white strings on blue surface

Premenstruele dysfore stoornis (PMDD)

Premenstruele dysfore stoornis (PMDD) is een stemmingsstoornis die 3% tot 8% van de vrouwen in de week tot twee weken voor hun menstruatie treft. Hoewel PMDD-symptomen slopend kunnen zijn, kunnen medicijnen zoals hormonale anticonceptie en antidepressiva, samen met therapie en veranderingen in de levensstijl, helpen om de ernst ervan te verminderen.

Wat is PMDD?

Menstruatie, of ongesteldheid, is een normale vaginale bloeding die plaatsvindt als onderdeel van de maandelijkse cyclus van een vrouw. Veel vrouwen hebben een pijnlijke menstruatie, ook wel dysmenorroe genoemd. De pijn bestaat meestal uit menstruatiekrampen, een kloppende, krampende pijn in je onderbuik. Je kunt ook andere symptomen hebben, zoals lage rugpijn, misselijkheid, diarree en hoofdpijn.

Tussen 20 en 40 procent van de vrouwen heeft daarnaast last van een matig tot ernstig premenstrueel syndroom (PMS). PMS begint vaak één tot twee weken voor het begin van de menstruatie. PMS veroorzaakt veel verschillende symptomen, waaronder stemmingswisselingen, angst, depressie, vermoeidheid, prikkelbaarheid, gewichtstoename en een opgeblazen gevoel.

Tussen de 3 en 8 procent vrouwen heeft zoveel last van hun menstruatie dat het hun functioneren in het normale dagelijkse leven verhindert. Dit is een Premenstruele dysfore stoornis (PMDD), een ernstige vorm van PMS. Het verschil tussen PMDD en PMS is dat de symptomen van PMDD ernstig en invaliderend zijn. Bij PMDD gaat het om een reeks lichamelijke en psychische symptomen die je dagelijks leven beïnvloeden en je psychische gezondheid bedreigen.

Feiten:

  • De symptomen van PMDD verstoren het normale dagelijkse functioneren en vereisen medische behandeling.
  • PMDD komt minder vaak voor dan PMS en de symptomen zijn ernstiger.
  • De symptomen worden het meest ervaren tijdens de tweede helft van de menstruatiecyclus.
  • De symptomen van PMDD kunnen duren tot de menopauze (overgang).

Symptomen PMDD

De symptomen van PMDD zijn vergelijkbaar met, maar ernstiger dan die van PMS. De symptomen zijn meestal aanwezig tijdens de week voor de menstruatie en verdwijnen binnen de eerste paar dagen na het begin van de menstruatie.

Als je PMDD hebt ben je vaak niet in staat om te functioneren op je normale capaciteit terwijl de symptomen aanwezig zijn. De aandoening kan relaties beïnvloeden en routines thuis en op het werk verstoren.

Mogelijke symptomen van PMDD omvatten:

Psychisch

  • stemmingswisselingen, waaronder prikkelbaarheid, nervositeit, depressie en angst
  • je verdrietig, hopeloos of suïcidaal voelen
  • ernstige gevoelens van stress, spanning of angst
  • paniekaanvallen
  • stemmingswisselingen met huilbuien
  • constante prikkelbaarheid of woede
  • verlies van belangstelling voor de gebruikelijke dagelijkse activiteiten en relaties
  • emotionele overgevoeligheid
  • apathie voor routinematige activiteiten, die in verband kunnen worden gebracht met sociale ontwenning
  • je overweldigd voelen of een gevoel van gebrek aan controle hebben
  • verminderd concentratievermogen
  • slaapproblemen, of het nu gaat om overmatig slapen (hypersomnie) of om slapeloosheid
  • hartkloppingen
  • paranoia en problemen met je zelfbeeld

Fysiek

  • ernstige vermoeidheid of verlies van normale energie
  • onvermogen om je te concentreren of te focussen
  • voedselbegeerte of binging of een andere verandering in je eetpatroon
  • pijnlijke menses (bloedverlies)
  • coördinatieproblemen
  • vergeetachtigheid
  • vocht vasthouden
  • een opgeblazen buik
  • maag-darmklachten
  • hoofdpijn
  • rugpijn
  • gewrichts- of spierpijn of spierkrampen
  • verdoofdheid of tintelingen in de ledematen
  • opvliegers
  • duizeligheid
  • flauwvallen
  • oogklachten of problemen met je zicht
  • luchtwegklachten, zoals allergieën en infecties
  • verminderd libido
  • makkelijk kneuzen

Het vasthouden van vocht kan leiden tot pijn in je borst, verminderde urine, zwelling van je handen, voeten en enkels en een tijdelijke gewichtstoename.

