Genderdysforie

Als je je ongelukkig voelt omdat de biologische sekse of het gender dat je bij je geboorte is toegewezen niet overeenkomt met je genderidentiteit, kun je last hebben van genderdysforie. Van de naam die je hebt gekregen, tot het winkelen voor kleding, tot het toilet dat je moet kiezen, het kan voelen alsof je gender je zowat overal volgt. Als je met genderdysforie leeft kunnen deze scenario’s allerlei negatieve gevoelens oproepen.

Genderdysforie kan meerdere gebieden van je leven verstoren, zelfs de alledaagse gebeurtenissen die anderen nauwelijks opmerken. Je kunt dysforie ervaren vanwege je naam, uiterlijk, anatomie, stem, reacties, gevoelens, of karaktereigenschappen. Het kan ook de manier veranderen waarop je over jezelf denkt en je tot anderen verhoudt.

Het tegenovergestelde van genderdysforie staat bekend als gendereuforie.

var bol_sitebar_v2={“id”:”bol_1629626421488″, “baseUrl”:”partner.bol.com”,”productId”:”9200000132376588″,”familyId”:””,”siteId”:”58677″,”target”:true,”rating”:true,”price”:true,”deliveryDescription”:true,”button”:true,”linkName”:”9781787753433″,”linkSubId”:””};

Wat is genderdysforie?

Genderdysforie of kortweg dysforie is het diepe gevoel van onbehagen, leed of zelfhaat dat iemand ervaart als iemands biologische sekse of geboortegeslacht of uiterlijke verschijning niet overeenkomt met iemands genderidentiteit of de gender die iemand wil uitdrukken. Vaak gaat het samen met de wens om van een ander gender te zijn. Iemand met dysforie wil zich meestal niet alleen graag gedragen als een ander gender en zo aangesproken  worden (genderrol of genderexpressie) maar ook de geslachtskenmerken van het andere gender hebben.

Genderdysforie ervaren is niet hetzelfde transgender of gender-non-conforme persoon zijn. Onderzoek toont aan dat niet alle transgender personen genderdysforie ervaren. (bron) Verschillende mensen kunnen daarnaast dysforie in verschillende mate, op verschillende manieren, of ten opzichte van verschillende delen van het lichaam ervaren.

Dysforie wordt wel meestal ervaren door transgender personen. Het wordt het meest geassocieerd met binaire trans personen, hoewel non-binaire personen ook dysforie kunnen ervaren.

Wanneer ontstaat genderdysforie?

Voor sommigen kan genderdysforie al vroeg in de kindertijd ontstaan. Uit een onderzoek bleek dat studiedeelnemers gemiddeld hun vroegste herinnering aan genderdysforie meldden tussen de leeftijd van 4 en 6 jaar. Tegen de leeftijd van 7 jaar konden de meeste studiedeelnemers zich herinneren dat ze gevoelens van genderdysforie hadden ervaren. (bron)

Bij anderen kunnen de symptomen optreden rond de puberteit of nog later, als ze de veranderingen die zich in hun lichaam voltrekken afwijzen of zich er ongemakkelijk bij voelen. De gevoelens van genderdysforie kunnen voortdurend aanwezig zijn of met de tijd komen en gaan.

Er is discussie over genderdysforie die later in de adolescentie optreedt. In een opmerkelijke studie rapporteerden 256 ouders dat hun kinderen ‘plotseling’ symptomen van genderdysforie ervoeren, waarbij ze beïnvloed lijken te zijn door leeftijdsgenoten of sociale media. (bron)

Bekend als “rapid-onset gender dysphoria”, blijft dit een controversieel onderwerp in de mentale gezondheidszorg en de LGBTQ+-gemeenschappen. Er is meer onderzoek nodig op dit gebied, zoals opgemerkt in het opnieuw gepubliceerde paper in 2019 (bron).

Dysforie als stoornis

Genderdysforie wordt erkend als een medische aandoening in de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5). Genderdysforie wordt meestal behandeld met hormoonvervangingstherapie of chirurgie.

Genderdysforie stond vroeger bekend als genderidentiteitsstoornis. De Wereldgezondheidsorganisatie schrapte het in 2019 als psychische stoornis en herclassificeerde het als een “aandoening die verband houdt met seksuele gezondheid”. (bron)

Met de verandering werd erkend dat transgender zijn geen psychische stoornis is. Dat gebeurde om een moderner begrip van LGBTQ+-problemen te weerspiegelen en stigmatisering te voorkomen, een veel voorkomend verschijnsel bij transgender, genderqueer, non-binaire, gender-non-conforme en andersinds genderdiverse mensen.

var bol_sitebar_v2={“id”:”bol_1629626467589″, “baseUrl”:”partner.bol.com”,”productId”:”9200000102597477″,”familyId”:”9200000102597477″,”siteId”:”58677″,”target”:true,”rating”:true,”price”:true,”deliveryDescription”:true,”button”:true,”linkName”:”9789022336151″,”linkSubId”:””};

Tekenen van genderdysforie

Als je leeft met genderdysforie, kan dat zich presenteren als een scala van symptomen, van het zeurende gevoel 24/7 dat er iets niet helemaal klopt tot je hele wereld op zijn kop zetten. Iedereen ervaart het anders.

