouden ontmoeten in Grimmaredsskogen. Twee vermomde politieagenten, Bertil Brosved en Ulf Högenberg, probeerden hem te arresteren. Olofsson trok een pistool uit zijn broeksband en vuurde twee schoten af. Högenberg werd in de schouder geraakt.

Olofsson werd eerst veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf voor poging tot moord, maar in hoger beroep veranderde de straf in acht jaar. Norgren werd veroordeeld tot twaalf jaar voor moord, de zwaarste straf die een Zweedse rechtbank op dat moment kon opleggen.

Op de vlucht

Op 4 februari 1969 ontsnapte Olofsson uit de gevangenis van Kumla en vluchtte naar de Canarische Eilanden. Hij vloog vervolgens door naar Frankfurt am Main waar hij een meisje ontmoette waarmee hij samenleefde. Hij werd door de Duitse politie gearresteerd nadat hij met een vals paspoort West-Duitsland was binnengekomen en begeleid naar de veerboot in Travemünde. Vervolgens werd hij via Malmö terug naar de Kumla-gevangenis gebracht.

Twee maanden voor zijn vrijlating ontsnapte hij opnieuw, nu uit de Lingataanse gevangenis, een open instelling in Bohuslän. Op 2 februari 1973 werd hij gearresteerd in de eetzaal van het Kurhotel in Ulricehamn. De politie had een tip gekregen van een schoonmaakster die een pistool in zijn hotelkamer had gezien. Ten tijde van zijn arrestatie was hij zeven maanden op de vlucht en had hij een bank in Göteborg beroofd. In mei 1973 werd hij veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf en getransporteerd naar de gevangenis van Kalmar.

Het Stockholmsyndroom

Eind 1973 werd Olofsson opgesloten in de Norrköping Gevangenis. Daar raakte hij bevriend met Jan-Erik Olsson. Dit is het moment dat zijn verhaal echt interessant wordt. In 1973 had Olsson verlof. Hij besloot van de gelegenheid gebruik te maken om een bank in Stockholm te beroven. Na het verwonden van een politieagent en het gijzelen van vier werknemers eiste Olsson drie dingen: geld, een vluchtauto én de vrijlating van Olofsson.

Olofsson werd vrijgelaten uit de gevangenis en sloot zich aan bij zijn vriend in de bank. Ze brachten vijf dagen samen door voordat ze zich overgaven. De ontvoerders dreigden hun gegijzelden te vermoorden maar er ontstond toch een band tussen de criminelen en hun gevangenen. Dit leidde tot de beschrijving van het ‘Stockholmsyndroom’. Olofsson bleef daarna zelfs bevriend met een van de gijzelaars, Kristen Enmark.

De overval veranderde beide criminelen in beroemdheden. Hun uiterlijk leverde hen vele vrouwelijke bewonderaars op. Olofsson werd uiteindelijk vrijgesproken van alle overtredingen omdat hij beweerde dat hij zijn criminele partner alleen ondersteinde om de gijzelaars veilig te houden. Hij werd wel terug naar de gevangenis gebracht om de rest van zijn straf uit te zitten. Hij zocht gratie bij de regering maar het verzoek werd afgewezen, net als zijn verzoek om rechten te studeren.

Lees meer over de gijzeling en het Stockholmsyndroom

Kat- en muisspel

Olofsson ontsnapte uit de Norrköping gevangenis op 20 maart 1975. In april van dat jaar ging hij een bank in Kopenhagen binnen met een pistool in elke hand, vuurde een waarschuwingsschot af en beroofde de bank van 194.000 Deense kronen.

Een maand na de ontsnapping was Olofsson in Marseille aan de Franse Rivièra. Samen met een bankovervaller kocht hij de zeilboot Saga voor 50.000 frank en drie maanden lang voeren ze rond de Middellandse Zee.

In augustus voeren ze door de Straat van Gibraltar, de Atlantische Oceaan op langs de Azoren. Met de hulp van het doktersechtpaar Inger en Mikael von Heijne uit Djursholm op weg naar huis uit het Caraïbisch gebied, kwam Olofsson op de juiste koers terecht en bereikte uiteindelijk Ierland.

Van daaruit ging hij naar Denemarken waar de Deense politie hen op de hielen zat. Olofsson ontsnapte en het duurde tot januari 1976 voordat de politie hem weer op een kruispunt buiten Brussel wist op te sporen. Hij wist zich van de agenten vrij te schieten. Op een trein richting Duitsland ontmoette hij de 19-jarige Marijke Demuynck.

Op 24 maart 1976 beroofde Olofsson de Handelsbanken op Östra Hamngatan 27 in Göteborg van 930.000 Deense kronen, destijds de grootste overval in de Zweedse criminele geschiedenis. Tegelijkertijd nam hij twee mensen in gijzeling. Hij werd om 22:30 uur, negen uur na de overval, gearresteerd in hotel Gyllene Kärven in Herrljunga. Bij de arrestatie van Olofsson werd 230.000 Zweedse kronen gevonden. De rest van het geld is nooit teruggevonden.

Voor deze recorddiefstal werd hij veroordeeld tot acht jaar gevangenisstraf, maar drie weken na het vonnis, in juli 1976, vluchtte hij weer. Dit keer ontsnapte hij door met een Scania-truck door drie gevangenispoorten in de Norrköping gevangenis te rijden. Samen met een aantal medegevangenen vluchtten ze naar een wachtende vluchtauto.

Op 31 juli 1976 werd Olofsson in Halmstad gearresteerd. Op 12 augustus 1976 trouwden Olofsson en Marijke Demuynck in de gevangenis van Kumla.

Levensverandering… of niet?

Olofsson zwoer vervolgens dat hij zijn leven zou veranderen. Hij begon in 1979 met een studie journalistiek aan de Universiteit van Stockholm. Tijdens een boottocht in de Stockholmse archipel in 1980 kreeg hij ruzie met de visser Leif Sundin op Möja. De straf was twee-en-een-half jaar gevangenisstraf. Zijn studie werd kort onderbroken door het vonnis, maar hij ging later verder, liep stage bij de krant Arbetaren en studeerde af in 1983.

Olofsson verliet vervolgens Zweden met zijn Belgische vrouw Marijke Demuynck en vestigde zich in haar thuisland. In november 1984 werd hij gearresteerd in de havenstad Blankenberge in België, verdacht van een poging om 25 kilo amfetamine naar Zweden te smokkelen met de zogenaamde Televerksligan (“Televerket Gang”). Hij werd veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf voor medeplichtigheid aan een zwaar drugsmisdrijf.

Op 10 oktober 1991 werd Olofsson vrijgelaten en tegelijkertijd veranderde hij zijn naam in Daniel Demuynck en verhuisde hij naar het Belgische platteland, 80 km buiten Brussel. In juli 1996 werd Olofsson buiten een bank in Oslo gearresteerd omdat de politie dacht dat hij een overval aan het voorbereiden was. Hij werd na 24 uur vrijgelaten.

Op een stormachtige novembernacht werd Olofsson door de reddingshelikopter voor de kust van Halland gered als zijn houten boot tegen de rotsen is geslagen. Een paar weken later werd hij in Stockholm in hechtenis genomen wegens rijden onder invloed. Hij had ook nog steeds plannen om meer ambitieuze misdaden te plegen.

Drugssmokkel

Op 15 april 1998 werd Olofsson in Tenerife gearresteerd als hoofd van een internationale drugssmokkeloperatie. Hij werd uitgeleverd aan Denemarken en na een spraakmakend proces in Frederikssund werd hij in 1999 veroordeeld tot veertien jaar gevangenisstraf wegens het smokkelen van 49 kilo amfetamine naar Denemarken. Het was toen de zwaarste straf voor een drugsdelict die ooit in de Deense rechtsgeschiedenis is uitgesproken.

Tijdens zijn verblijf in Denemarken werd hij vastgehouden op de isolatieafdeling van de Vestre Gevangenis in Kopenhagen. Hij werd op 9 mei 2005 voorwaardelijk vrijgelaten.

