Borderline Persoonlijkheidsstoornis (BPS) of emotie-regulatiestoornis (ERS)

Persoonlijkheidsstoornissen beschrijven een patroon van emotionele verdediging die een persoon onbewust gebruikt, waar hij of zij last van ondervindt in het werkzaam of persoonlijk leven.

Borderline persoonlijkheidsstoornis (BPD) is een persoonlijkheidsstoornis die zich kenmerkt door ongepaste of extreme emotionele reacties, impulsief gedrag en een geschiedenis van onstabiele relaties. Daarnaast hebben mensen met borderline last van verlatingsangst.

Stemmingswisselingen, impulsief gedrag en extreme reacties kunnen het moeilijk maken voor mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis om een opleiding af te ronden, een stabiele baan te behouden en langdurige, gezonde relaties te hebben.

Een andere naam voor borderline persoonlijkheidsstoornis is emotie-regulatiestoornis (ERS).

Lees ook: Omgaan met borderline (voor mensen met borderline én omstanders)

Symptomen

De symptomen van een borderline persoonlijkheidsstoornis variëren van persoon tot persoon en vrouwen hebben meer kans om deze stoornis te hebben dan mannen. Veel voorkomende symptomen van de aandoening zijn onder andere:

• Een instabiel zelfbeeld of een vervormd gevoel van eigenwaarde (hoe je je voelt over jezelf)
• Je geïsoleerd of leeg voelen
• Een geschiedenis van onstabiele relaties, voor dezelfde persoon soms intense liefde en idealisering voelen en dan intense haat
• Een aanhoudende angst om in de steek gelaten te worden, met extreme emotionele reacties op echte en vermeende verlating
• Intense, zeer veranderlijke stemmingen die meerdere dagen of slechts enkele uren kunnen duren
• Sterk gevoel van angst, stress en depressie
• Impulsief, riskant, zelfdestructief en gevaarlijk gedrag, zoals roekeloos rijden, drugs- of alcoholmisbruik, onveilige seks
• Wisselende of instabiele carrièreplannen, doelen en ambities

Heel veel mensen ervaren regelmatig één of meer van de bovengenoemde symptomen, maar een persoon met een borderline persoonlijkheidsstoornis ervaart veel van deze symptomen continu.

Emoties in een snelkookpan

Een borderline persoonlijkheidsstoornis kun je omschrijven als een probleem om met emoties om te gaan. Wanneer je een borderline persoonlijkheidsstoornis hebt, voel je emotioneel vaak erg instabiel en kun je (ook voor jezelf) soms onvoorspelbaar reageren. Je voelt je snel afgewezen en bent bang om door mensen die belangrijk voor je zijn in de steek gelaten te worden. Je kunt sterk emotioneel reageren als dat dreigt te gebeuren.

De kleinste aanleiding kan je erg raken en je bijvoorbeeld boos of verdrietig maken. Anderen vinden dan soms dat je overdrijft en zelf snapt je vaak ook niet goed waarom je zo emotioneel reageert. Je gevoeligheid kan je ook impulsief maken, zodat je dingen doet die schadelijk zijn, zoals middelenmisbruik. Ook kan het voorkomen dat je jezelf snijdt, of op een andere manier beschadigt. Liever die pijn dan de leegte en pijn van binnen voelen.

Lees ook: Omgaan met zelfbeschadiging bij jezelf of iemand in je omgeving

Soms blijf je juist onberoerd door gebeurtenissen die mensen normaal van streek zouden maken. Dan voel je jezelf vlak en gevoelloos.

Intieme relaties

Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis kunnen erg zwart-wit denken. Ze beschouwen de mensen in hun omgeving als helemaal goed of fout en wisselen idealiseren en kleineren af, zonder een tussengebied.

Ze hunkeren naar nabijheid, maar kunnen met hun intense en onstabiele emotionele reacties anderen van zich vervreemden, met als gevolg dat ze zichzelf juist isoleren.

Diagnose en behandeling

Vaak hebben mensen naast hun borderlinestoornis ook andere psychische problemen. Bijvoorbeeld een posttraumatische stressstoornis, een depressie, een eetstoornis of verslaving. Daarom is de diagnose niet eenvoudig te stellen. Dit kan alleen na zorgvuldig onderzoek door een deskundige. De diagnose kan ervoor zorgen dat je jezelf beter begrijpt, en is handig voor therapeuten om te weten welke behandelingsmethoden nuttig zullen zijn voor jou.

Borderline persoonlijkheidsstoornis komt meestal in het begin van de volwassenheid tot uiting. Behandeling kan de klachten heel erg verminderen.

Borderline in de DSM-V

Volgens het psychiatrisch handboek DSM, dat in Nederland wordt gebruikt om psychische stoornissen te classificeren, kenmerkt de borderline persoonlijkheidsstoornis zich door een diepgaand patroon van instabiliteit van intermenselijke relaties, zelfbeeld en door impulsiviteit, beginnend bij de vroege volwassenheid en aanwezig in verschillende situaties. Mensen hebben vijf (of meer) van de volgende kenmerken:

1. Verwoede pogingen om feitelijke of vermeende verlating te voorkomen
2. Patroon van instabiele en intense interpersoonlijke relaties
3. Identiteitsstoornis
4.  Impulsiviteit (geld, seks, drugs, eetbuien, roekeloos rijden)
5. Recidiverende suïcidale gedragingen, gestes, dreigingen of automutilatie
6. Affectieve instabiliteit
7. Chronisch gevoel van leegte
8. Inadequate, intense woede, moeite woede te beheersen
9. Voorbijgaande stress-gerelateerde paranoïde ideeën of ernstige dissociatieve symptomen

In de ICD, een classificatiesysteem dat in plaats van de DSM in de rest van Europa wordt gebruikt, is het onderscheid tussen verschillende persoonlijkheidsstoornissen opgeheven.

Vooroordelen

Rondom borderline persoonlijkheidsstoornis bestaan allerlei vooroordelen en mythen. Een persoonlijkheidsstoornis is geen reden om iemand te zien als een minder mens, en ook geen reden om zijn of haar gedrag te vergoelijken.