Hier zijn enkele van de tekenen waar je bij jezelf of een geliefde op kunt letten:

• laag zelfrespect
• sociaal isolement
• depressie
• angst
• eetstoornissen
• verwaarlozing van persoonlijke verzorging

Onderzoek toont aan dat genderdysforie ook kan leiden tot (bron):

• interpersoonlijke conflicten
• middelengebruik
• een verhoogd risico op zelfbeschadiging of zelfmoord

Symptomen van genderdysforie

Om een diagnose genderdysforie te krijgen, moeten je symptomen 6 maanden of langer aanwezig zijn. De symptomen moeten ook aanzienlijke onrust veroorzaken op een of meer belangrijke gebieden van je leven, zoals thuis, school, werk, relaties, of sociale situaties.

De symptomen kunnen in drie hoofdcategorieën samengevat worden:

• psychische dysforie,
• sociale dysforie,
• fysieke dysforie.

Trans mensen kunnen elke combinatie van deze drie ervaren, in verschillende sterkten. De precieze soort dysforie die iemand ervaart en de oorzaken van dysforie kunnen gedurende zijn/haar/hun leven veranderen.

Psychische dysforie

Psychische of mentale dysforie is een onbehaaglijk gevoel dat ontstaat wanneer je het gevoel hebt dat je gedachten of emoties in strijd zijn met je genderidentiteit. Het is een duidelijk verschil tussen toegewezen sekse en genderidentiteit.

Voorbeelden van psychische dysforie ijn:

• dysforie die veroorzaakt wordt doordat je je in je hoofd een verkeerde genderidentiteit hebt aangemeten. Dit komt vaak voor omdat je de verkeerde voornaamwoorden of naam voor jezelf gebruikt, of aan jezelf denkt als je vroegere ik van een ander gender, en je je daardoor mogelijk niet verbonden voelt met je vroegere ik.
• zelftwijfel over je eigen gender, of de gedachte dat je nooit een echte man/vrouw/non-binaire persoon zal zijn.

Je kunt het gevoel hebben dat je iemand anders hoort te zijn. Je kunt je gevangen voelen in het verkeerde lichaam. Je kunt in de spiegel kijken en het gevoel hebben dat de reflectie die naar je terug staart op de een of andere manier vreemd is – je weet dat jij het bent, maar het is niet echt jij.

Psychische of mentale dysforie komt bijvoorbeeld vaak voor bij trans personen die bij de geboorte als vrouw zijn aangemerkt en die dysforie voelen als ze op een situatie reageren op een manier die ‘te vrouwelijk’ is. Je kunt dysforie voelen over het voelen van emoties, gedachten hebben die te ‘meisjesachtig’ zijn, of door te gemakkelijk te huilen. Dit kan verergerd worden door je menstruatiecyclus.

Het is belangrijk te vermelden dat voor sommige mensen die leven met genderdysforie, genderidentiteit niet bestaat uit de binaire genders ‘mannelijk’ en ‘vrouwelijk’. Je kan ook het gevoel hebben dat je ergens anders op het gendercontinuüm thuishoort, of agender bent.

Sociale dysforie

Sociale dysforie is een ongemak met hoe je gezien wordt door andere mensen.

Voorbeelden van sociale dysforie zijn:

• dysforie veroorzaakt door misgendering: een verkeerde naam krijgen van vreemden, aangesproken te worden met het verkeerde voornaamwoord, of “meneer” of “mevrouw” genoemd te worden.
• gedwongen worden je voor te doen als iemand met je toegewezen gender bij geboorte
• gedwongen worden je voor te doen op een manier waardoor je meer kans loopt op een verkeerde naam of voornaamwoorden.

Als je sociale genderdysforie hebt, kan het zijn dat je deeltijds of voltijds in een andere genderrol of genderexpressie wilt leven. Dit kan inhouden dat je een andere naam met andere voornaamwoorden gebruikt om die identiteit te bevestigen.

Iemand met de geboortenaam Samantha bijvoorbeeld kan een meer genderneutrale naam willen gebruiken zoals Sam of Samuel. Samuel kan verlangen om thuis, op school, op het werk, of al het bovenstaande, hij/hij/zijn of hen/hun/hun voornaamwoorden te gebruiken.

Iemand met sociale genderdysforie kan ook een andere (of fluide) genderidentiteit tot uitdrukking willen brengen door middel van zijn kleding en uiterlijk, dit heet genderexpressie. Dit wordt meestal bereikt door het gebruik van kleding, schoenen, sieraden, make-up, en haardracht.

Voor sommige mensen met sociale genderdysforie is het belangrijk dat hun genderidentiteit overeenkomt met hun genderexpressie, maar dat is niet altijd het geval.

Mensen met sociale genderdysforie kunnen ook de wens hebben om een wettelijke bevestiging van hun genderidentiteit te zoeken, zoals het veranderen van een rijbewijs of andere door de overheid uitgegeven documentatie.

