love shouldn't hurt-printed on back of woman

Tekenen van emotioneel misbruik

Sommige tekenen van mishandeling, zoals blauwe plekken, builen of lichamelijk letsel, zijn gemakkelijk op te merken. Andere vormen van mishandeling kunnen moeilijker te zien of te begrijpen zijn. Sommige tekenen van emotionele mishandeling kunnen daarnaast van buiten de situatie duidelijk zijn, maar binnen de situatie hebben de personen zelf niet door dat er sprake is van mishandeling.

Wat is emotioneel misbruik?

Emotionele of psychische mishandeling houdt in dat iemand handelt om iemand anders te controleren, te isoleren of bang te maken. Deze vorm van mishandeling kan bestaan uit verbaal geweld, bedreigingen, of handelingen, en er kan een patroon of regelmaat inzitten.

Mishandelende mensen hebben de neiging diegenen te mishandelen met wie ze heel close zijn. Vaak mishandelen ze hun partner of kind. Emotioneel misbruik kan echter ook in andere soorten relaties plaatsvinden. Deze omvatten:

  • een zakenpartner of een collega
  • een ouder
  • een goede vriend

Emotioneel en psychisch misbruik soms heel subtiel zijn. Meestal merk je in eerste instantie niet eens dat iemand je manipuleert, maar het is essentieel om deze patronen te herkennen. Emotioneel misbruik neemt vele vormen aan, maar kan in een van verschillende categorieën vallen, afhankelijk van wat de mishandelende persoon probeert te doen.

Tekenen van emotioneel misbruik

Controleren

Controlerend gedrag is een slecht teken in elke relatie. Voorbeelden van controlerend gedrag zijn:

  • eisen stellen of iets bevelen en verwachten dat daaraan voldaan wordt
  • alle beslissingen nemen en plannen van een ander afzeggen zonder het te vragen
  • voortdurend de verblijfplaats van een ander in de gaten houden
  • aandringen op regelmatige telefoontjes, sms’jes of foto’s waarin gedetailleerd wordt aangegeven waar de ander zich bevindt, en zelfs op die plaatsen verschijnen om er zeker van te zijn dat ze niet liegen
  • onmiddellijk antwoord eisen op telefoontjes of sms’jes
  • financiële controle over de ander uitoefenen, bijvoorbeeld door rekeningen op zijn of haar naam te houden of de ander alleen een toelage te geven
  • spioneren door de telefoon van de persoon door te spitten, zijn internetgeschiedenis te controleren, of zijn communicatie met anderen te bekijken
  • de wachtwoorden van de ander voor zijn of haar telefoon, sociale media accounts, en e-mail op elk moment kunnen opeisen
  • de ander behandelen alsof hij of zij een kind is, onder meer door hem of haar te vertellen wat hij of zij moet eten, wat hij of zij moet dragen, of waar hij of zij heen mag
  • schreeuwen om de ander te laten weten wie de baas is
  • gebruik maken van de angsten van de ander om hem of haar te controleren
  • het onthouden van genegenheid, de ander straffen voor “slecht” gedrag door hem of haar genegenheid te onthouden of hem of haar het gevoel te geven dat hij of zij geen liefde verdient
  • het geven van overdadige geschenken met de dreiging dat die geschenken elk moment weer kunnen worden teruggetrokken, of als herinnering aan wat de ander zou verliezen als hij of zij de relatie zou beeindigen

Schaamte uitlokken

Mensen kunnen proberen iemand schaamte te laten voelen voor zijn of haar tekortkomingen, of het gevoel geven dat hij of zij een slechter persoon is door die tekortkomingen.

Dit neemt vele vormen aan, waaronder:

  • Molologen: De mishandelende persoon kan monologen houden over het gedrag van de ander om duidelijk te maken dat de ander minderwaardig is.
  • Uitbarstingen: Niet doen wat een mishandelende persoon wil kan leiden tot een uitbarsting van boos gedrag. Dit is zowel een manier om de ander te controleren als om schaamte te laten voelen omdat hij of zij “niet luistert”.
  • Leugens: Mishandelende mensen liegen soms schaamteloos, waarbij ze de ander valse indrukken van bekenden over hun “slechte” gedrag vertellen.
  • Weglopen: Misbruikende mensen verlaten liever een situatie dan hem op te lossen. Bij een meningsverschil thuis kunnen ze een opmerking maken over hoe gek de ander is en zo alle schuld op de ander schuiven. Zo laat hij of zij de ander beschaamd voelen terwijl het probleem nooit opgelost wordt.
  • Bagatelliseren: Als de ander ove kwesties of problemen wil praten, kan de mishandelende persoon hem of haar bekritiseren of hem of haar vertellen dat hij of zij van iets kleins een groot probleem maakt.

Verwijten

Verwijten komen meestal voort uit het gevoel van onveiligheid. Door anderen de schuld te geven hoeven ze hun eigen tekortkomingen niet te voelen. Dit kan vele vormen aannemen, zoals:

  • Jaloezie: Jaloezie kan een misbruiktactiek zijn. De mishandelende persoon kan de ander regelmatig confronteren omdat hij met andere mensen praat of “flirt”. Hij of zij kan de ander ervan beschuldigen hem of haar regelmatig te bedriegen.
  • Het slachtoffer spelen: De mishandelende persoon kan proberen de rollen om te draaien door de ander de schuld te geven van de problemen. Ze kunnen de ander er zelfs van beschuldigen hen te mishandelen.
  • De ander ophitsen: De mishandelende persoon weet meestal hoe hij de ander kwaad kan krijgen en de ander prikkelen tot die overstuur raakt, om hem of haar vervolgens te verwijten dat hij of zij overstuur raakt.

