Waarom dromen we? Verschillende wetenschappelijke theorieën uitgelegd

Dromen fascineren filosofen al duizenden jaren, maar pas sinds kort worden dromen onderworpen aan empirisch en wetenschappelijk onderzoek.

Gezien de enorme hoeveelheid tijd die we in een droomtoestand doorbrengen, kan het verbazingwekkend lijken dat onderzoekers het doel van dromen nog niet begrijpen. Het is belangrijk om te bedenken dat de wetenschap nog steeds het precieze doel en de functie van de slaap zelf aan het ontrafelen is.

Wat is een droom?

Een droom kan alle beelden, gedachten en emoties omvatten die tijdens de slaap worden ervaren. Dromen kunnen buitengewoon levendig of zeer vaag zijn; gevuld met vrolijke emoties of angstaanjagende beelden; gericht en begrijpelijk of onduidelijk en verwarrend.

Welk doel dient een droom?

Hoewel veel theorieën zijn voorgesteld, is er geen enkele consensus ontstaan. Sommige onderzoekers suggereren dat dromen geen echt doel dienen, terwijl anderen geloven dat dromen essentieel is voor het mentale, emotionele en fysieke welzijn.

Ernest Hoffman, directeur van het Sleep Disorders Center van het Newton-Wellesley Hospital in Boston, schreef in Scientific American (2006) dat “….een mogelijke (maar zeker niet bewezen) functie van een droom is om nieuw materiaal in het geheugensysteem te weven …. om ons te helpen omgaan met verdere trauma’s of stressvolle gebeurtenissen.”.

Psychoanalytische theorie van dromen

In overeenstemming met het psychoanalytische perspectief, suggereerde Sigmund Freud’s theorie van dromen dat dromen onbewuste verlangens, gedachten en motivaties vertegenwoordigen. Volgens de psychoanalytische kijk van Freud op persoonlijkheid, worden mensen gedreven door agressieve en seksuele instincten die worden onderdrukt vanuit een bewust bewustzijn. Hoewel deze gedachten niet bewust worden uitgedrukt zegt Freud suggereerde dat ze hun weg vinden in ons bewustzijn via dromen.

In zijn beroemde boek The Interpretation of Dreams schreef Freud dat dromen “….verkapte vervullingen van verdrongen wensen zijn.”. Hij beschreef ook twee verschillende componenten van dromen: manifeste inhoud en latente inhoud. De manifeste inhoud bestaat uit de eigenlijke beelden, gedachten en inhoud van de droom, terwijl de latente inhoud de verborgen psychologische betekenis van de droom weergeeft.

Lees ook: Wat zijn de manifeste en latente droominhoud?

Freud’s theorie droeg bij aan de populariteit van de droominterpretatie, die tot op de dag van vandaag populair blijft. Onderzoek heeft echter niet aangetoond dat de manifeste inhoud de werkelijke psychologische betekenis van een droom verhult.

Activerings-synthesemodel van dromen

Het activeringssynthesemodel van dromen werd voor het eerst voorgesteld door J. Allan Hobson en Robert McClarley in 1977. Volgens deze theorie worden circuits in de hersenen geactiveerd tijdens de REM-slaap, die ervoor zorgt dat gebieden van het limbisch systeem die betrokken zijn bij emoties, sensaties en herinneringen, met inbegrip van de amygdala en de hippocampus, actief worden.

De hersenen synthetiseren en interpreteren deze interne activiteit en probeert betekenis te vinden in deze signalen, wat resulteert in dromen. Dit model suggereert dat dromen een subjectieve interpretatie zijn van signalen die door de hersenen tijdens de slaap worden gegenereerd.

Hoewel deze theorie suggereert dat dromen het resultaat zijn van intern gegenereerde signalen, gelooft Hobson niet dat dromen zinloos zijn. In plaats daarvan suggereert hij dat dromen “…onze meest creatieve bewuste staat is, een staat waarin de chaotische, spontane recombinatie van cognitieve elementen nieuwe configuraties van informatie produceert: nieuwe ideeën. Hoewel veel of zelfs de meeste van deze ideeën onzinnig kunnen zijn, zal onze droomtijd niet verloren zijn gegaan als er een paar van haar fantasievolle producten echt nuttig zijn.”.

In later onderzoek is Hobson van het idee teruggekomen dat dromen alleen bestaan uit de verklaring voor activiteit van de hersenstam. Hij onderzoekt nu een breder model, AIM.

Lees ook: Wat is het activerings-synthesemodel van dromen?

Informatie-verwerkingstheorie van dromen

Een van de belangrijkste theorieën om uit te leggen waarom we slapen is dat slaap ons in staat stelt om alle informatie die we de vorige dag hebben verzameld te consolideren en te verwerken. Sommige droomdeskundigen suggereren dat dromen een bijproduct of zelfs een actief onderdeel van deze informatieverwerking is. Terwijl we omgaan met de veelheid aan informatie en herinneringen van de dag, creëren onze slapende geesten beelden, indrukken en verhalen om alle activiteiten die zich in ons hoofd afspelen terwijl we slapen te beheren.

Andere theorieën over het doel van dromen

Vele andere theorieën zijn voorgesteld om het ontstaan en de betekenis van dromen te verklaren. De volgende zijn slechts enkele van de voorgestelde ideeën:

• Een theorie suggereert dat dromen het resultaat zijn van onze hersenen die externe prikkels tijdens de slaap proberen te interpreteren. Zo kan bijvoorbeeld het geluid van de radio worden opgenomen in de inhoud van een droom.
• Een andere theorie gebruikt een computermetafoor om dromen te verantwoorden. Volgens deze theorie dienen dromen om rommel uit de geest ‘op te ruimen’, net als het heropstarten van de processen in een computer, die de geest verfrissen om zich voor te bereiden op de volgende dag.
• Nog een ander model stelt voor dat dromen functioneren als een vorm van psychotherapie. In deze theorie is de dromer in staat om in een veilige omgeving verbanden te leggen tussen verschillende gedachten en emoties.
• Een hedendaags model van dromen combineert een aantal elementen van verschillende theorieën. Het activeren van de hersenen creëert losse verbindingen tussen gedachten en ideeën, die vervolgens door de emoties van de dromer worden begeleid.

Lees ook: droominterpretatie: Wat betekenen dromen?