Je hebt last van psychische problemen en wilt graag in therapie. De keuze aan therapieën is echter reuze. Het is soms lastig te bepalen welke therapie bij jou past. In dit artikel lees je meer over alle verschillende therapieën die er zijn.
Inhoud van dit artikel:
Het belangrijkste is de klik met je behandelaar
Natuurlijk is het belangrijk dat de therapiesoort die je gaat krijgen bij jou en bij je problematiek past. Het allerbelangrijkste is echter een goede klik met de therapeut. Er wordt steeds meer bekend dat het in therapie toch vaak draait om de intermenselijke relatie, of je je als cliënt of patiënt veilig voelt bij je therapeut en of een therapeut in staat is tot jou door te dringen en je te begrijpen.
Let in je zoektocht dus ook goed op de therapeut en of je bij die persoon een goed gevoel hebt. Hoe goed een therapiesoort ook is; als deze gegeven wordt door iemand die niet bij je past, kan het resultaat toch te wensen over laten. Maar stel dat de therapiesoort je niet volledig past maar je hebt een therapeut die toch perfect bij je aansluit, dan kan dat toch winst betekenen. Kortom: therapiesoort is belangrijk, maar het belangrijkste is de therapeut die het geeft.
Psychotherapie
Psychotherapie bestaat vooral uit gesprekken en kan gegeven worden door een klinisch psycholoog, psychiater of psychotherapeut. Centraal staan gesprekken tussen therapeut en patiënt. Het wordt vaak toegepast op mensen met meerdere problemen door elkaar heen. Er wordt vaak gebruik gemaakt van verschillende therapievormen door elkaar heen, bijvoorbeeld:
Cognitieve gedragstherapie
In cognitieve gedragstherapie gaat het zowel om je cognitie (waarnemen, denken, redeneren, verstand) als je gedrag. Deze vorm van psychotherapie richt zich vooral op het veranderen van gedrag dat bepaalde psychische problematiek in stand houdt. Het onderzoekt hoe gedrag, gevoel en gedachten met elkaar samenhangen en hoe ze elkaar over en weer beïnvloeden. Het leert je om je gedachtenpatronen of gedragspatronen te veranderen.
Psychoanalytische psychotherapie / psychodynamische psychotherapie
Psychoanalytische psychotherapie (ook wel psychodynamische psychotherapie) gaat over omhooghalen van onderbewuste redenen voor ons gedrag of gevoel. Verborgen of ‘oude’ gedachten en gevoelens worden naar boven gehaald. Bijvoorbeeld dingen die je als kind dacht of voelde en die nu nog steeds bijdragen aan je gedrag of bepaalde overtuigingen over jezelf. Er wordt ook gekeken naar de relatie die je met de therapeut aangaat en welke gevoelens je wellicht projecteert op je therapeut.
Als je echt op zoek bent naar de angel van je problematiek en bereid bent diep te graven in jezelf en in je verleden, dan is psychoanalytische psychotherapie een goede optie voor jou. Psychoanalyse is net even anders, vaak intensiever en patiënten liggen op een sofa. Psychoanalytische psychotherapie vindt gewoon plaats in een normale opstelling waarin therapeut en patiënt tegenover elkaar zitten. Neem een kijkje in de spreekkamer van een psychiater die psychoanalytisch werkt:
Cliëntgerichte psychotherapie
Bij cliëntgerichte psychotherapie staat de cliënt/patiënt als persoon volledig centraal. Niet je psychische problemen of stoornis staat centraal, maar wie jij bent als persoon. De therapeut neemt een faciliterende houding waarin hij of zij vooral empathisch is en de cliënt accepteert zoals hij of zij is. De cliënt heeft ook een grote rol in het bepalen waar de therapie over gaat. De therapie wordt volledig op hem of haar afgestemd.
Systeemtherapie
In systeemtherapie zijn twee partners of meerdere gezinsleden vaak samen met elkaar in therapie. Er wordt gekeken naar de onderlinge verhoudingen en hoe deze mensen elkaar binnen hun ‘systeem’ over en weer beïnvloeden. Ze leren elkaar beter begrijpen en beter zien welke invloed ze onderling op elkaar hebben en hoe dat voor problemen zorgt. Benieuwd hoe jouw familiesysteem in elkaar zit? Dit boek helpt je verder:
Intensive Short-Term Dynamic Psychotherapy (ISTDP) / Kortdurende Dynamische Psychotherapie (KDP)
Het bijzondere aan ISTDP (KDP) is dat de cliënt en therapeut gelijkwaardig zijn aan elkaar en allebei actieve inbreng hebben. De rol van de therapeut is hierin ook erg belangrijk en de therapeut zal ook meer van zichzelf laten zien dan in andere therapievormen. Er wordt gewerkt aan het niet langer onderdrukken van gedachten en gevoelens bij de cliënt, zodat deze gedachten en gevoelens vervolgens samen met de therapeut onderzocht kunnen worden. Het is geschikt voor mensen die bijvoorbeeld veel last hebben van ‘verboden gevoelens’.