Je kan ook last hebben van huidproblemen, zoals acne, ontstekingen en jeuk, en een verergering van een koortslip.

Oorzaken PMDD

De oorzaak van PMDD wordt niet volledig begrepen. Er wordt gedacht dat PMDD voortkomt uit de abnormale reactie van de hersenen op hormonale schommelingen gedurende de hele menstruatiecyclus. Dit zou op zijn beurt kunnen leiden tot een tekort aan de neurotransmitter serotonine. Men vermoed dat veranderingen in de oestrogeen- en progesteronspiegels in de twee weken voorafgaand aan de menstruatie de serotonineniveaus kunnen veranderen.

Hersencellen die serotonine gebruiken als een boodschapper zijn betrokken bij de controle van de stemming, de aandacht, de slaap en de pijn. Daarom kunnen chronische veranderingen in de serotonine niveaus leiden tot PMDD-symptomen.

Sommige vrouwen hebben meer kans op PMDD, waaronder vrouwen die een persoonlijke of familiegeschiedenis van postpartum depressie, stemmingsstoornissen of depressie hebben.

Diagnose PMDD

Er zijn geen bloed- of beeldvormingstests die kan helpen om PMDD te bepalen. De diagnose is gebaseerd op je medische geschiedenis en hoe je zelfgerapporteerde symptomen in overeenstemming zijn met specifieke diagnostische criteria.

De symptomen van PMDD kunnen ook voorkomen bij andere aandoeningen, zoals schildklierproblemen, endometriose, fibromyalgie, menopauze en hormonale onevenwichtigheden. Je arts zal zal waarschijnlijk een lichamelijk onderzoek uitvoeren, een medische geschiedenis verkrijgen en bepaalde tests uitvoeren om andere aandoeningen uit te sluiten bij het stellen van een diagnose.

Je arts zal ook andere stemmingsstoornissen moeten uitsluiten, zoals bipolaire stoornis, depressie of gegeneraliseerde angststoornis. Een symptoomgrafiek wordt ook gebruikt in het diagnostische proces om een eventuele correlatie tussen de symptomen en de menstruatiecyclus te bepalen.

De timing en de ernst van de symptomen onderscheiden PMDD van andere aandoeningen. Het bijhouden van je symptomen gedurende ten minste twee volle maanden voor je afspraak kan je arts helpen om een nauwkeurige diagnose te stellen.

De symptomen van PMDD moeten gedurende minimaal twee opeenvolgende menstruatiecycli aanwezig zijn voordat de diagnose PMDD kan worden gesteld. Volgens de richtlijnen moeten de symptomen aanwezig zijn:

  • minstens een week voor het begin van de menstruatie starten
  • weggaan binnen de eerste paar dagen van bloeden
  • je normale dagelijkse leven verstoren

Om een PMDD-diagnose te kunnen stellen, moet je ten minste vijf symptomen ervaren, waaronder ten minste één van de volgende:

  • gevoelens van verdriet of hopeloosheid
  • gevoelens van angst of spanning
  • stemmingswisselingen of verhoogde gevoeligheid
  • Gevoelens van boosheid of irritatie

Behandeling PMDD

Therapie

Cognitieve therapie kan mensen met PMS helpen. In combinatie met medicatie heeft cognitieve therapie ook een goede uitwerking op PMDD. Sommige vrouwen die lijden aan de symptomen van PMDD kunnen in therapie ook hulp vinden bij het ontwikkelen van copingstrategieën die het beste voor hen werken.

Medicatie

Twee soorten medicatie kunnen helpen bij PMDD: medicatie dat de ovulatie beïnvloedt en die medicatie dat het centrale zenuwstelsel beïnvloedt.

Voorbeelden zijn:

  • SSRI-antidepressiva zoals fluoxetine (Prozac, Sarafem), sertraline (Zoloft), paroxetine (Paxil) en citalopram (Celexa)
  • orale anticonceptiemiddelen die drospirenon en ethinylestradiol bevatten
  • gonadotropine-relevante hormoonanalogen zoals leuprolide (Lupron), nafareline (Synarel) en goserline (Zoladex)
  • danazol (Danocrine)

Als orale anticonceptiemiddelen niet effectief zijn bij de behandeling van PMDD, kan een arts andere hormoontherapie aanbevelen om te helpen bij het in evenwicht brengen van de niveaus in het lichaam.

De oestrogeenflarden of de implantaten kunnen worden aangewezen om de ovulatiecycli in die vrouwen met lage niveaus van oestrogeen te remmen. Gonadotropine-releasing hormoonagonisten kunnen ook helpen met het onderdrukken van de hormonale cyclus als er geen andere voorschriften opties succesvol zijn geweest bij het beheer van de symptomen van PMDD.

