De ICD (International Classification of Diseases) is het internationaal gestandaardiseerde classificatiesysteem van diagnoses van de World Health Organisation (WHO) waarmee alle ziektebeelden en diagnoses wereldwijd worden geregistreerd. Ook psychische stoornissen zijn hierin opgenomen.
In de Verenigde Staten en Nederland gebruiken we de DSM als richtlijn voor psychische stoornissen. In klinisch onderzoek gebruikt men vaak de Research Domain Criteria (RDoC). De meeste Europese landen gebruiken de ICD als classificatiemodel.
Geschiedenis psychische klachten in ICD
Begin jaren ’60 vorige eeuw is het Mental Health Programma van de WHO zich actief gaan inzetten om de diagnostiek en classificatie van psychische stoornissen wereldwijd te verbeteren. Tot die tijd bestond er een grote onbetrouwbaarheid in de psychiatrische diagnostiek, niet alleen door de verschillen tussen de landen maar vooral ook door de vele stromingen in de psychiatrie. Dit werd vooral duidelijk bij de psychiatrische rapportages voor de rechter en in het internationale wetenschappelijk en epidemiologisch onderzoek.
Na veel onderzoek in diverse research centra over de wereld kwam de WHO met de ICD-9 (1978). De ICD-9 was een internationale poging om eenheid te verkrijgen in het zeer ruime diagnostische landschap van de psychiatrie. De ICD is nog steeds aan verbetering onderhevig. Zo verscheen in 1992 de ICD-10. Deze versie kreeg een veel uitgebreidere classificatie van psychische stoornissen waar wereldwijd consensus over is ontstaan.
Nieuwe classificatie in de ICD-11
De ICD-11 verscheen in juni 2018. Daarin werden de afzonderlijke persoonlijkheidsstoornissen, zoals Borderline, Narcisme, vermijdende persoonlijkheidsstoornis, afhankelijke persoonlijkheidsstoornis, niet meer opgenomen, omdat er te weinig wetenschappelijk bewijs is voor een verschil tussen deze stoornissen. De ICD-11 bevat alleen de categorie ‘persoonlijkheidsstoornis’, die mild, gemiddeld, of zwaar kan zijn, na beoordeling van de persoonlijkheid op zes persoonlijkheidsdomeinen.
In de ICD-11 werden de volgende ‘nieuwe’ stoornissen opgenomen:
- ADHD
- Game-stoornis, “een patroon van hardnekkig of terugkerend gamegedrag (‘digitaal gamen’ of ‘video-gamen’)”
- Compulsieve Seksuele Gedragsstoornis, “een hardnekkig patroon van onvermogen om intense, repetitieve seksuele impulsen of drang onder controle te houden, resulterend in repetitief seksueel gedrag”.
- Langdurige rouwstoornis, “moeite om over het verlies van een dierbare heen te komen; verdriet veel langduriger dan wat de meeste anderen als aanvaardbaar zouden beschouwen.”
- Complexe PTSS, “alle symptomen van PTSS, maar daarnaast ook problemen met het reguleren van emoties, gevoelens van schaamte, schuldgevoelens of falen en conflictueuze interpersoonlijke relaties.”
In de ICD-11 zijn de volgende stoornissen uit de psychische stoornissen verdwenen:
- gender-incongruentie is verplaatst van het hoofdstuk over psychische stoornissen naar het hoofdstuk over aandoeningen die verband houden met seksuele gezondheid, waaronder seksuele stoornissen en seksuele pijnklachten. In de DSM-V staat de aandoening bekend als ‘genderdysforie’ en wordt gezien als psychische stoornis.
- Acute stress – de korte ervaring van intense psychische stress na blootstelling aan een traumatische gebeurtenis – is niet langer een psychische stoornis in de ICD-11. Het is nu opgenomen als reactie op een trauma en in het hoofdstuk over factoren die van invloed zijn op de gezondheid geplaatst. Dit staat in direct contrast met de DSM-5, die acute stress nog steeds classificeert als een stoornis.
Nieuwe diagnostische codes
De ICD maakt gebruik van diagnostische codes, unieke alfanumerieke tags die aan elke aandoening in de ICD worden toegekend. De diagnostische codes moeten worden gebruikt wanneer zorgverleners verzekeringsclaims indienen. Dat geldt ook voor de Verenigde Staten, die de DSM als classificatiecriterium gebruikt, maar de codes van de ICD toepast.
Net als zijn recente voorgangers heeft de ICD-11 nieuwe diagnostische codes geïntroduceerd. Hoewel het enkele jaren kan duren voordat de meeste WHO-landen deze nieuwe codes overnemen, zullen ze uiteindelijk waarschijnlijk overal ter wereld worden overgenomen.
ICD en de DSM
Er zijn bij het tot stand komen van de laatste versie van de DSM, de DSM-5 (DSM-V) werkgroepen ingesteld die belast waren met de herziening van de DSM- en ICD-systemen, met als doel om de twee systemen zo veel mogelijk op elkaar aan te laten sluiten. Met de komst van ICD-11 lijkt het erop dat de classificatie weer verder van elkaar af komt te staan en de ICD met persoonlijkheidsstoornissen de richting van de domeindenken in het onderzoekskader RDoC op gaat.
In dit boek vertellen 22 mensen hoe het voor hen voelt om psychische klachten te hebben: