Pesten bij volwassenen

Pesten is ongewenst, agressief gedrag, waarbij sprake is van een echte of vermeende machtsongelijkheid. Het negatieve gedrag wordt herhaald, of heeft de potentie om herhaald te worden. Pestgedrag is niet beperkt tot de kindertijd: ook volwassenen kunnen in een toxische verhouding staan tot bijvoorbeeld een manager, collega, partner of familielid. Zowel mensen die gepest worden als mensen die anderen pesten kunnen ernstige, blijvende problemen krijgen.

Definitie van pesten

Pesten omvat in ieder geval:

• Een onevenwichtige machtsverhouding
  Mensen die pesten gebruiken hun macht, zoals hun fysieke kracht, hun toegang tot informatie, of hun populariteit, om anderen te controleren of te schaden. Machtsverhoudingen kunnen in de loop van de tijd en in verschillende situaties veranderen, zelfs als het om dezelfde mensen gaat.
• Herhaling: Het pestgedrag gebeurt meer dan eens of heeft de potentie om meer dan eens te gebeuren.

Pesten omvat handelingen als bedreigingen uiten, geruchten verspreiden, iemand fysiek of verbaal aanvallen, en iemand opzettelijk uitsluiten van een groep.

Soorten pestgedrag

Er zijn drie soorten pesten:

Lichamelijk pesten houdt in dat iemands lichaam of bezittingen pijn gedaan wordt. Lichamelijk pesten omvat:

• Slaan/schoppen/spelden
• Spugen
• Struikelen/duwen
• Iemands spullen afpakken of kapotmaken
• Gemene of onbeschofte handgebaren maken

Verbaal pesten is gemene dingen zeggen of schrijven. Verbaal pesten omvat:

• Plagen
• Schelden
• Ongepaste seksuele opmerkingen
• Schelden
• Dreigen kwaad te doen

Bij sociaal pesten, soms relationeel pesten genoemd, gaat het erom iemands reputatie of relaties te schaden. Sociaal pesten omvat:

• Iemand opzettelijk buitensluiten
• Anderen vertellen dat ze geen vrienden met iemand mogen zijn
• Geruchten over iemand verspreiden
• Iemand in het openbaar in verlegenheid brengen

Volwassen pestgedrag herkennen

Volwassen pestgedrag is vaak moeilijk te herkennen. Veelvoorkomende tekenen van volwassen pestgedrag zijn:

1. Iemand gedraagt zich controlerend, intimiderend of manipulatief
2. Iemand dwingt je dingen te doen die je niet wilt doen
3. Iemand brengt je in verlegenheid in het bijzijn van je familie, partner, manager, collega’s of klanten
4. Iemand sluit je buiten
5. iemand onthoudt je de informatie of de hulpmiddelen om iets uit te voeren dat van je wordt gevraagd
6. Iemand is zeer veroordelend of kritisch zonder reden
7. Iemand strijkt altijd met de eer van jouw of andermans werk
8. Iemand neemt je zorgen niet serieus of doet laatdunkend over je inspanningen
9. Iemand treitert je of maakt haatdragende of bedreigende opmerkingen
10. Iemand liegt tegen je of probeert je te laten geloven dat wat je weet niet waar is
11. Iemand gedraagt zich vaak als slachtoffer of geeft anderen een schuldgevoel.
12. Iemand houdt altijd anderen verantwoordelijk voor zijn of haar eigen gevoelens.
13. Je voelt je vaak gedwongen iemands kant te kiezen of beslissingen in iemands voordeel te nemen.
14. Iemand is vaak bezig met kwaadsprekerij over derden of verspreidt geruchten.
15. Iemand reageert overdreven geprikkeld of dramatisch, vooral als hij of zij ergens op wordt aangesproken.
16. Je merkt dat iemand vooral omgaat met of kwaadspreekt over schuchtere, kwetsbare personen.

Pesten bij volwassenen is niet altijd openlijk of openlijk vijandig. Het kan ook subtielere vormen aannemen, waaronder gaslighting. Lees meer over 11 tekenen van gaslighting (manipulatietechniek)

Omgaan met volwassen pesters

Als gepeste

Als je je als volwassene in het gezelschap van een pestkop verkeert, probeer jezelf dan te beschermen:

Negeer het gedrag

Als het pestgedrag niet buitensporig of schadelijk is en je de pester maar af en toe ziet kun je ervoor kiezen om het gedrag te negeren en van je af te laten glijden. Beperk je reacties op het negatieve gedrag tot een minimum. Ontspan je spieren en glimlach om te laten weten dat je je niet laat raken door de opmerkingen.

Wees duidelijk en beknopt

Gebruik je verbale communicatievaardigheden om duidelijk en beknopt te zijn. Als je met iemand moet werken of omgaan die pestgedrag vertoont kun je hen het beste aan blijven spreken. Gedraag je normaal en duidelijk, en hou het contact tot een minimum.

Vat het niet persoonlijk op

Makkelijker gezegd dan gedaan, maar probeer te onthouden dat de problemen die het pestgedrag veroorzaken de problemen van de pester zijn. Jij hebt niets te maken met de pijn of het verdriet dat achter het toxische gedrag zit.

Maak oogcontact

Mensen hebben minder empathie als ze je gezicht of je ogen niet kunnen zien. Door direct oogcontact te maken kun je mensen dwingen in te zien wat hun gedrag doet, en hoe kinderachtig het is.

