Stevie is een jonge vrouw met PTSS, een posttraumatische stressstoornis. Bij PTSS denk je misschien al snel aan iemand die is uitgezonden als militair, of aan iemand die seksueel misbruikt is.
Dit is echter niet het verhaal van Stevie. Ze was daardoor ook best verbaasd toen haar psycholoog vertelde dat ze toch echt leed aan PTSS. Ze kon het eerst niet geloven; mensen met PTSS waren er toch veel slechter toe dan zij?
Toch moest ze concluderen dat ook zij leed aan alle symptomen van PTSS:
- Herbelevingen: Stevie zag de nare gebeurtenis vaak weer levendig voor zich en voelde de emoties die ze toen ervoor weer helemaal opnieuw. Ook had ze nachtmerries waarin een (variatie op) de gebeurtenis opnieuw plaatsvond. Sowieso was ze continu bang dat er opnieuw iets in haar leven zou gebeuren dat haar hetzelfde nare gevoel zou geven als toen.
- Vermijdingsreacties: Stevie vermeed situaties die haar deden denken aan de traumatische gebeurtenis. Ook manipuleerde ze de mensen om haar heen om niet lang weg te gaan (bijvoorbeeld op vakantie) omdat dit haar herinnerde aan het nare voorval van vroeger.
- Negatieve gedachten: Stevie voelde zich somber en vlak, ze vond het moeilijk om zich vrolijk of ontspannen te voelen. Ook had ze een laag zelfbeeld, ze dacht vaak dat dingen haar toch niet zouden lukken.
- Sterke prikkelbaarheid: Stevie schrok heel erg snel. Een klein geluid of een klopje op haar rug waren al genoeg om heel erg te schrikken en ze bleef dan met hartkloppingen achter. Ook had Stevie moeite om te ontspannen, ze was continu waakzaam en stond altijd klaar om in actie te komen. Hierdoor was ze chronisch moe.
In dit interview vertelt Stevie over haar PTSS. Wat voelde ze toen ze de diagnose kreeg, hoe zag de behandeling eruit en hoe gaat het nu met Stevie?
“Ik raakte in blinde paniek als mijn vriend op zakenreis ging”
Wanneer kreeg je de diagnose PTSS?
Ik was 26 jaar en al een poos in therapie bij een klinisch psycholoog. Ik was terecht gekomen bij haar omdat ik last had van paniekaanvallen en depressie en omdat ik continu ontzettend moe en bang was, waardoor het ontzettend moeilijk was om te functioneren. Ook had ik veel last van verlatingsangst en dat was heel ingewikkeld in mijn toenmalige relatie.
Samen met mijn psycholoog ging ik op zoek naar de bron van mijn verlatingsangst. Deze speelde vooral op in de relatie met mijn ex-vriend. Elke keer als mijn vriend naar huis wilde, raakte ik in blinde paniek. Ik barricadeerde de deur, zodat hij niet weg kon gaan. Als het hem toch was gelukt om de deur te openen, raakte ik in dissociatie; in mijn geval hield dat in dat ik op de grond viel en me minutenlang niet kon bewegen.
Dit was vooral belemmerend als mijn vriend op zakenreis ging. Hij zat dan een week in een buitenland, terwijl ik thuis letterlijk ziek was van angst. Terwijl hij weg was, kon ik helemaal niks. Ik lag op de bank apathisch voor me uit te sturen. Elke nacht had ik nachtmerries, waarin ik continu herbeleefde hoe hij de deur dichtsloeg nadat we afscheid hadden genomen.
Mijn psycholoog en ik zijn dus gaan kijken waarom ik het zo vreselijk vond als mijn vriend wegging. Ik herinnerde me toen weer een situatie van vroeger. Mijn vader kreeg een affaire met een andere vrouw toen ik tien was. Op een dag kwam hij thuis en moesten we met het hele gezin aan tafel komen zitten. Mijn vader vertelde toen dat hij een andere vrouw had ontmoet en dat hij en mama ging scheiden. Vervolgens stond hij op van de tafel, zichtbaar opgelucht. Zijn koffers waren al gepakt, ze stonden klaar op de gang. Hij pakte ze op, liep naar de voordeur, ging naar buiten en stapte bij zijn nieuwe vriendin in de auto, die al op hem stond te wachten. Hij keek niet eens om.
“Ik herbeleefde de pijn van mijn vaders plotselinge vertrek”
Wat mij is bijgebleven is de schok van zijn plotselinge vertrek, zijn opluchting om weg te gaan en het feit dat hij niet omkeek. Elke keer als mijn vriend vertrok, naar huis of op reis, beleefde ik die pijn om mijn vaders vertrek opnieuw. De situatie triggerde het trauma, waardoor ik elke keer hele heftige gevoelens ervoer bij iets ogenschijnlijk simpels als voor een korte tijd afscheid nemen van mijn vriend.
