PMT (psychomotorische therapie)

Wat is psychomotorische therapie?

Psychomotorische therapie is een behandelvorm voor mensen met psychosociale of psychische problematiek. Het wordt ingezet bij uiteenlopende hulpvragen en zowel in groepsverband als individueel gegeven. Klachten zoals angst, somberheid, prikkelbaarheid, onzekerheid tegenover anderen, spanningen, eetproblemen of burn-out hebben namelijk ook een lichamelijke kant.

Bij psychomotorische therapie of PMT werk je met je lichaam. Het is een lichaams- en bewegingsgerichte therapie. Het is een therapie van ‘doen’ en ‘ervaren’. Door beweging en lichaamservaring kun je je gedrag onderzoeken. Een psychomotorisch therapeut richt zich op wat je lichaam aangeeft en op welke manier dit samenhangt met je gedachten en gevoelens. 

Psychomotorische therapie is gebaseerd is op een holistische kijk op de mens en beschouwt elk persoon als een eenheid van fysieke, emotionele en cognitieve werkelijkheden, die met elkaar en met de omringende sociale omgeving interacteren. De therapie heeft tot doel je persoonlijke ontwikkeling te ondersteunen en te bevorderen.

De therapie kan bestaan uit:

• Running therapie of fitness voor mensen met depressieve klachten,
• Actief of passief leren omgaan met spanning, door sport / spel of ontspanningsoefeningen,
• Leren omgaan met agressie en impulsen,
• Leren herkennen en beter hanteren van stress,
• Beter leren angsten te hanteren,
• Omgaan met grenzen en lichaamssignalen,
• Leren hanteren van eigen krachtige kanten in de omgang met anderen,
• Uitzoeken wat er nu eigenlijk steeds misgaat.​

Verschillende psychotherapeutische achtergronden van de psychomotorische therapie zijn psychodynamica, humanistische opvattingen en cognitieve gedragstherapie, maar ook systeemtheorie en gezinstherapie.

Voorbeeld een psychomotorische oefening

Een psychomotorische oefening is op een grote bal zitten in groepstherapie terwijl je groepsgenoten je in balans houden. Je geeft een teken waarna één voor één je groepsgenoten je loslaten en je probeert je balans te houden op de bal. Je kan dan gedachten van ontoereikendheid krijgen zoals ‘ik kan dit niet’, ‘ik doe het niet goed’. Die worden tijdens de oefening op de proef gesteld. Het is ook mogelijk dat je de oefening wilt stoppen, maar in dat geval moet je zelf je grens aan leren geven.

Een kijkje bij psychomotorische therapie:

Wat doet een psychomotorisch specialist?

Psychomotorische specialisten bestuderen het lichaam en zijn expressiviteit. Het lichaam wordt niet alleen beschouwd als een mechanisme met neurofysiologische ontwikkelingen, maar ook als een ding met diepgewortelde emotionele eigenschappen, die zijn ontstaan door motorische, zintuiglijke en emotionele ervaringen, vooral in de vroege kinderjaren.

De psychomotorisch therapeut richt zich op de problematiek in:

• bewegingsgedrag,
• lichaamstaal,
• lichamelijke spanningen,
• lichaamshouding,
• lichaamssensaties
• lichaamsbeleving.

Het kader van de psychomotorische therapie bestaat uit drie verschillende benaderingen:

• een gezondheidsgerelateerde benadering,
• een psychosociale benadering
• een psychotherapeutische benadering

De psychomotorisch therapeut voert systematisch geplande evaluaties uit en doet individueel gerichte interventies in groepsverband. De bedoeling is dat je daarmee meer specifieke vaardigheden op doet, zoals je grenzen stellen of vertrouwen op je lichaam. Dit stimuleert een positief zelfbeeld en betere vaardigheden in je sociale relaties.

Voor wie is psychomotorische therapie geschikt?

Bij mensen die geen noemenswaardig voordeel uit gesprekstherapie halen kan deze aanpak helpen, net als bij mensen die dissociëren van hun gevoelens of deze somatiseren. Mensen die het moeilijk vinden hun emoties te herkennen kunnen door psychomotorische therapie oefeningen een groter bewustzijn krijgen.

Psychomotorische therapie wordt zowel aan individuele mensen als aan echtparen, gezinnen of groepen gegeven. PMT is er voor ouderen, volwassenen, jongeren en kinderen.

Psychomotorische therapie wordt in scholen gebruikt om kinderen met problemen als agressie, ADHD, of oppositionele ongehoorzaamheid te helpen nieuwe vaardigheden en gedrag te ontwikkelen en in de praktijk te brengen.

Psychomotorische gezinstherapie (PMGT) is een specifieke vorm van behandeling. Er worden elementen uit de psychomotorische therapie als uit systeemtherapie gebruikt. Deze vorm wordt dan ook bij voorkeur gegeven door twee therapeuten; een systeemtherapeut en een psychomotorisch therapeut. Het kenmerkende van PMGT is dat gezinsleden niet zozeer met elkaar hoeven te praten over de zorgen die er zijn, maar met elkaar in actie komen door het doen van diverse werkvormen.

Geschiedenis en ontwikkeling

Vanaf de 18e eeuw werd lichaamsbeweging gebruikt in de behandeling van psychiatrische patiënten in Frankrijk, Duitsland en Engeland. In Nederland schreef Euler in 1858 over gymnastiek bij psychiatrische patiënten. De Duitse psychiater Simon beschreef als eerste de actieve therapie die navolging kreeg in Nederland. 

Na de Tweede Wereldoorlog introduceerden veel psychiatrische ziekenhuizen bewegingstherapie. De ontwikkeling van het lichaam werd in de psychotherapie een belangrijke factor.

 In 1960 is de Nederlandse Vereniging voor Bewegingstherapie opgericht; de huidige Nederlandse Vereniging voor Psychomotorische Therapie (NVPMT). Vanaf de jaren zeventig wordt bewegingstherapie in toenemende mate beïnvloed door ideeën uit de psychotherapie. Petzold ontwikkelde de Integratieve Bewegingstherapie, waarin bijvoorbeeld veel elementen uit de gestalttherapie opgenomen zijn.

Door deze ontwikkeling en de verwarring over de naamgeving met bewegingstherapie als onderdeel van fysiotherapie, verandert in 1975 officieel de naam in psychomotorische therapie. In 1995 vond de oprichting van het Europees Forum voor Psychomotorische Therapie (EFP) plaats.

Psychomotorische therapie in Nederland en Vlaanderen

In België en Nederland zijn beweging en lichaamsbeleving twee hoofdrolspelers die in de psychomotorische therapie gebruikt worden om psychosociale aspecten van gedrag te beïnvloeden. Integratie van cognities, gevoelens en gedrag vindt plaats door de ervaring van beweging, het experimenteren met nieuw gedrag in bewegingssituaties en lichaamsbewustzijn.

Er is voldoende wetenschappelijk bewijs dat psychomotorische therapie een belangrijke bijdrage levert aan het welzijn als de geestelijke gezondheid van patiënten met ernstige psychiatrische problemen. Sinds 1995 erkent de Nederlandse overheid psychomotorische therapie als beroep in de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ). Ook in Vlaamse psychiatrische ziekenhuizen is psychomotorische therapie ingebed in verschillende behandelprogramma’s.

De meeste psychomotorische therapeuten zijn lid van multidisciplinaire behandelteams die werken in psychiatrische instellingen, instellingen voor mensen met verstandelijke handicaps en instellingen voor mensen met lichamelijke handicaps.