De meest voorkomende voorgeschreven behandelingen voor PMDD zijn antidepressiva die helpen om stemmingswisselingen op een evenwichtiger niveau te beheren en te beheersen. Antidepressiva die het meest gebruikt worden zijn selectieve serotonine heropname remmers (SSRI’s), die het lichaam helpen bij het absorberen van hogere niveaus van een neurotransmitter genaamd serotonine. Serotonine is een natuurlijk voorkomende chemische stof in de hersenen die ons een gelukkig en tevreden gevoel geeft.

Levensstijlveranderingen

Het eten van de juiste voedingsmiddelen is cruciaal voor het beheer van PMS. Het is onduidelijk hoe je dieet PMDD beïnvloedt, maar gezond eten kan helpen bij het minimaliseren van ongemakkelijke symptomen die je je slechter laten voelen.

Zoute voedingsmiddelen verhogen bijvoorbeeld een opgeblazen gevoel. Voedingsmiddelen met een hoog suikergehalte kunnen leiden tot drastische schommelingen in de bloedsuikerspiegel, waardoor vermoeidheid en stemmingswisselingen kunnen verergeren. Vlees en vetrijke voedingsmiddelen verhogen de prostaglandineniveaus, waardoor de ernst van de menstruatiekrampen kan toenemen.

  • Eet kleine, frequente maaltijden om opgeblazenheid en maagklachten tegen te gaan.
  • Eet veel fruit en groenten.
  • Kies complexe koolhydraten zoals hele korrels boven verwerkte koolhydraten.
  • Vermijd zout en zoute snacks.
  • Vermijd cafeïne.
  • Vermijd alcohol.
  • Eet eiwitrijk voedsel om het tryptofaangehalte te verhogen.

Supplementen

Voedingsstoffen

Onderzoek heeft aangetoond dat het verkrijgen van de benodigde voedingsstoffen helpt bij PMS. Er is meer onderzoek nodig om te bepalen of ze PMDD helpen. De beste manier om de benodigde voedingsstoffen, mineralen en vitaminen te krijgen is door heel vers voedsel te eten. Supplementen zijn een optie als je niet genoeg van je eten krijgt.

Volgens de Mayo Clinic kunnen deze supplementen het proberen waard zijn:

  • Calcium
    1.200 milligram (mg) calcium per dag kan helpen om fysieke en emotionele symptomen te verlichten.
  • Magnesium
    360 mg kan helpen om borstpijn en een opgeblazen gevoel te verlichten.
  • Vitamine E
    400 internationale eenheden (IE) per dag kan helpen om prostaglandinen in het lichaam te verminderen. Van prostaglandinen is bekend dat ze pijn veroorzaken.
  • Vitamine B-6
    50 tot 100 mg per dag kan helpen bij het verlichten van vermoeidheid, prikkelbaarheid en slapeloosheid.

Kruidengeneesmiddelen

Er is weinig wetenschappelijk onderzoek naar de effectiviteit van kruidengeneesmiddelen voor PMDD of PMS, maar sommige vrouwen zeggen er baat bij te hebben. De meest bekende middelen zijn:

  • Teunisbloemolie
    Volgens een artikel in de Amerikaanse Family Physician is dit het meest bestudeerde kruid voor PMS. Onderzoek is echter nog steeds niet overtuigend. Er lijkt enig voordeel te zijn. In studies namen de deelnemers 500 tot 1.000 mg per dag.
  • Chasteberry
    Van Chasteberry (monnikspeper) wordt gedacht dat het de productie van prolactine vermindert en de pijn in de borst vermindert.
  • Sint-Janskruid
    Dit antidepressivum van moeder natuur kan helpen bij angst, depressie en prikkelbaarheid. Het kan ook sommige fysieke symptomen van PMDD verlichten. Neem contact op met je arts voor informatie over de dosering.
  • Gingko
    Volgens een studie uit 2010 verminderde het nemen van 40 mg gingko driemaal daags de PMS-symptomen beter dan een placebo. Dit omvatte een opgeblazen gevoel, vermoeidheid en slapeloosheid. Men denkt dat gingko de prostaglandinen in het lichaam vermindert en de afgifte van neurotransmitters in de hersenen verhoogt.

In sommige gevallen kunnen kruidengeneesmiddelen een wisselwerking veroorzaken met voorgeschreven medicijnen of ernstige bijwerkingen veroorzaken. Raadpleeg daarom je arts voor je een kruidensupplement gebruikt.