Sociale genderdysforie kan gezien worden bij binaire trans personen, maar wordt ook vaak gezien bij non-binaire personen, omdat er in de meeste gevallen geen manier is om voor iets anders door te gaan (te ‘passen’) als non-binaire persoon.

Fysieke dysforie

Fysieke dysforie of lichaamsdysforie is waar de meeste mensen aan denken als ze aan genderdysforie denken. Het is het ongemak met je lichaam en hoe het functioneert.

Voorbeelden van fysieke dysforie zijn:

• dysforie over je geslachtsdelen
• dysforie over je borstkas (de aanwezigheid van borsten in het geval van trans mannen, het ontbreken van borsten in het geval van trans vrouwen).
• dysforie over je lengte, lichaamsvorm, gelaatstrekken of lichaamsbeharing.
• dysforie over je stem
• dysforie over je menstruatiecyclus (het hebben ervan in het geval van trans mannen, of het niet hebben ervan in het geval van trans vrouwen).

Iemand met lichaamsdysforie kan ook last hebben van genitale dysforie, borstdysforie, en/of gonadale dysforie.

Mensen hoeven niet over alle delen van hun lichaam dysforisch te zijn. Je kunt over bepaalde eigenschappen dysforisch zijn, maar andere prima vinden. De precieze eigenschappen waar je dysforie over hebt kunnen ook in de loop van je leven veranderen.

Als je fysieke genderdysforie hebt, kun je het gevoel hebben dat je de lichamelijke delen van je die het meest met je sekse geassocieerd worden wilt versterken, verwijderen of anderszins veranderen. Sommige mensen willen dit doen om hun genderexpressie beter af te stemmen op hun genderidentiteit of om hun fysieke verschijning te neutraliseren. Enkele vaak gemelde veranderingen zijn:

• Borsten: inbinden (binding) of opvullen (padding)
• Geslachtsdelen: tucken of packen
• Stem: toonhoogte verhogen of verdiepen
• Haar: groei of verwijdering

Sommige personen – hoewel niet allemaal – kunnen zich geroepen voelen om meer permanente medische opties te onderzoeken om hun identiteit te bevestigen. Sommige van deze procedures zijn:

• hormoontherapie
• gezichtsreconstructie-operaties
• haarlijnoperaties
• borstvergroting of mastectomie
• andere genderbevestigende operaties

Mensen met fysieke of lichaamsdysforie kunnen ook verlangen naar een mix van genderkenmerken, of een volledig gebrek aan genderkenmerken. Lichaamsdysforie wordt meestal geassocieerd met binaire trans personen, maar ook non-binaire mensen kunnen er last van hebben.

Symptomen van genderdysforie bij jonge kinderen

In hun jonge jaren kunnen kinderen zich gedragen of kleden op manieren die als gender-non-conform worden beschouwd, wat een natuurlijk deel van hun ontwikkeling is.

Maar als kinderen na verloop van tijd een consistent patroon van gedrag of voorkeuren vertonen, en ze voelen zich ongelukkig als gevolg van die gevoelens of gedragingen, kunnen ze vroege tekenen van genderdysforie vertonen.

De symptomen van genderdysforie bij kinderen lijken op die bij adolescenten en volwassenen, met een paar opmerkelijke verschillen. Om een diagnose via de DSM-5 te krijgen, moeten minstens 6 van de volgende symptomen 6 maanden of langer aanwezig zijn:

• een sterk verlangen om een andere sekse of gender te zijn
• een verlangen om kleding te dragen die afgestemd is op een ander gender
• een voorkeur om een ander gender te spelen in verzonnen spelletjes
• een verlangen naar speelgoed, spelletjes, en activiteiten die typisch met een ander gender geassocieerd worden
• een afwijzing van speelgoed, spelletjes en activiteiten die typisch met hun gender geassocieerd worden
• een voorkeur voor speelkameraadjes van een ander gender
• een gevoel van onbehagen over hun seksuele anatomie
• een voorkeur voor de geslachtskenmerken van een ander gender

Net als bij adolescenten en volwassenen wordt een diagnose bevestigd wanneer de symptomen van genderdysforie bij kinderen interfereren met sociale situaties, school, of andere “belangrijke gebieden van functioneren”, volgens de DSM-5.

Dysfore cis-individuen (DCI’s)

Om vele redenen kan iemand genderdysforie ervaren en zich toch als cisgender identificeren. Dit kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van externe of interne druk om zich anders te gedragen dan zij hun gender beleven, of bij het hebben van een intersekse-conditie.

Dysfore cis-individuen of DCI’s zijn niet inherent LGBTQ+ en ervaren hun gender vaak op een andere manier dan dysforische trans of non-binaire mensen.

Cisgender mensen kunnen ook een soortgelijke aandoening als fysieke dysforie ervaren die bekend staat als een stoornis in de lichaamsbeleving (Body Dysmorphic Disorder of BDD) of een stoornis in lichaamsintegriteit (Body Integrity Identity Disorder of BIID).