Wat betekent het om neurotypisch te zijn?

person taking photo of assorted-color umbrellas

Het woord ‘neurotypisch’ is vrij nieuw, maar het wordt steeds populairder op scholen, bij autismeconferenties en in de kantoren van therapeuten. Neurotypisme heeft geen absolute medische of psychologische betekenis. Het beschrijft geen bepaalde persoonlijkheid, eigenschap of set van vaardigheden.

Definitie van neurotypische mensen

Er zijn verschillende definities van een neurotypisch individu:

  • Neurotypische mensen zijn mensen die geen autismediagnose hebben. In de bredere definitie zijn het mensen die daarnaast geen andere intellectuele of ontwikkelingsverschillen hebben.
  • Een neurotypisch persoon is een individu dat denkt, waarneemt en zich gedraagt op een manier die door de algemene bevolking als ‘normaal’ wordt beschouwd.

Deze definities maken de term niet eenvoudiger. Het is natuurlijk mogelijk om geen gediagnosticeerde ontwikkelings- of intellectuele stoornissen te hebben, maar er zijn significante verschillen tussen ‘normaal’ en ‘niet gediagnosticeerd’. En er zijn vele neurologisch ‘normale’ mensen die niet in de norm vallen.

Wat betekent het om neurologisch ‘normaal’ te zijn

Onderzoekers hebben complexe grafieken en bibliotheken vol boeken die de ‘normale’ menselijke ontwikkeling beschrijven. Verwachtingen over gedrag, leren, sociale interactie en fysieke ontwikkeling zijn opgebouwd rond die normen. Instellingen zoals scholen, sportcompetities en werkplaatsen zijn ontworpen om mensen die passen in de ontwikkelingsnormen tegemoet te komen.

Dit zijn mensen die:

  • verbale, fysieke, sociale en intellectuele vaardigheden ontwikkelen in een bepaald tempo, in een bepaalde volgorde en op een bepaald niveau.
  • Genieten en goed functioneren in complexe sociale omgevingen met grote aantallen mensen
  • Weinig of geen moeite hebben met omgaan met zintuiglijke overprikkeling, variërend van chemicaliën in de lucht tot intens licht, geluid, drukte en beweging.
  • Het prettig en gemakkelijk vinden om deel te nemen aan teamactiviteiten, waaronder sport, spel en projecten.
  • Het beste leren in een snelle, zeer verbale, competitieve omgeving met een groot aantal leeftijdsgenoten van dezelfde leeftijd.
  • Goed presteren onder druk
  • Spreken, bewegen en zich gedragen op een ‘verwachte’ manier (met het juiste volume, tempo, afstand tot anderen, etc.).
  • Een verwachte set van interesses en passies hebben (meestal sport, films, populaire muziek, eten, etc.)

Wie wijken af van de neurotypische norm?

Mensen die zich ontwikkelen in een tempo of op een manier die afwijkt van deze normen, worden vaak gepest, gemarginaliseerd of, in het beste geval, getolereerd. Maar er zijn miljoenen mensen die afwijken van neurotypische normen, sommigen radicaal en anderen net genoeg om zich er niet bij aan te sluiten.

In feite variëren ‘normale’ percepties en gedragingen radicaal, afhankelijk van cultuur, sekse of gender, situatie, sociaal-economisch niveau, en vele andere factoren. In sommige culturen wordt bijvoorbeeld direct oogcontact tussen mensen als beleefd gezien; in andere culturen wordt het als onbeleefd beschouwd. In sommige culturen wordt lichamelijk contact met relatieve vreemden als normaal beschouwd, terwijl het in andere culturen als vreemd en ongewoon wordt beschouwd.

Ook zijn er gedragsverschillen die niet het gevolg zijn van een ontwikkelingsstoornis of een intellectuele stoornis. Zo kunnen homoseksuelen, biseksuelen en transseksuelen zich buiten veel sociale groepen bevinden zonder dat ze een neurologische afwijking hebben. Hetzelfde geldt voor leden van bepaalde religieuze groepen.

