De band tussen mensen hoort te voelen als een veilige haven, een plek waar je troost en geborgenheid voelt en oplaadt van het stressvolle leven. Maar soms beland je in een negatief patroon, of een ‘dans’ waardoor je wordt meegesleept.
Emotiegerichte therapie, emotioneelgerichte therapie of Emotion Focused Therapy (EFT) veronderstelt dat de schuld van relatieproblemen niet ligt bij de individuen in een relatie, maar in de negatieve interactiepatronen tussen hen. EFT helpt stellen om ruzies te stoppen en emotionele afstand te overbruggen door elke partner te helpen hun belangrijke gevoelens en behoeften te uiten.
Ruziën omdat je je niet verbonden voelt
Het gevoel verbonden te zijn met je partner en geliefd te worden door je partner is volgens EFT een primaire behoefte. Wanneer je ruzie maakt met je partner kan dat gevoel van liefde en verbondenheid verdwijnen.
Je kunt je ruzie zien als een ijsberg; een deel ervan is zichtbaar, maar het overgrote deel ligt onder de oppervlakte. Het onderwerp van de ruzie is als het topje van de ijsberg, waaronder je echte problemen liggen: “Ben ik veilig bij jou?” “Ben ik speciaal voor jou?” “Blijf je in de buurt als we het niet met elkaar eens zijn?”
Als je je niet veilig voelt in je relatie zijn er twee belangrijke manieren waarop je kunt reageren:
- Aanvallen. Je wordt boos, bekritiseert en verheft je stem.
- Terugtrekken. Je wordt stil, draait je om en verbreekt het contact.
Als er in je relatie iemand aanvalt of terugtrekt wees dan niet ongerust, het is normaal om op deze manier met relatiespanning om te gaan. Maar het aanvallen en terugtrekken is een cyclus. Als die niet wordt doorbroken worden je interacties een negatieve cyclus die uit de hand kan lopen. De eerste stap is om deze cyclus te identificeren en te benoemen.
Niemand kan dansen en daarbij niet elkaars rauwe plekken aanraken. We moeten weten wat die rauwe plekken zijn en er over kunnen praten op een manier die onze partner dichter bij ons haalt”.
Sue Johnson, Houd me vast
Een voorbeeld:
Anna: Hoi lieverd, wat zullen we vanavond eten?
Stefan (afgeleid): Maakt me niet uit, ik vind alles goed
Anna (gefrustreerd) Laat maar, het kan je niet eens schelen wat we eten!”
Stefan: (Zucht vermoeid en reageert niet)
Het lijkt erop dat Anna boos is omdat Stefan is te afgeleid is om antwoord te geven op een makkelijke vraag. En Stefan lijkt stil te zijn omdat hij zich bekritiseerd en gekwetst voelt. Deze analyse klopt, maar is ook onvolledig.
Onder de oppervlakte speelt ook van alles. Anna gelooft dat Stefan’s afleiding betekent dat hij niet van haar houdt, dat hij zich verveelt in de relatie. En Stefan is bang dat Anna’s boosheid betekent dat ze hem wilt verlaten, dus trekt hij zich terug om zich te beschermen tegen de pijn van dat gevoel.
Dit voorbeeld illustreert waarom het Emotiegerichte Therapie (EFT) heet. Het zijn de onderliggende emoties (in dit geval angst) die een conflict of afstand creëren.
Hechtingstheorie
EFT is een relatietherapie gebaseerd op onderzoek waarbij de hechtingstheorie als uitgangspunt dient om negatieve interactiepatronen te doorbreken.
Wanneer je gezond gehecht bent leer je als kind dat je ouders en verzorgers een veilige basis bieden en er voor je zijn terwijl je de wereld verkent en nieuwe informatie leert. Wanneer je niet gezond gehecht bent als kind dan levert dat een scala aan problemen en copingsgedrag op.
De emotioneelgerichte therapie gaat er vanuit dat je vroege, gevestigde hechtingspatronen doorgaan tot de volwassenheid. Een emotioneel onbeschikbare ouder zorgt voor onrust bij een baby, een emotioneel onbeschikbare partner zorgt voor vergelijkbare onrust bij een volwassene.
