Sommige mensen hebben lang last van een coronabesmetting, of ze nu in het ziekenhuis zijn opgenomen of niet. Ze kampen met een langdurige nasleep van een covid-19 of corona-infectie. Ze zijn oververmoeid, hebben pijn, last van ademhalingssymptomen of concentratieproblemen.
Als mensen de symptomen van covid-19 blijven houden en pas enkele weken of maanden na het begin van hun symptomen volledig herstellen is er sprake van post-covid-syndroom of chronisch-covid-syndroom (CCS), onofficieel ook long-covid genoemd. Andere termen zijn post-acute-covid, long-tail-covid, en long-haul-covid.
Het post-covid-19-syndroom doet denken aan Q-koorts, waarbij ook een klein deel van de getroffenen langdurig ziek bleef. Voorbeelden van andere infecties waar sommigen nog lang klachten van houden zijn de ziekte van Pfeiffer en de ziekte van Lyme.
In oktober 2020 richtte het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de stichting C-support op, in navolging van Q-support voor de Q-koorts. De bedoeling is om patiënten met aanhoudende klachten te steunen.
Symptomen
De symptomen die mensen het vaakst melden bij post-covid-19-syndroom zijn:
- vermoeidheid
- kortademigheid
- hoest
- gewrichtspijn
- pijn op de borst
Mensen kunnen ook last hebben van:
- ‘brain fog’: moeite helder te denken of zich te concentreren
- depressie
- spierpijn
- hoofdpijn
- koorts die kan komen en gaan
- hartkloppingen, of een gevoel dat het hart bonkt
Mensen kunnen ook complicaties op lange termijn krijgen die de organen aantasten. Deze complicaties komen minder vaak voor, maar omvatten:
- ontsteking van de hartspier
- abnormale longfunctie
- ernstig nierletsel
- een huiduitslag
- haaruitval
- problemen met reuk en smaak
- slaapproblemen
- geheugen- en concentratieproblemen
- angst
- stemmingswisselingen
Lees ook: centrale Day (chronische pijn)
Mogelijke oorzaken
Onderzoekers weten niet zeker wat de oorzaak is van langere hersteltijden van covid-19 (bron), maar enkele mogelijke oorzaken van long-covid kunnen zijn:
- een verminderde of uitblijvende reactie van het immuunsysteem
- terugval of herinfectie van het virus
- ontsteking of een reactie van het immuunsysteem
- een verandering in de lichamelijke functies door bedrust of inactiviteit
- posttraumatische stress
Covid-19 kan langdurige veranderingen in het immuunsysteem veroorzaken, die de organen kunnen aantasten (bron). Deze veranderingen, vooral in de longen, kunnen langer duren dan de tijd die het lichaam nodig heeft om het virus te verwijderen.
Diagnose
Om de diagnose post-covid-19-syndroom (long-covid) te stellen kan een arts een volledige medische voorgeschiedenis afnemen en alle covid-19 symptomen beoordelen, vanaf het begin van de infectie tot de huidige symptomen. De arts kan de volgende dingen controleren:
- bloeddruk
- temperatuur
- hartslag en hartritme
- long- en ademhalingsfunctie
Hoewel er geen specifieke test is om de diagnose post-covid-19-syndroom (long-covid) te stellen, kunnen artsen tests doen om andere mogelijke oorzaken van de symptomen uit te sluiten. De tests kunnen variëren naargelang welke symptomen iemand heeft, maar kunnen bloedonderzoek inhouden om te controleren:
- volledig bloedbeeld
- elektrolyten
- nierfunctie
- leverfunctie
- troponine, om te testen op schade aan de hartspier
- ontstekingswaarden
- spierbeschadiging
- D-dimeer, om te controleren of er geen bloedstolsels aanwezig zijn
- gezondheid van het hart
- ijzergehalte
Andere onderzoeken kunnen omvatten:
- een röntgenfoto van de borstkas
- een urineonderzoek
- een elektrocardiogram, om op hartproblemen te controleren
Wat kun je zelf doen?
Opties zijn onder andere (bron):
- pijnstillers nemen
- rust en ontspannen
- haalbare doelen stellen om te bereiken
- geleidelijk de hoeveelheid lichaamsbeweging opvoeren
Zorg dragen voor de algemene gezondheid is ook belangrijk. Kies voor:
- een gezond dieet
- een goede nachtrust
- de inname van alcohol beperken
- de inname van cafeïne beperken
- niet roken
Mensen kunnen het ook nuttig vinden om contact te leggen met een ondersteunend netwerk, vooral als het post-covid-19-syndroom (long-covid) hun geestelijke gezondheid, financiële zekerheid, of sociaal welzijn beïnvloedt.
- Engelse Facebookgroep ‘long Covid-19’
- Nederlandse facebookgroep ‘Corona patiënten met langdurige klachten’
Bronnen
- Langdurige klachten na ongecompliceerde Covid-19, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.
- Van den Borst, B. e.a., Comprehensive health assessment three months after recovery from acute COVID-19:, Clinical Infectious Diseases (21 november 2020), ciaa1750, DOI
- Morris. S.B. e.a., Case Series of Multisystem Inflammatory Syndrome in Adults Associated with SARS-CoV-2 Infection ; United Kingdom and United States, March–August 2020, Morb Mortal Wkly Rep 2020;69: 1450–1456. DOI
Lees ook: centrale Day (chronische pijn)
Lees ook: post-intensive-care-syndroom (PICS)
Waarom word je steeds verliefd op hetzelfde type?
Lees het in het artikel Lovemaps: de verborgen blauwdruk van onze liefde.
Boekentip:
Een toekomst zonder vroeger (Sammie Wolf)
Sammie is begin twintig en worstelt met de gevolgen van onveilige hechting en emotionele verwaarlozing. Het ontbreken van een emotioneel veilige basis in haar jeugd sijpelt door in haar volwassen leven. Niet zozeer wat er vroeger gebeurde, maar vooral wat er ontbrak: troost, steun, betrouwbaarheid, zorgzaamheid, veiligheid. In de openhartige verhalen in Een toekomst zonder vroeger deelt Sammie hoe een onveilige hechting en emotionele verwaarlozing voor haar voelen, en hoe ze zichzelf steeds beter leert begrijpen.