De neurodiversiteitsbeweging

De neurodiversiteitsbeweging is opgebouwd rond het idee dat ontwikkelingsverschillen zoals autisme, ADHD, dyslexie en leerstoornissen geen stoornissen zijn die moeten worden genezen, maar juist verschillen die moeten worden gerespecteerd. De leden van de neurodiversiteitsbeweging zijn vaak tegen het idee van een genezing voor autisme en andere verschillen.

Lees ook: Wat is neurodiversiteit?

Het concept van de neurodiversiteit is controversieel. De meningsverschillen hebben voor een groot deel direct te maken met verschillen in persoonlijke ervaring. Wanneer autisme extreem beperkend is of veel lichamelijk of geestelijk leed veroorzaakt, wordt het meestal gezien als een stoornis. Wanneer autisme een bron van vermogen en trots is, wordt het over het algemeen gezien als een pluspunt.

In 2015 schreef Steve Silberman het boek NeuroTribes: The Legacy of Autism and the Future of Neurodiversity, waarin wordt beargumenteerd dat autismespectrumstoornissen, door sommigen gezien als een recente epidemie, door de geschiedenis heen eigenlijk een deel van de menselijke conditie zijn geweest. Sommige volwassenen ontdekken hun ‘neurotribes’, hun neurologische verwanten, als ze een autismediagnose krijgen.

Hetzelfde concept geldt vermoedelijk voor mensen met verschillende neurologische verschillen die hen buiten de norm plaatsen. Zo worden sommige volwassenen die gediagnosticeerd worden met ADD of een leerstoornis zich ineens bewust van zichzelf als deel van een groep die soortgelijke ervaringen heeft opgedaan en op dezelfde manier denkt.

Deze boeken bieden een ervaringsdeskundig perspectief op autisme en ADHD:

Neurotypische kenmerken vanuit een neurodivers perspectief

Vanuit het oogpunt van de autismegemeenschap en andere neurodiverse groepen wordt er over het algemeen van uitgegaan dat neurotypische mensen bepaalde positieve eigenschappen gemeen hebben.

In het bijzonder wordt er van uitgegaan dat neurotypische mensen:

  • Sterke sociale en communicatieve vaardigheden hebben, waardoor ze gemakkelijk in nieuwe of sociaal complexe situaties kunnen navigeren;
  • Het gemakkelijk vinden om vrienden te maken en romantische relaties op te bouwen en de ‘verborgen agenda’ van sociale interactie begrijpen;
  • Geen zintuiglijke overprikkeling hebben, waardoor ze het gemakkelijk vinden om deel te nemen aan luide, drukke, hete of visueel overweldigende omgevingen.

Aan de andere kant wordt er soms door mensen uit het autismespectrum neergekeken op neurotypische mensen, omdat ze bereid zijn om sociale en maatschappelijke ‘regels’ te volgen.

Neurotypische mensen worden daarmee verondersteld vaker dan mensen met autisme:

  • Te roddelen
  • Leugentjes om bestwil (of niet om bestwil) te verspreiden
  • Dingen te doen om erbij te horen, zelfs als dat betekent dat je je immoreel moet gedragen.
  • Seksuele avonturen te hebben zonder veel rekening te houden met de emotionele gevolgen op lange termijn.
  • Anderen te pesten om een sociale status te krijgen
  • Competitief of jaloers te worden

Neurotypisch stereotype

Er zijn maar weinig mensen die daadwerkelijk passen in dit neurotypische stereotype, zowel wat betreft de positieve als negatieve veronderstellingen.

Veel niet-autistische mensen die niet in aanmerking komen voor een ontwikkelingsdiagnose zijn verlegen, sociaal onhandig en hebben het moeilijk om vriendschappen en romantische relaties op te bouwen en te onderhouden.

Daarnaast zijn er natuurlijk genoeg ‘normale’ mensen die geen seksuele avonturen hebben, niet pesten, niet roddelen en ander problematisch sociaal gedrag vermijden.

Leestip

Ga naar het platform voor mensen met autisme om jezelf en anderen te leren kennen.

Scroll naar boven