Lees ook: Hechting en hechtingsproblemen bij kinderen en volwassenen
Vechten of vluchten
Elke waargenomen afstand of scheiding in onze hechte relaties wordt in onze hersens geïnterpreteerd als gevaar. Het verliezen van de verbinding met een geliefde bedreigt ons gevoel van veiligheid. Oerangst volgt en zet een alarm af in een deel van onze hersenen genaamd de amygdala, ook wel bekend als het angstcentrum.
Zodra de amygdala is geactiveerd, activeert het onze vecht- of vluchtreactie. Wanneer binnenkomende informatie bekend is, is de amygdala kalm. Zodra de amygdala echter bedreigende of onbekende informatie tegenkomt, verhoogt het de angst van de hersenen en richt het de aandacht van het brein op deze acute situatie.
Mensen gaan in een zelfbehoud-modus, vaak doen ze wat ze deden om te overleven in hun kindertijd. Dit is de reden dat we als volwassenen worden getriggerd in onze romantische relaties, in dezelfde zich herhalende (en ongezonde) patronen van onze vormende jaren.
Een gemeenschappelijk patroon of negatieve cyclus waar mensen in terecht komen is “aanvallen – terugtrekken.” Hoe meer de ene persoon aanvalt, hoe meer de andere zich terugtrekt. Hoe meer de ene zich terugtrekt, hoe meer de andere aanvalt. Het is een duizelingwekkende dans.
EFT kan helpen om met deze automatische, contraproductieve reacties om te gaan
Gezonde afhankelijkheid
De sleutel tot het genezen van je relatie is om a) de cyclus te identificeren, b) te leren wat je echt nodig hebt en c) je behoefte te communiceren op een manier die verbinding schept.
EFT biedt een taal voor gezonde afhankelijkheid tussen partners en kijkt naar belangrijke bewegingen in de dans en momenten die je volwassen liefdesrelatie definiëren. Het primaire doel van het model is het uitbreiden en herorganiseren van de emotionele reacties van het stel.
Nieuwe patronen vervangen oude, negatieve patronen zoals “aanvallen -terugtrekken” of “bekritiseren-verdedigen “. Deze nieuwe, positieve cycli versterken zich en creëren een permanente verandering. De relatie wordt een toevluchtsoord en een helende omgeving voor beide partners.
Het proces vermindert het conflict tussen stellen en creëert tegelijkertijd een veiligere emotionele band. Stellen leren diepe, onderliggende emoties uit te drukken vanuit een plaats van kwetsbaarheid en vragen hun partner om tegemoet te komen aan hun behoeften.
Partners beginnen ongewenst gedrag zoals zich afsluiten of boze escalaties te zien als protesten door onthechting. Stellen leren om emotioneel beschikbaar te zijn voor elkaar, zich in te leven en met elkaar bezig te zijn, waardoor de hechte band en de veilige haven tussen hen wordt versterkt.
Lees ook: 3 essentiele factoren voor een gezonde relatie
Over de therapie
EFT heeft vele sterke punten als therapeutisch model. Het wordt ondersteund door uitgebreid onderzoek. EFT wordt beschouwd als een van de meest empirisch gevalideerde vormen van relatietherapie. Uit onderzoek is gebleken dat 70-75% van de stellen die EFT ondergaan met succes de overstap maken van relatiecrisis naar herstel, en ongeveer 90% laat een significante verbetering zien. Dit herstel is ook vrij stabiel en duurzaam, met weinig bewijs van terugval in crisis.
EFT werkt met verschillende soorten stellen en in verschillende culturele groepen over de hele wereld. De stellen die baat kunnen hebben bij EFT zijn onder andere stellen waar één of beide partners lijden aan depressie, verslaving, posttraumatische stressstoornissen en chronische ziekten. EFT heeft daarnaast bewezen een krachtige aanpak te zijn voor stellen die te maken hebben met ontrouw of trauma’s, zowel in het heden als in het verleden.
Het veranderingsproces is een duidelijk afgebakend proces dat bestaat uit negen stappen en drie veranderingsgebeurtenissen die de therapeut begeleidt. Behandeling bestaat meestal uit gesprekken van 1 uur tot 5 kwartier, gericht op verbetering van de relatie. Vaak heb je eens per 1 tot 3 weken een gesprek. De frequentie overleg je met je therapeut. De duur van de therapie is verschillend en hangt af van de problemen.