Schematherapie
Schematherapie wordt vaak toegepast bij mensen met ernstige persoonlijkheidsproblematiek zoals persoonlijkheidsstoornissen, of depressies die vaak terugkomen. Het helpt je om te achterhalen wat jouw ingesleten gedrags- of denkpatronen zijn. Het is geschikt voor mensen die vastzitten in hardnekkige patronen en deze willen achterhalen bij zichzelf.
Binnen schematherapie wordt er gebruik gemaakt van schema’s en modi. Schema’s zijn gedragspatronen, zoals veeleisend zijn, overmatig kritisch zijn, jezelf bestraffen of bang zijn voor verlating. Modi zijn verschillende rollen die een persoon aanneemt in zijn haar leven. Psychisch gezonde mensen hebben ook verschillende schemamodi in zich, zoals de gezonde ouder en het gezonde kind. Als je psychische problemen hebt kun je ook schemamodi hebben als het boze kind, of de straffende ouder.
Deze schema en modi zijn waarschijnlijk afkomstig uit je kindertijd en vanuit wat jij toen over jezelf hebt geleerd. In schematherapie leer je wat jouw schema’s en modi zijn, waar ze vandaan komen en hoe je ervoor kunt zorgen dat disfunctionele schema en modi weer gezonder worden. Zelf thuis alvast aan de slag met schematherapie? Dat kan met dit boek:
Lees meer over schematherapie, schema’s en modi
Andere therapievormen
EMDR
EMDR, Eye Movement Desensitization & Reprocessing, wordt gebruikt bij mensen die iets traumatisch hebben ervaren en daar langdurig last van houden. Tijdens de EMDR word je gevraagd om het beeld wat de meeste emotie in je oproept voor je te zien, als ware het een foto. Vervolgens beweegt de therapeut met zijn of haar vinger heen en weer. Er kan ook gebruik worden gemaakt van andere stimuli, zoals een lichtbalk, tikjes op de knieën of tikjes door een koptelefoon. Het terugdenken aan de ervaring in combinatie met de afleidende stimuli zorgt ervoor dat je de gebeurtenis opnieuw en dieper kunt verwerken en dit kan enorm schelen. Niemand weet exact hoe EMDR werkt, maar bij heel veel mensen helpt het enorm om heftige gebeurtenissen te verwerken.
Contextuele therapie
Binnen de contextuele therapie wordt er nooit alleen gekeken naar de persoon die in therapie komt, maar naar de gehele context waarbinnen die persoon zich bevindt. Er wordt bijvoorbeeld ook gekeken naar de ouders, kinderen, vrienden etc. en wat die hebben meegemaakt in hun leven en aan jou hebben doorgegeven, misschien zelfs door de generaties heen.
Kunstzinnige therapie
Bij kunstzinnige therapie word je creativiteit gebruikt om te herstellen van psychische problemen. Kunst is ook een manier om je gevoelens te uiten en dit kan helend werken. Je hebt verschillende vormen van kunstzinnige therapie, zoals muziektherapie, dramatherapie of beeldende therapie. Je hoeft hiervoor niet al een instrument te kunnen bespelen of goed te kunnen tekenen of iets dergelijks. Het gaat niet om het resultaat of het goed leren muziek maken, schilderen of acteren, maar juist om de ervaring van het bezig zijn met kunst en wat deze ervaring in jou teweegbrengt.
Acceptance and Commitment Therapy (ACT)
ACT helpt je om te leren omgaan met de obstakels die je op je pad tegenkomt. ACT vergroot zes vaardigheden:
- Acceptatie: Ruimte maken voor vervelende ervaringen.
- Defusie: Afstand nemen van je gedachten.
- Het Zelf: Flexibel omgaan met je zelf(beeld).
- Hier en Nu: Aandacht voor het Hier en Nu.
- Waarden: Stilstaan bij wat je echt belangrijk vindt.
- Toegewijd Handelen: Investeren in je waarden.
ACT draait meer om het aanvaarden en accepteren van je problemen dan om het oplossen ervan. De therapie lijkt veel op cognitieve gedragstherapie, gecominbeerd met mindfulness-technieken.
