Ik maak me veel zorgen. Over mezelf, mijn toekomst, mijn werk, mijn huis. Over oorlogen, vluchtelingen, de verharding van de maatschappij. En over klimaatverandering.
Klimaatverandering is niet iets waar iedereen zich mee bezig houdt. Maar het is iets waar iedereen zich bewust van zou moeten zijn. Naarmate de aarde warmer wordt door de voortdurende verbranding van kolen, olie en gas, vormen klimaatgerelateerde rampen zoals orkanen, overstromingen, droogte, extreme neerslag, bosbranden en hittegolven een steeds groter gevaar voor ons land en ons leven. Orkanen worden steeds vernietigender naarmate het warmere oceaanwater meer energie aan de stormen geeft. Warmere lucht vervoert ook meer vocht voor verwoestende regenval, terwijl stijgende zeespiegels leiden tot meer overstromingen.
Armageddon
Dit is geen fabeltje, of een armageddon-achtig sprookje. Dit is wetenschap. Professor James Hansen, een van ‘s werelds meest vooraanstaande klimatologen, heeft aangetoond dat het klimaat op aarde boven het temperatuurbereik ligt van de 10.000 jaar beschaving. De risico’s van een catastrofale zeespiegelstijging liggen op ons te wachten. Een groep vooraanstaande ecologen uit de hele wereld heeft er onlangs op gewezen dat kritische aardse systemen binnenkort vernietigd worden.
We hollen op een ramp af en een deel van de wereld kijkt hardnekkig de andere kant op. Trump heeft de strijd tegen de klimaatverandering tot stilstand gebracht door zich terug te trekken uit het Akkoord van Parijs (klimaatakkoord). De politici in Amerika beroven de mensen daarmee van hun leven en bezittingen uit diep cynisme, hebzucht en moedwillige wetenschappelijke onwetendheid.
Ik voel me vaak verontwaardigd over machthebbers die niet alleen de klimaatverandering negeren, maar zelfs de inspanningen om de gevaren voor onze planeet en soorten te beperken terug draaien. Naast deze verontwaardiging voel ik ook schaamte, verdriet, hulpeloosheid, angst, walging, cynisme.
Waarom doen we niets?
Het zogenaamde bystanders effect is krachtig. Als iemand op de stoep sterft kunnen massa’s mensen langslopen, die niets doen. We vertellen onszelf dat iemand anders iets zal doen en bevrijden onszelf van de noodzaak om te handelen. Dit is een dodelijke menselijke eigenschap die “spreiding van verantwoordelijkheid” wordt genoemd en die in groepen mensen naar buiten komt.
We handelen ook niet omdat we met de kudde meegaan. Als niemand anders zich met deze kwestie bezighoudt, als onze leiders het niet aantrekken, waarom zouden we dan het risico lopen onszelf van de groep te onderscheiden? Verbanning is, evolutionair gezien, vaker wel dan niet een doodvonnis. Dat is een deel van de reden waarom afwijzing zo slecht aanvoelt, waarom bij sociale uitsluiting de pijncentra in onze hersenen oplicht. Sociale conformiteit kan een samenleving op een positieve manier vormgeven, maar in dit geval kan het ook een dodelijk wapen zijn.
Hoe beïnvloeden weerfactoren onze gezondheid?
Niet alleen voor mij is wat we als mensheid doen met onze wereld een stressfactor in het dagelijkse leven. Talrijke studies hebben aangetoond dat klimaatverandering gepaard gaat met een slecht mentaal en emotioneel welzijn.
Veel studies hebben de negatieve impact van specifieke gebeurtenissen aangetoond, waaronder verhoogde kans op depressie en posttraumatische stressstoornissen na orkanen en overstromingen, verhoogde zelfmoordcijfers tijdens hittegolven en droogte, en een verhoogd aantal psychiatrische ziekenhuisopname wanneer de temperatuur stijgt. Maar tot nu toe ontbraken studies van de grootschalige effecten van klimaatverandering op de geestelijke gezondheid.
Onderzoekers van MIT, Harvard, UCSD, het Laureate Institute for Brain Research, en het Edith Nourse Rogers Memorial Veterans Hospital (2018) publiceerden recent de resultaten van een grootschalig onderzoek dat empirisch bewijs levert voor de geestelijke gezondheidsrisico’s door klimaatverandering. Om te kijken naar de vraag naar de effecten van klimaatverandering op de geestelijke gezondheid van de bevolking, hebben onderzoekers tussen 2002 en 2012 een database van 2 miljoen mensen onderzocht.
Het aantal mensen dat naar verwachting een aanzienlijk verslechterende geestelijke gezondheid zal hebben bij de klimaatverandering, wanneer je de resultaten extrapoleert naar de wereld, zou in de miljoenen lopen. Onze huidige stelsels voor geestelijke gezondheidszorg zijn nu al volstrekt ontoereikend om aan de huidige vraag naar zorg te voldoen, aangezien het aantal depressies, angststoornissen en andere ziekten blijft stijgen. Klimaatverandering kan daarnaast nog ingrijpender gevolgen hebben in regio’s van de wereld die al onder grote druk staan.
Het vermijden voorbij
Als we niet vooruit gaan kijken naar de gevolgen van de klimaatverandering en niet beginnen iets te doen, zijn we zijn we te laat om effectief te reageren. Net als bij veel andere angstaanjagende kwesties waarvoor geen duidelijke, goede oplossing bestaat, hebben we de neiging om klimaatverandering te ontkennen en te vermijden.
De toekomst is onzeker, maar we kunnen niet onze kop in het zand blijven steken. Het is tijd om te blijven staan bij die stervende man op de stoep, de langssnellende voorbijgangers tot stilstaan te brengen en het crisisplan te initiëren.