Hoe het werkt
EFT richt zich op de huidige tijd, om veranderingen aan te brengen in problemen tussen mensen die in het hier en nu spelen. EFT bestaat uit drie stappen of fasen.
De eerste is de negatieve cyclus van interacties te deëscaleren, en te helpen zien en te begrijpen wat er gebeurt in sociale interacties. Zo kunnen mensen tot inzicht komen dat hun woede, angst, sterke emotionele reacties, vaak voortkomen uit onzekerheid over emotionele afstand en nabijheid.
Het volgende stadium is om interacties te herstructureren, waarin de therapeut helpt angsten in de relatie te bespreken, met behulp van taal die de ander niet wegduwt. Mensen leren op elkaar af te stemmen en hun behoeften te bespreken, ze worden hierdoor opener en ontvankelijker voor elkaar.
Pas in de derde fase van de EFT wordt verder gekeken dan het hier en nu, als de therapeut helpt om te zien hoe mensen in negatieve patronen terecht zijn gekomen, hoe ze die patronen nu hebben veranderd en hoe ze in de toekomst dit soort gesprekken kunnen voortzetten.
EFT als Relatietherapie
EFT richt zich op volwassen relaties en hechting. Je kijkt naar patronen en neemt stappen om een veiligere band te creëren en meer vertrouwen te ontwikkelen in je relaties tot anderen. De therapie gaat er van uit dat er geen manier is om rationele gesprekstechnieken te ontwikkelen bij problemen in relaties, omdat relatieproblemen en gezinsproblemen je het gevoel geven dat je een belangrijke hechtingsfiguur verliest. Je reactie op het verlies van kernveiligheid is een diepe emotionele noodkreet, die je niet rationeel kan wegredeneren. De EFT-manier om dit soort problemen op te lossen is elkaars emotionele noodkreet leren verstaan.
EFT is ontstaan uit het idee dat hechting niet alleen een grote rol speelt bij de psychologische ontwikkeling van kinderen, maar ook invloed heeft op hoe volwassenen interacteren met hun omgeving.
Wanneer is EFT effectief
Stellen en gezinnen in crisis kunnen EFT gebruiken om te leren de relatie te verbeteren. Mensen die baat hebben bij de therapie hebben vaak te maken met woede, angst, verlies van vertrouwen of een gevoel van verraad in hun relatie. EFT is ook effectief voor stellen die moeite hebben met hun eigen ziekte of die van een kind.
Wat kun je verwachten
Een EFT-therapeut observeert de dynamiek tussen jou en je relaties in de therapie-omgeving, koppelt dit gedrag aan de dynamiek in je thuisleven en helpt je om op een nieuwe manier gesprekken en interacties aan te gaan. Met EFT leer communiceren op basis van je gevoelens.
Om dit te bereiken zal je therapeut je aanmoedigen om naar je huidige emotionele problemen te kijken en je helpen gevoelens en emoties te ontdekken waarvan je misschien niet beseft dat je ze hebt. Je kan diepere gevoelens en kwetsbaarheden uit het verleden ontdekken, die aan de oorsprong liggen van de emoties die je in het dagelijkse leven laat zien. Je zal leren deze emoties uit te drukken op een manier die je helpt om verbinding te maken met anderen, in plaats van verder weg te drijven van je partner of familieleden. Je leert nieuwe manieren om te luisteren af te stemmen op andermans emoties en je ontdekt productievere manieren om te reageren op emotionele situaties.
EFT bij andere klachten
Een andere vorm van EFT wordt toegepast om individuele symptomen van depressie of trauma te verminderen. Emotion Focused Therapy (EFT for indivuals van Leslie Greenberg) is gericht op het begrijpen, ervaren en veranderen van emoties in plaats van het opmerken, uiten of accepteren ervan.
EFT werkt op basis van het principe dat weggedrukte emoties eerst opnieuw toegeëigend moeten worden voordat ze verwerkt kunnen worden. In EFT werkt de therapeut met de hele persoon, niet met een syndroom of een klacht.