Oude gewoontes slijten niet en dat geldt vooral voor Olofsson. Toen hij vrijkwam in 2006 keerde hij terug naar de wereld van de drugssmokkel. Op de avond van 19 juli 2008 werden Olofsson en drie andere mensen gearresteerd naast de camping van Apelviken in Varberg. De politie hield hem al acht maanden in de gaten en hij werd ervan verdacht het hoofd te zijn van een grote drugsoperatie. Op hetzelfde moment viel de politie in bij een drugstransport in Årsta partihallar in Stockholm. In totaal werden zes mensen gearresteerd in Stockholm en Varberg op verdenking van ernstige drugsdelicten.

Olofsson werd eind 2008 aangeklaagd voor het binnensmokkelen van 100 kilo amfetamine en 76 kilo cannabis uit Nederland. De politie van Östergötland had de drugssmokkelaars opgespoord met verkenningsfilms en afluisterapparatuur. Het proces begon op 2 juni 2009 en hij werd op 31 juli 2009 veroordeeld tot 14 jaar gevangenisstraf, gevolgd door levenslange deportatie uit Zweden.

Koeste jaren

Olofsson werd tot de herfst van 2012 opgesloten in de gevangenis van Saltvik in Härnösand, voordat hij naar de gevangenis van Kumla werd overgeplaatst. Op 5 maart 2013 diende Olofsson een aanvraag van 24 pagina’s in voor een nieuw proces bij de Hoge Raad. De aanvraag werd in april 2013 afgewezen.

In 2010 diende Olofsson een aanvraag in voor een verhuizing naar België in de hoop op een kortere straf. Deze verhuizing vond pas eind 2016 plaats toen Olofsson eigenlijk niet meer wilde, nadat Zweedse en Belgische vertegenwoordigers overeenkwamen dat Olofsson minstens even lang in de gevangenis van Vorst in België zou worden opgesloten.

In februari 2017 werd Olofsson 70 jaar oud en kreeg hij opnieuw de Zweedse nationaliteit. In oktober 2017 werd zijn aanvraag voor een enkelmonitor door de Belgische rechtbank afgewezen. Olofsson eiste vervolgens een verhuizing naar Zweden. België honoreerde de aanvraag, maar in november 2017 wees Zweden de aanvraag af.

Op 30 juli 2018 landde Olofsson als vrij man op Göteborg Landvetter luchthaven in Zweden. Sindsdien houdt hij zich relatief rustig. Hij beweert dat hij het leuk vindt om gepensioneerd te zijn, maar niemand zal verbaasd opkijken als hij in de toekomst weer terugkeert naar de misdaad.

Persoonlijk leven

Op 7 juli 1967 verloofde Olofsson zich met Madiorie Britmer in de gevangenis. Hij trouwde in 1976 met Marijke Demuynck uit België, kreeg met haar drie zonen en woonde af en aan in met haar in een groot huis op het Belgische platteland. Het huwelijk met Marijke was in 1999 voorbij. Olofsson heeft in totaal zes kinderen, twee dochters en vier zonen, bij verschillende vrouwen.Tegenwoordig woont Clark Olofsson alleen, is 73 jaar oud en leeft van een pensioen dat volgens hem zelf 5.300 Zweedse kronen bedraagt. 

Verfilming

Hoewel de ernst van Olofsson’s misdaden niet mag worden gebagatelliseerd valt niet te ontkennen dat zijn verhaal fascinerend is. Wat waargebeurde misdaadverhalen betreft zijn maar weinig verhalen zo wild en avontuurlijk als die van Olofsson. Hij is dan ook al een paar keer verfilmd:

• De film Norrmalmstorg (2003) is een verfilming van de bankroof in Stockholm en het Stockholmeffect. Olofsson wordt hierin geportretteerd door Shanti Roney.
• In januari 2020 zond Sveriges Televisie de documentaire Clark – en rövarhistoria uit.
• Op 11 mei 2020 kondigde Netflix de serie Clark aan, een dramaserie van zes afleveringen over Clark Olofsson. Olofsson wordt daarin gespeeld door Bill Skarsgård, Jonas Åkerlund regisseert de serie. 5 mei 2022 verscheen de serie op Netflix.