Ze is net zo lief als ze mooi is, en je begrijpt niet waar je dit geluk aan verdient. Maar midden in een heftige ruzie zou je haar soms wel willen vermoorden. Dat is heel normaal, want zelfs een engel heeft haar minpunten. Maar wat als je echt slaat?
Je kijkt met knipperende ogen naar je liefje. Het is de zoveelste ruzie. Zij wilt uit haar vriendinnen, maar dit is de enige avond deze week dat jullie samen zijn. Je zou het liefst met haar op de bank hangen, een beetje tv kijken en een pizza bestellen. Maar ja, als zij liever uitgaat begrijp je dat echt wel. “Ik wil best met je mee, schat” zeg je, in een poging tot een compromis. “Nee.” zegt ze kortaf. Je weet waarom. Ze is dan wel uit de kast, maar ze wil jullie relatie niet openlijk aan haar vrienden laten zien. Je schreeuwt haar na als ze de gang inloopt. Ze heeft haar jas al aangetrokken. Woedend staar je in haar vastbesloten gezicht, ze wíl je gewoon niet begrijpen. En dan geef je haar die klap.
Het klinkt hard, maar het gebeurt. Ook in lesbische relaties komt geweld voor. Volgens het weinige onderzoek dat gedaan is, komt het zelfs net zo vaak voor als bij hetero’s. In een onderzoek van Diana van Oort heeft zelfs 36% van de vrouwen een verhaal over gewelddadige (ex)partners. Drie kwart had last van bedreiging en intimidatie, een vijfde had het over fysieke aanvallen. Waarom horen we er dan zo weinig van? Daar zijn verschillende redenen voor. Ten eerste staat geweld in relaties nog niet zo lang in de aandacht. Renée Römkens, hoogleraar interpersoonlijk geweld, kwam in 1989 met cijfers over geweld binnen heterorelaties. Toch duurde het tot het begin van de 21ste eeuw voordat ze serieus werd genomen.
De roze wolk
Een andere reden van de stilte rondom lesbisch geweld is dat de omgeving het niet serieus neemt, omdat vrouwen niet agressief zouden zijn. En als er dan eentje slaat, dan slaat de ander toch gewoon net zo hard terug? Dat gebeurt in lesbische relaties ook vaak, waardoor onduidelijk wordt wie nou de dader en wie het slachtoffer is. Daardoor zijn hulpverleners en de politie vaak nog ongeloviger als je bij hen aanklopt met je klacht. Als je er echt last van hebt, dan ga je toch gewoon uit elkaar? Zelfs in de hulpverlening kwamen onderzoekers het vooroordeel tegen dat lesbische relaties gemakkelijk te verbreken zijn. Misschien hebben lesbiennes niet altijd kinderen, of zijn ze niet financieel afhankelijk van elkaar, maar toch kan een lesbische relatie net zo hecht zijn als een heterorelatie. Even bij elkaar weggaan is echt niet zo makkelijk.
Niet alleen hulpverleners geloven dat vrouwen het zelf wel kunnen oplossen. Ook lesbiennes zelf denken dat, of willen de problemen niet zien. Ze geloven in een veilig, rozig wereldje. In het boek Lesbians Talk: Violent Relationships vertelt een slachtoffer hoe ze probeert om haar vriendinnen ervan te overtuigen dat ze in gevaar is: “Het gebeurde in de club. Ze sloeg mijn glas uit mijn handen. Ik wist wat het vervolg zou zijn. Ze zou beginnen met slaan en dus liep ik weg. Mijn vriendinnen kwamen me achterna. Ik bezwoer hen om haar niet te vertellen waar ik was. Maar zij gingen maar door: ‘Ze vraagt naar je. Ze houdt van je, ze huilt…’ ”(Lesbians Talk, p. 16)
Deze vrouw durfde tenminste nog voor zichzelf op te komen. Lesbiennes vertellen anderen niet zomaar dat ze een gewelddadige relatie hebben. Dat komt omdat ze zich, net als andere geweldplegers of slachtoffers, schamen. Maar het komt ook omdat lesbiennes het liefst spelen dat ze op een roze wolk zitten. Susanne Kers deed in 2002 onderzoek naar partnergeweld bij lesbiennes, en de vrouwen hadden één ding gemeen. “Ze hebben de behoefte om de relatie ideaal te laten lijken: harmonieus, en in tegenstelling tot het standaard heteropatroon, zorgend voor elkaar”
Homofobie en symbiose
Wat zijn de redenen om geweld te gebruiken? Er is weinig bekend over waarom je je liefje slaat. Bij hetero’s heeft het wel een duidelijke reden. Volgens Römkens komt heterogeweld voor omdat vrouwen in de geschiedenis werden gezien als ‘minder’ dan de man. “Die sentimenten komen terug in interviews met slachtoffers. Vrouwen worden vernederd en voelen zich minderwaardig, de daders voelen zich superieur.”