Toen we dat beseften, diagnosticeerde mijn psycholoog me met PTSS. Ik herbeleefde een schokkende belevenis steeds opnieuw in het heden.
Lees ook: dit zijn de beste boeken over trauma
Hoe zag de behandeling van je PTSS er vervolgens uit?
Allereerst praten we over de gebeurtenis. Ik vertelde, met horten en stoten, over het vertrek van mijn vader met wie het contact daarna ook nog eens ernstig verstoord raakte. Hij kreeg kinderen met zijn nieuwe vriendin en speelde met hen happy family. Voor mij was geen plaats in dit nieuwe gezinsgeluk. Ook daar zit pijn, besefte ik door de gesprekken met mijn psycholoog. We ontleedden waar ik nou precies bang voor ben als mijn vriend vertrekt. Ik kwam tot de conclusie dat ik elke keer bang bent dat mijn vriend mij ook voorgoed verlaat. Ik denk elke keer weer dat hij nooit meer terugkomt en elders meer geluk vindt dan bij mij.
“Traumareacties trekken zich maar weinig aan van ratio”
Het was goed en belangrijk om te snappen wat de situatie was en waar de angst en de pijn zit, maar daarmee haal je deze gevoelens niet weg. Rationeel leerde ik ook beseffen dat de kans dat mijn vriend hetzelfde doet als mijn vader, namelijk zomaar met de noorderzon vertrekken, natuurlijk heel klein is. Maar daarmee ben je er nog niet. Traumareacties trekken zich over het algemeen weinig aan van ratio. Om de herinnering aan het vertrek van mijn vader een plekje te geven, was er meer nodig.
We gingen vervolgens over tot EMDR, een vaak succesvolle behandelingsmethode die wordt ingezet bij PTSS. Je moet het traumatische beeld weer voor je zien en vervolgens worden er afleidende stimuli ingezet, zoals korte tikkende geluiden, klopjes op je knieën of een bewegende vinger. Hierdoor word je werkgeheugen actief, waardoor je het trauma op een nieuwe manier kunt opslaan. Dit helpt enorm om tot nieuwe inzichten te komen over je trauma en ook om de lading van de gebeurtenis af te halen.
In mijn geval betekende het dus dat ik het beeld voor me zag waarin mijn vader met een opgelucht gezicht de deur achter zich dichtslaat, op weg naar zijn nieuwe leven zonder mij.
Wat voelde je tijdens de EMDR-sessie?
Het lukte me eigenlijk heel goed om het beeld waarin mijn vader vertrekt weer voor me te zien. Ik ging echt kapot van verdriet, ik dacht dat ik zou verdrinken van verdriet. Ondertussen tapte de psycholoog op mijn knieën en hij vroeg me te vertellen wat ik voor me zag en wat ik voelde. Ik dacht even: ik kom hier niet doorheen. De pijn en het verdriet zijn te heftig, ik moet overgeven, ik wil stoppen, ik wil wegrennen, ik wil dat het ophoud, ik kan dit niet aan.
Maar op dat moment kreeg ik een vreemde ervaring. Het beeld veranderde. Ik kon even weglopen uit de situatie en op de trap gaan zitten naast de voordeur. Het voelde alsof ik op een afstandje naar mezelf kon kijken en mededogen met mezelf kon voelen. Je was pas tien! Het was je vader. Hij had dit anders moeten aanpakken. Het lag niet aan jou, kijk nou hoe lief je eruitziet! Een normaal functionerende vader was bij je gebleven en had oneindig veel van je gehouden. Een normaal functionerende vader had de tijd genomen om het nieuws van de nieuwe vriendin voorzichtig met je te delen. Een normaal functionerende vader had je de kans gegeven om aan de nieuwe sitatie te wennen en had gezorgd dat er ook in zijn nieuwe leven ruimte was voor jou.
“Ik kon het trauma eindelijk verwerken en besefte dat het niet aan mij lag”
Op dit moment nam de spanning af en voelde ik geen angst meer, maar verdriet. Voor het eerst besefte ik wat een verdrietige situatie dit was geweest voor dat kleine meisje van tien jaar. En daarmee kwam ook de verwerking, omdat ik ineens kon voelen: dit was een verschrikkelijke situatie en het had je niet mogen overkomen, maar de kans op herhaling is klein want: het lag niet aan jou. Het is gewoon mogelijk om van je te houden en mensen zullen niet vaker zomaar bij je weggaan.
