Starvation is sterven aan de honger. De hongerdood is een uiterst onaangename en pijnlijke manier om te sterven. Sinds het Minnesota Starvation Experiment werd gepubliceerd in 1950 weten we dat hongersnood gepaard gaat met extreme fysieke en psychologische bijwerkingen.
Het Minnesota Starvation Experiment
Het Minnesota Starvation Experiment is een opmerkelijke illustratie van de impact van voedselbeperking en gewichtsverlies op de psyche. Het denken en het gedrag van de vrijwilligers van het experiment was opvallend vergelijkbaar met dat van mensen met eetstoornissen of bij mensen die een aanzienlijk gewichtsverlies hebben ondergaan.
In de jaren veertig (na de Tweede Wereldoorlog) begon Ancel Keys dit experiment in zijn zoektocht naar een beter begrip van de impact van honger op lichaam en geest. Hij rekruteerde 36 jonge, mannelijke vrijwilligers, die hij fysiek en mentaal in staat achtte om een veeleisend onderzoeksprotocol te tolereren. Na een controleperiode van 12 weken, waarin de mannen een gevarieerd dieet van ongeveer 3200 calorieën per dag aten, verminderde Keys hun calorieën in de hongersnoodfase met de helft. In 12 weken onder deze beperkte calorie-inname werden de mannen geobserveerd. Het effect was groot:
Voedselpreoccupatie
Voor de vrijwilligers begonnen de dagen te draaien rond eten. De mannen droomden van voedsel, ze fantaseerden over hoogcalorisch/vette voedingsmiddelen. Ze besteedden veel van hun tijd aan het praten over voedsel en recepten. Ze raakten geagiteerd als de timing van het maaltijd werd gewijzigd of als een maaltijd werd uitgesteld. Sommige mannen meldden dat ze plezier beleefden door alleen maar naar anderen te kijken die aten of voedsel te ruiken.
Aandrang om te veel te eten
De mannen verlengden hun maaltijden zo lang als ze konden en wilden niet dat er een einde kwam aan de plezierige ervaring (het eten dat geserveerd werd was eigenlijk vrij smakeloos). Met onbeperkte toegang tot koffie en kauwgom tussen de maaltijden door, kauwden en dronken veel van de mannen constant; tot 40 stokjes kauwgom en 80 ons koffie per dag. Elke mogelijkheid om toegang te krijgen tot voedsel, betekende dat de mannen een eetbui kregen, waarbij ze duizenden calorieën in een keer consumeerden.
Stemmingsverschijnselen
De stemming en energie van de groep veranderde snel. Waar de mannen ooit een levendige mensen waren geweest, die over politiek discussieerden en debatteerden, werd in de huidige omstandigheid hun aandacht eenzijdig gericht op voedsel. De mannen waren geïrriteerd, angstig, teruggetrokken. Er werd een aanzienlijke toename van angst en obsessief denken waargenomen.
Vervormd zelfbeeld
Sommige mannen raakten geobsedeerd door hun buik en gaven uiting aan hun ongemak met een opgeblazen gevoel, constipatie en gas. Opmerkelijk is dat de meeste mannen, ondanks het aanzienlijke gewichtsverlies en hun nieuwe uiterlijk, zichzelf niet als mensen met ondergewicht beschouwden. Ze begonnen mensen zonder ondergewicht te zien als “dik”.
Beter worden
Na zes maanden van uithongering en het verlies van ongeveer 25% van hun lichaamsgewicht, werden de mannen (degenen die het tot het einde hadden volgehouden) geobserveerd tijdens het hervoedingsproces. Tijdens deze fase van het experiment ontdekte Keys dat de mannen een buitengewone caloriebehoefte hadden – ze hadden meer dan 4000 calorieën per dag nodig om langzaam aan gewicht te winnen. Een subgroep van de mannen mocht opnieuw eten zonder een gecontroleerd protocol; deze mannen leden aan extreem overeten.
Toen het gewicht van de mannen herstelde, leek hun gedrag te normaliseren. Er leken geen blijvende gezondheidsproblemen te zijn toen de mannen eenmaal hersteld waren.