Vernederen

De daden of woorden van een mishandelende persoon lijken vaak geen ander doel te hebben dan de ander te vernederen. Dit soort gedrag omvat:

  • Schaamteloos schelden: Mishandelende mensen kunnen de ander schaamteloos dom noemen, “een idioot”, of andere schadelijke namen. Als je ze ermee confronteert proberen ze het af te doen als een grap of sarcasme.
  • Sarcasme of sardonisme: Hoewel sarcasme een hulpmiddel kan zijn voor komische ontlading als beide mensen plezier beleven aan de grap, vermommen misbruikende mensen hun denigrerende opmerkingen soms als sarcasme. Als de ander zich beledigd voelt, kan de mishandelende hem of haar verder belachelijk maken omdat hij of zij “geen gevoel voor humor heeft”.
  • Schadelijke bijnamen: Bijnamen of koosnaampjes zijn normaal in relaties. Maar een naam die kwetsend is, is onaanvaardbaar.
  • Publiekelijk vertoon: Mishandelende mensen kunnen openlijk ruzie zoeken in het openbaar, om vervolgens de ander de schuld te geven als ze boos worden. Ze kunnen de ander ook pesten of openlijk belachelijk maken in een sociale omgeving.
  • Betuttelen: Dit kan inhouden dat ze neerbuigend praten over een ander omdat die iets nieuws probeert te leren, of dat ze duidelijk maken dat de persoon “niet op hun niveau” zit.
  • Beledigingen over het uiterlijk: Een mishandelende persoon kan het uiterlijk van de ander beledigen tegenover anderen.
  • Vreemdgaan: Mishandelende mensen kunnen hun partner bedriegen om hem of haar te kwetsen of te vernederen, of om te laten zien dat ze begeerlijk zijn.

Onvoorspelbaarheid

Misbruikende mensen kunnen situaties chaotisch maken om de ander in bedwang te houden. Onvoorspelbare gedragingen kunnen zijn:

  • drastische stemmingswisselingen, zoals van heel aanhankelijk tot woedeuitbarstingen in een paar seconden
  • emotionele uitbarstingen
  • ruzies beginnen zonder schijnbaar reden
  • zelfcontradictie, zoals een verklaring afleggen die in tegenspraak is met wat ze net zeiden
  • gaslighting, zoals het ontkennen van feiten of de ander het gevoel geven dat hij zich de situatie niet goed herinnert
  • twee gezichten hebben, zoals charmant zijn in het openbaar maar totaal veranderen zodra ze thuiskomen

Isolatie

Mishandelend gedrag kan onder meer inhouden dat iemand geïsoleerd wordt of dat hem of haar wordt belet het huis te verlaten. Mishandelende mensen handelen ook op allerlei manieren om de ander zich geïsoleerd te laten voelen van anderen, zoals:

  • de ander vertellen dat hij of zij geen tijd kan doorbrengen met vrienden of familie
  • de autosleutels van de ander verbergen
  • de mobiele telefoon of computer van de persoon stelen, verstoppen of zelfs vernielen
  • de draak steken met of kleineren van de vrienden of familie van de ander, waardoor de ander zich slecht voelt omdat hij tijd met hen doorbrengt
  • alle vrije tijd van de ander in beslag nemen
  • de ander in een kamer of in het huis opsluiten

Wat moet je doen bij emotionele mishandeling?

Als je in onmiddellijk gevaar bent voor lichamelijk letsel een hulplijn zoals 112 te bellen. Als je de tekenen van emotionele mishandeling herkent maar niet in onmiddellijk gevaar verkeert, moet je hulp zoeken. Kijk hier voor links naar verschillende hulpgrepen.

Je kan ook een vriend of familielid in vertrouwen nemen. Aan een vertrouwd persoon vertellen wat je doormaakt kan helpen om steun te krijgen en je minder geïsoleerd te voelen.

Sommige mensen hebben het gevoel dat ze het misbruik wel aankunnen, of ze kunnen het proberen goed te praten door te zeggen dat het niet zo erg is als fysiek misbruik. Maar emotioneel misbruik heeft ook langetermijneffecten, en het is ook vaak een teken dat fysiek misbruik zal volgen. Daarom is het belangrijk actie te ondernemen in de richting van het wegstappen uit een emotioneel mishandelende situatie:

  • Stel grenzen: Dit omvat voor jezelf opkomen om het misbruik te laten stoppen. In veel gevallen houdt dit in dat je een relatie beëindigt of de banden met een partner verbreekt en nooit meer met hem of haar spreekt.
  • Verander je prioriteiten: Misbruikers manipuleren je op je gevoel van sympathie, vaak zozeer dat je jezelf gaat verwaarlozen om voor de misbruiker zorgen. Het is belangrijk aan deze gewoonte een eind te maken door je eigen prioriteiten voorop te stellen.
  • Zoek professionele hulp: Het zoeken van langdurige professionele hulp in de vorm van therapie en steungroepen kan je vastberadenheid versterken en je helpen te geloven dat je er niet alleen voor staat bij het herstel van misbruik.
  • Plan een uitweg: Als je voelt dat je in een emotioneel mishandelende situatie zit, moet je een plan klaarhebben om uit de situatie te stappen.

Samenvatting

Emotioneel misbruik neemt vele vormen aan en kan veel subtieler zijn dan andere vormen van misbruik. Als je tekenen van emotioneel misbruik ziet moet je hulp zoeken op een manier waar je je prettig bij voelt. Het in vertrouwen nemen van een professional of een goede vriend kan je helpen op weg naar een toekomst waarin je uit de situatie kunt stappen. Of zoek hulp bij een lotgenotengroep of psycholoog.

Lees ook: 11 tekenen van gaslighting

Scroll naar boven