Alternatieve oplossingen

Leven met PMDD kan een uitdaging zijn. Naast medicatie kun je ook enige verlichting vinden met behulp van holistische technieken, ontspanningsoefeningen, stressbestrijdingspraktijken en andere strategieën in de week voor hun menstruatie. Hier zijn enkele methoden die worden voorgesteld voor het verlichten van PMS-symptomen:

Er is echter meer onderzoek nodig om de effectiviteit van deze behandelingen te bevestigen.

Andere tips

Verbeter je slaap

Het is al moeilijk genoeg voor mensen om zonder slaap te functioneren als ze gezond zijn. Als je PMDD hebt en niet slaapt, is het bijna onmogelijk om de dag succesvol door te komen. Chronische slapeloosheid kan leiden tot depressie en angst. Het verhoogt ook de prikkelbaarheid en de vermoeidheid.

Tips:

  • Ga elke nacht op dezelfde tijd naar bed.
  • Doe overdag geen lange dutjes.
  • Vermijd enkele uren voor het slapen gaan cafeïne en andere stimulerende middelen.
  • Gebruik je slaapkamer alleen voor seks en slaap.
  • Vermijd TV en computerschermen voor het slapengaan.
  • Houd je slaapkamer op een aangenaam koele temperatuur.
  • Doe iets ontspannend voor het slapengaan, zoals lezen of een warm bad nemen.

Verander van menstruatieproduct

Hoewel menstruatieproducten een noodzakelijk kwaad zijn tijdens de menstruatie, kunnen ze de PMDD-symptomen verergeren. Tampons kunnen ervoor zorgen dat sommige mensen meer kramp krijgen. Als je een gevoelige huid hebt kunnen sommige ingrediënten in maandverband irritatie veroorzaken.

Er zijn geen wetenschappelijke studies over de invloed van menstruatieproducten op PMDD, maar anekdotisch bewijs suggereert dat het veranderen van deze producten kan helpen. Probeer het gebruik van volledig biologische maandverband. Menstruatiecups kunnen ook een goede optie zijn. Deze herbruikbare klokvormige cups worden intern gedragen om het bloed op te vangen.

Andere strategieën

Andere strategieën die kunnen helpen zijn onder andere:

  • Verminder stress: PMDD is cyclisch, dus je hebt een goed idee wanneer het weer opduikt. Verlaag waar mogelijk je verwachtingen voor de productiviteit en verminder je sociale verplichtingen in de week voor je menstruatie. Vind ontspannende activiteiten zoals lezen, een film kijken, een wandeling maken of een bad nemen. Probeer stressverlagende technieken zoals diepe ademhaling of meditatie. Boek een massage, pedicure, reflexologie of andere vormen van verwennerij tijdens deze periode.
  • Beweeg: Zelfs lichte oefeningen, zoals wandelen, yoga of tai chi, kunnen helpen om de symptomen te verlichten.
  • Probeer vrij te verkrijgen medicatie: pijnstillers kunnen helpen bij sommige symptomen, zoals hoofdpijn, pin in de borst, rugpijn en kramp. Diuretica kunnen helpen bij het vasthouden van vocht en een opgeblazen gevoel.
  • Praat: bespreek je problemen met een partner of vriend, een vertrouwenspersoon op werk of lotgenoten

Wanneer moet je naar de dokter?

Neem contact op met je arts als de PMS-symptomen zo ernstig zijn dat ze je verhinderen je dagelijkse activiteiten uit te voeren. Je kunt PMDD hebben. Natuurlijke remedies kunnen helpen, maar je kan ook behoefte hebben aan een antidepressivum om te helpen bij het omgaan met PMDD-gerelateerde depressie, angst en andere symptomen.

Let op: Spreek altijd meteen met je zorgverlener als je denkt dat je misschien symptomen van PMDD ervaart. Omdat de symptomen van PMDD langdurig kunnen zijn, is het raadzaam om zo snel mogelijk een behandeling te zoeken.

Extreme gevallen van symptomen zoals stemmingswisselingen, hartkloppingen, veranderingen in het gevoel en infecties moeten direct door een arts worden aangepakt. Dit zal verdere complicaties met betrekking tot PMDD voorkomen en de hormoonspiegels op een passend niveau houden.

Behandelingsgerelateerde kwesties moeten ook onmiddellijk onder de aandacht van een arts worden gebracht. Deze omvatten problemen met vitaminesupplementen, selectieve serotonine heropname remmers (SSRI’s), niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s), of andere anti-inflammatoire medicijnen, de pil en drastische veranderingen in het dieet.

Bronnen

Scroll naar boven