Wat we onder anderen leren uit deze studie:
- De beperking van de voeding leidt tot een verhoogde interesse in voedsel en eten. Er is dus een “verklaring” voor waarom je misschien overmatig veel met voedsel bezig bent.
- Overeten kan een direct gevolg zijn van te weinig eten.
- Sommige kenmerken van anorexia zijn symptomen van hongersnood en lossen op door weer te eten.
- Langdurige beperking van voedsel heeft op zichzelf ook een negatieve invloed op de stemming. Beperking en gewichtsverlies kunnen leiden tot een toename van angstklachten en obsessief denken.
- Het onvermogen om je aan een strikt diëet te houden is niet te wijten aan een gebrek aan wilskracht. Er is een biologische drive om een consistent lichaamsgewicht te behouden.
Starvation bij anorexia
Anorexia nervosa wordt ook wel een onbewuste vorm van zelfmoord genoemd. Een overlijden aan anorexia nervosa door starvation (zelfverhongering) wordt echter niet als zelfmoord vermeld op de overlijdensakten.
Vaak treden intense hongergevoelens op wanneer iemand zijn calorie-inname sterk begint te beperken. Het lijkt misschien vreemd dat een mens deze natuurlijke hongersignalen kan negeren, maar de psyche van iemand met actieve anorexia nervosa kan de honger in iets positiefs vervormen. Voor iemand met anorexia betekent het gevoel dat het “goed gaat”. Het is ook niet ongewoon voor mensen met anorexia nervosa om ook eetlustremmers of andere supplementen in te nemen die de honger verminderen.
Na verloop van tijd verdwijnen hongergevoelens vaak volledig. Veel mensen die worstelen met anorexia nervosa voelen geen honger of verzadiging meer omdat ze los staan van hun lichaam en hun fysieke behoeften. Het negeren van de fysieke bijwerkingen van te weinig eten kan een tweede natuur worden voor iemand die worstelt met anorexia nervosa.
In herstel hebben mensen die hebben geworsteld met anorexia nervosa vaak moeite om weer in contact te komen met hun natuurlijke honger en verzadiging, omdat ze deze functies al zo lang negeren. Dit is de reden waarom maaltijd plannen meestal een integraal onderdeel zijn van het herstelproces.
De gedachten en gedragingen die kenmerkend zijn voor anorexia nervosa worden nog eens versterkt door de cognitieve stoornissen die gepaard gaan met hongersnood.
Symptomen starvation
De symptomen van hongersnood volgens Gale’s encyclopedie van de geneeskunde:
- krimping van vitale organen zoals het hart, de longen, eierstokken of teelballen, en geleidelijk verlies van hun functies
- chronische diarree
- bloedarmoede
- vermindering van de spiermassa en de daaruit voortvloeiende zwakte
- verlaagde lichaamstemperatuur in combinatie met extreme gevoeligheid voor koude
- verminderd vermogen om voedsel te verteren door een gebrek aan productie van spijsverteringszuur
- prikkelbaarheid en moeite met mentale concentratie
- immunodeficiëntie
- zwelling door vocht onder de huid
- verminderde seksuele drang
Volledige hongersnood bij volwassenen leidt binnen 8 tot 12 weken tot de dood. In de laatste stadia van de hongersnood ervaren volwassen mensen een verscheidenheid aan neurologische en psychiatrische symptomen, waaronder hallucinaties en stuiptrekkingen, maar ook ernstige spierpijn en hartritmestoornissen.
Waarom word je steeds verliefd op hetzelfde type?
Lees het in het artikel Lovemaps: de verborgen blauwdruk van onze liefde.
Boekentip:
Een toekomst zonder vroeger (Sammie Wolf)
Sammie is begin twintig en worstelt met de gevolgen van onveilige hechting en emotionele verwaarlozing. Het ontbreken van een emotioneel veilige basis in haar jeugd sijpelt door in haar volwassen leven. Niet zozeer wat er vroeger gebeurde, maar vooral wat er ontbrak: troost, steun, betrouwbaarheid, zorgzaamheid, veiligheid. In de openhartige verhalen in Een toekomst zonder vroeger deelt Sammie hoe een onveilige hechting en emotionele verwaarlozing voor haar voelen, en hoe ze zichzelf steeds beter leert begrijpen.