Ontsnap als je kunt

Vraag of je je bureau ergens anders mag zetten of beperk je interacties met personen die pestgedrag vertonen voor zover dat mogelijk is. Als dat niet lukt of niet ver weg genoeg is, ontsnap dan verder. Probeer binnen het huis naar een andere kamer te gaan of ga naar buiten. Probeer op je werk over te stappen naar een andere afdeling of zoek een andere baan. Breng jezelf naar een rustiger plek en haal diep adem.

Vertel het aan iemand met gezag

Spreek iemand aan die je vertrouwt of die gezag heeft. Spreek op het werk privé met een leidinggevende over het pestgedrag. Als het pesten zich binnen je huis afspeelt, probeer dan met een ander familielid of vriend te praten. Het is waarschijnlijk dat je niet de enige bent die last heeft van de giftigheid.

Verlaag je niet tot hun niveau

Spiegel het giftige gedrag niet. Dat geeft de ander alleen maar meer munitie en het vertroebelt het conflict.

Vermijd fysieke aanvaringen

Vermijd lichamelijk contact. Vergeet niet je lichaam te ontspannen en te laten zien dat je niet bang voor ze bent.

Documenteer de overtredingen

Documenteer elke overtreding en probeer de verslagen zo lang mogelijk te bewaren. Je kunt ze nodig hebben als je een klacht wilt indienen of een aangifte bij de politie wilt doen.

Spreek je uit

Als je gedwongen wordt voor jezelf op te komen of je voelt dat je echt in gevaar bent, confronteer de ander dan met zijn daden.

Geef jezelf niet de schuld

Het pestgedrag is niet jouw schuld en waarschijnlijk niet eens door jou uitgelokt. Op een bepaald moment is de ander geconditioneerd geraakt om zich op een manier te gedragen die schadelijk is voor anderen. Hoe jammer en verdrietig dit ook is, dit gedrag heeft niets met jou te maken.

Als omstander

Er zijn verschillende dingen die omstanders van pesten kunnen doen:

• Stel het pestgedrag ter discussie
• Gebruik humor om het gesprek bij te sturen.
• Kom als groep tussenbeide om te laten zien dat je het niet eens bent met het pesten.
• Loop mee met de persoon die het slachtoffer is om interacties te ontmoedigen.
• Vertel privé aan de gepeste dat je het er niet mee eens bent en dat je om hem of haar geeft.

Omstanders kunnen een belangrijke rol spelen bij het beëindigen van pestgedrag, vooral als ze een machtspositie bekleden of dezelfde rang hebben als de pester. In plaats van pesterijen door de vingers te zien, kunnen getuigen de pester stoppen of het gedrag van de pester aan anderen melden. Getuigen kunnen ook het initiatief nemen door de verhalen van het slachtoffer te ondersteunen. Helaas spreken veel omstanders zich niet uit omdat ze bang zijn dat ze het volgende doelwit van de pester worden.

Als dader

De drijfveren achter pesten kunnen van persoon tot persoon verschillen, maar mensen die pesten hebben gemeenschappelijke kenmerken. Sommige mensen pesten omdat ze weten dat ze daarmee krijgen wat ze willen, anderen pesten omdat ze heel onzeker zijn.

Er is niet één reden waarom mensen pesten, maar pesters voelen zich vaak:

• machteloos
• onzeker
• overheersend
• superieur door de beloningen die pesten opbrengt

Zo kan bijvoorbeeld het pesten van een klasgenoot een kind populairder maken, of het pesten van een werknemer andere werknemers ervan weerhouden managementbeslissingen in twijfel te trekken. Deze uitkomsten laten pesters zien dat dit gedrag loont.

Pesten is vaak een aangeleerd gedrag. Jonge pestkoppen leven misschien in gezinnen waar volwassenen elkaar pesten om hun zin te krijgen of conflicten op te lossen. Ze weten misschien niet hoe ze anders hun behoeften vervuld kunnen krijgen of hoe ze met meningsverschillen moeten omgaan.

Sommige pesters hebben al driftbuien om hun zin te krijgen sinds ze kleine kinderen waren en kregen nooit “nee” te horen. Anderen werden ooit zelf gepest en herhaalden het gedrag om zich machtig te voelen.

Sommige mensen pesten hun ondergeschikten om de aandacht af te leiden van hun incompetentie. Andere pestkoppen denken dat hun status hen het recht geeft om personen van lagere rang te pesten. Deze pestkoppen kunnen ook een gebrek aan empathie hebben, narcistische trekken vertonen, of emotioneel onstabiel en ontregeld zijn. Anderen beheersen en intimideren helpt hen om zich beter over zichzelf te voelen en zichzelf te kalmeren.

Als je merkt dat je pest, overweeg emotionele steun of therapie te zoeken. Het kan dat je een traumatische jeugd gehad hebt of iets anders op een gezonde manier moet leren verwerken.

Tenslotte

Als je te maken hebt met pestgedrag kan dit op verschillende manieren zijn tol eisen. Als je lichamelijke klachten hebt, zoals slaapproblemen of pijnklachten die door de stress van pestgedrag veroorzaakt worden kun je het beste contact opnemen met je huisarts of een psycholoog.