De Amerikaanse psychologe Lori Haskell denkt dat er voor lesbiennes dezelfde soort motieven zijn. Homofobie zou lesbiennes in een isolement brengen, waarbij ze alleen op hun schatje vertrouwen. Degene die wel uit de kast is heeft dan een bepaald overwicht over haar partner. Bovendien heeft ze een wapen dat heteroseksuelen niet hebben. Ze kan dreigen dat ze haar meisje out naar de rest van de wereld. Als je zelf boos bent over je seksualiteit en je jezelf daar om de één of andere reden om haat, kan je dat ook afreageren op je liefje. Zij is de reden dat je niet hetero bent! Natuurlijk is dit een Amerikaanse mening, homohaat is in Nederland minder een probleem dan aan de andere kant van de oceaan. Maar ook hier kan homofobie en zelfhaat een rol spelen.
In het onderzoek van Susanne Kers bleek dit echter geen reden. Ook was er niet echt een machtsverschil. Wat er wel uitkwam was dat degene die gewelddadig was liever een volkomen symbiose met haar partner had dan het slachtoffer. Ze wilde de ander voor zichzelf hebben, en geen avondjes uit zonder elkaar. Zolang je allebei evenveel in elkaar op wilt gaan is er geen probleem. Maar als dat verschilt kan het een reden zijn om bedreigingen of geweld te gebruiken. En dat gaat volgens Kers van kwaad tot erger.
Ga voor rozengeur
Lesbisch zijn kan leuk zijn. Samen één zijn is heerlijk. En je hoeft je echt niets aan te trekken van wat de omgeving ervan vindt. Maar als de alarmbellen gaan rinkelen bij dit artikel, zoek hulp! Niet alleen fysiek geweld, maar ook verbaal, kan vreselijk zijn. En denk vooral niet dat je problemen klein zijn. Volgens Kers’ onderzoek denken de meeste vrouwen dat ze eigenlijk niets hebben om te klagen, ze maken het minder erg dan het is. Zoals een van de slachtoffers zei: “Ze was zo. Als ze haar zin niet kreeg dan ging ze gewoon heel erg uit haar dak.” Pas op met relativeren! Als je je onveilig voelt, werk er dan aan. Als je dat niet doet, zoek de perfecte vrouw, of geniet van je relatie. Geef je lieverd wat extra aandacht vannacht, ze verdient het!
Als je merkt dat je je niet kan inhouden, of als je slachtoffer bent van geweld, vertel het aan vrienden en familie. Zorg voor steun, zoek hulp, of dump die veel te lieve/slechte vrouw. Je kunt terecht bij huiselijkgeweld.nl of movisie.nl, die beiden ook (of juist) homoseksuelen willen helpen. Voor iedereen die (nog) niet te maken heeft gehad met een partner met een scherpe tong of losse handjes: maak het onderwerp bespreekbaar bij je vriendinnen. Rozengeur is geweldig, maar de schijn op houden hoeft echt niet.