Hoe zag de periode na de EMDR-sessie eruit?
De eerste paar dagen na de EMDR was ik ontzettend moe en super verdrietig. Ook droomde ik weer superveel, maar de dromen waren anders dan normaal. Ik droomde dit keer niet over het met moment dat mijn vader wegging, maar over momenten waarop hij weg was en ik hem zag vanuit de verte. Ik rende achter hem aan, maar kon hem niet inhalen. Uit deze dromen werd ik ontzettend verdrietig wakker, dus leuk was het niet, maar ik besefte ook dat ik aan het verwerken was. Ik verwerkte eindelijk het verdriet van mijn vader die is weggegaan.
Wat was de impact van therapie op de relatie met je vriend?
De eerste keer dat mijn toenmalige vriend langs was geweest en op het punt stond naar huis te gaan, voelde ik de spanning weer toenemen. Het voelde als het moment van de waarheid; hadden de EMDR en alle gesprekken geholpen, of kwam ik zodadelijk voor mijn gevoel weer in de hel terecht?
Hij liep naar de deur, pakte de klink vast en ik stond echt te wachten tot het moment dat ik weer zou gaan huilen, schreeuwen en hem zou smeken om bij me te blijven, maar er gebeurde niks. Verbaasd keek mijn vriend om, hij lachte lief en riep ‘tot zaterdag, lieverd!’ en hij liep weg. Het voelde oké. En die zaterdag zag ik hem gewoon weer. Hij had me (weer!) niet verlaten en eindelijk kon mijn lichaam dat ook geloven.
Stevie’s favoriete boeken over PTSS
Traumasporen – Bessel van der Kolk
Ik denk dat vrijwel iedereen met trauma vroeg of laat wel een keertje van hem hoort: psychiater en trauma-expert Bessel van der Kolk. Zijn boek Traumasporen zou je bijna de bijbel op het gebied van trauma kunnen noemen. Ik heb er in ieder geval veel aan gehad!
Drama van het begaafde kind – Alice Miller
Dit is het eerste boek dat ik durfde te lezen over het hebben van een moeilijke jeugd. Ik las het op het moment dat ik besefte dat de afwezigheid van mijn vader toch meer met me heeft gedaan dan ik dacht. Drama van het begaafde kind laat super goed zien wat de gevolgen zijn van moeilijke gebeurtenissen in je jeugd en hoe je deze kan verwerken. Dit boek heeft mij super veel herkenning en troost gegeven.
Ongezien opgegroeid – Lindsay C. Gibson
Dit boek vind ik echt een must-read, voor iedereen van wie de ouders om wat voor reden dan ook er niet volledig (emotioneel of fysiek) konden zijn voor hun kind(eren). Het beschrijft super goed het gedrag van ouders en waarom dit zo schadelijk (of traumatisch) kan zijn voor een kind. Ik had er super veel aan omdat het juist het subtiele gedrag beschrijft. Niet eens de grootste ruzies of meest impactvolle momenten, maar juist die hele kleine dingetjes die maken dat je je tot op de dag van vandaag nog zo onzeker of ongemakkelijk kan voelen. Lindsay Gibson beschrijft in Ongezien opgegroeid ook een aantal verschillende type ouders. Ik had daar ook super veel aan, vooral om mijn vader beter te begrijpen.
Yoga tegen de PTSS-stress
Stevie heeft ook veel gehad aan yoga, vertelt ze:
Als gevolg van PTSS vond ik het erg moeilijk om te ontspannen, had ik slaapproblemen en continu stijve spieren. Ook had ik last van concentratieproblemen. Ik had wel gehoord van yoga, maar het leek me altijd vrij zweverig. Toen ik het een keer probeerde, merkte ik dat dat wel meevalt en dat yoga een super fijne manier is om te ontspannen en tegelijkertijd sportief bezig te zijn. Ik doe vaak yoga voor het slapen, daarna is mijn lichaam meer ontspannen. Ook doe ik wel eens yoga voor ik iets moet doen waar ik veel concentratie voor nodig heb. Ik heb door yoga ook geleerd hoe ik rustig kan blijven als ik (bijna) een paniekaanval kreeg. Ik ben er namelijk achtergekomen dat ik heel hoog in mijn borst ademde. Dit houdt een paniekgevoel in stand. Ik doe mijn yoga-lessen meestal online, ik vind het namelijk best eng om me aan te melden voor een yoga-klasje in het echt.
Ook een online yoga-les volgen?
Je volgt al onbeperkt yoga- en meditatielessen voor slechts €9,99 per maand!
