Miscommunicatie met een mondkapje

Vanwege de corona-pandemie is het wereldwijd is steeds normaler om een mondkapje te dragen in publieke ruimtes. Dat levert onverwachtte uitdadingen op in de communicatie. Als wat je ziet en hoort niet op elkaar afgestemd kun je een gesprek namelijk moeilijker volgen. Je zou zelfs verkeerd kunnen interpreteren wat er tegen je gezegd wordt. Je hersenen kunnen je ervan proberen te overtuigen dat je iets hoort dat helemaal niet gezegd is. Dit staat bekend als het McGurk-effect.

Wat is het McGurk-effect?

Het McGurk-effect is een vorm van miscommunicatie die voor het eerst beschreven werd in 1976 door Harry McGurk en John MacDonald. Het McGurk effect is een communicatieverschijnsel dat optreedt wanneer iemand ziet dat de lipbeweging van een ander niet overeenstemmen met wat hij werkelijk zegt. Sommige mensen ‘horen’ vervolgens iets heel anders dan wat er werkelijk gezegd wordt, omdat hun visuele input de akoestische input overstemt en de hersenen ervan overtuigt dat ze iets heel anders horen.

Het McGurk-effect treedt op omdat de hersenen proberen op te lossen wat ze denken te horen met een geluid dat dichter ligt bij wat ze zien:

1. In een onderzoek naar het McGurk-effect, uitgevoerd door neurowetenschappers van het Baylor College of Medicine, werd de deelnemers gevraagd hun ogen gesloten te houden terwijl ze luisterden naar een video met een persoon die de klanken “ba ba ba” maakt.
2. Vervolgens werd de deelnemers gevraagd hun ogen te openen en aandachtig naar dezelfde video te kijken, maar dan zonder het geluid. Ze meldden dan dat de persoon “ga ga ga” zegt.
3. In het laatste deel van het experiment werd de video opnieuw afgespeeld met het geluid aan. De deelnemers keken én luisterden tegelijk naar de video. Degenen die gevoelig waren voor het McGurk effect rapporteerden dat ze “da da da” hoorden.

Dit geluid kwam duidelijk niet overeen met de visuele of auditieve aanwijzingen die ze rapporteerden in het eerdere deel van het experiment.

Hoe mondkapjes de communicatie beïnvloeden

Het niet zien van iemands lippen en mond door het dragen van een mondmasker kan de communicatie dus moeilijker maken. Het McGurk-effect laat zien dat mensen zowel hun ogen als hun oren gebruiken om te begrijpen wat mensen zeggen, ook al levert dat soms onnauwkeurige resultaten op. Als iemands mond bedekt is zijn sommige mensen een vitaal stuk van het communicatieproces kwijt.

Meestal is communicatie afhankelijk van zowel verbale als non-verbale signalen, maar een mondkapje verstoort beide signalen. Zo bedekken maskers vaak een groot deel van iemands gezicht, wat het moeilijk maakt om lippen te lezen of non-verbale signalen te verwerken. Omdat de mond bedekt is kan ook gedempte spraak ontstaan. Deze beide factoren maken communicatie met een mondkapje nog moeilijker.

Daarnaast verraden onder normale omstandigheden je lippen en mond je gemoedstoestand. Als iemands mond met een masker bedekt is, moeten mensen met zeer beperkte visuele aanwijzingen bepalen hoe anderen zich voelen.

Hoe je je gemaskerde communicatie kunt verbeteren

Met een beetje extra inspanning en wat groter bewustzijn van de communicatieuitdagingen kun je ervoor zorgen dat je boodschap nog steeds wordt ontvangen. Om beter met anderen te communiceren terwijl je een masker draagt, moet je proberen meer lichaamsbewegingen in je gesprekken te verwerken.

Een goede manier om de communicatie te verbeteren is nadenken over de delen van je lichaam die nog zichtbaar zijn. Dat zijn onder andere je ogen, wenkbrauwen, handen, en je wervelkolom, die helpt om de lichaamshouding te regelen. Al deze dingen helpen je lichaamstaal te gebruiken om met andere mensen te communiceren.

• Wenkbrauwen: Je kunt je wenkbrauwen optrekken om verrassing te tonen of tot een “V” fronsen om boosheid te tonen. Slechthorenden gebruiken vaak iemands wenkbrauwen om te interpreteren wat anderen zeggen.
• Handen: Je kunt handgebaren gebruiken om beter over te brengen wat je probeert uit te drukken. Snelle handbewegingen kunnen bijvoorbeeld laten zien dat je ergens opgewonden over bent.
• Lichaamshouding: De manier waarop je staat kan veel zeggen over hoe je je voelt. Als je voorovergebogen staat kun je overbrengen dat je depressief bent. Als je met rechte schouders rechtop staat kun je gespannen of in hoge staat van paraatheid lijken.

Verbetering van communicatie met slechthorenden

Communiceren met kapjes is vooral een uitdaging voor slechthorenden, die vaak op liplezen vertrouwen om te begrijpen wat mensen zeggen. Wanneer iemands lippen door een masker bedekt zijn hebben ze moeite om te begrijpen wat er tegen hen gezegd wordt. Voor slechthorenden zijn er daarom ook mondmaskers met een doorzichtig schild aan de voorkant, waarmee ze de lippen kunnen lezen van degenen met wie ze spreken.

Bij een Zoom-vergadering of kunnen slechthorenden de optie voor ondertiteling gebruiken, waardoor de woorden die gesproken worden ook op het scherm verschijnen. Bovendien maken toepassingen als deze het mogelijk dat de spreker alleen op het scherm wordt getoond, wat betekent dat ze niet alleen de stem horen en de bijschriften lezen, maar ook de lippen kunnen lezen. Voor slechthorenden is vergaderen op afstand daarom soms makkelijker dan in het echt.

Voorkeur voor communiceren mét masker

Sommige mensen geven er juist de voorkeur aan om te communiceren met een mondkapje en vinden praten met een masker op bevrijdender. Zoals auteurs in Schizophrenia Research opmerkten kan het dragen van een mondmasker mensen die bezorgd zijn dat hun gezichtsuitdrukkingen onder de loep genomen worden of die bang zijn beoordeeld te worden meer op hun gemak stellen bij communicatie. Voor deze mensen verbeteren maskers dus juist de communicatie.