Wat is het gesplitst aantrekkingsmodel (GAM)?
Het gesplitst aantrekkingsmodel of GAM verwijst naar een model van aantrekkingskracht waar seksuele oriëntatie en romantische oriëntatie gescheiden is. GAM stelt dat voor sommige mensen seksuele aantrekkingskracht en romantische aantrekkingskracht twee verschillende dingen zijn.
GAM wordt voornamelijk gebruikt door varigeoriënteerde mensen, waarbij de seksuele oriëntatie en romantische oriëntatie niet bij elkaar passen, gesplitst, ongerijmd, of gemengd zijn.
Veel ace-spec en aro-spec mensen gebruiken GAM om hun identiteit te beschrijven. Zo kan bijvoorbeeld een aseksueel persoon romantische aantrekkingskracht voelen, en een aromantisch persoon seksuele aantrekkingskracht. In die gevallen kan de a-spec persoon zijn/haar/hun identiteit beschrijven met behulp van de GAM, om beide aspecten van zijn/haar/hun identiteit tot uitdrukking te brengen.
Als iemands seksuele oriëntatie en romantische oriëntatie hetzelfde is hoef je niet te zeggen dat je “panseksueel en panromantisch” bent, panseksueel is genoeg. De uitzondering hierop is wanneer je aromantisch én aseksueel oftewel aroace bent, dat vaak expliciet benoemd wordt omdat het anders tot verwarring zou kunnen leiden.
Niet iedereen die verschillende soorten aantrekkingskracht ervaart, heeft noodzakelijkerwijs een onderscheiden romantische oriëntatie, en niet iedereen die een romantische oriëntatie heeft, ervaart noodzakelijkerwijs meerdere soorten aantrekkingskracht.


Geschiedenis
Het eerste geregistreerde geval van een oriëntatiemodel dat rekening houdt met gespleten aantrekkingskracht was in 1879, door Karl Heinrich Ulrichs, een Duitse schrijver, die 12 boeken publiceerde over niet-heteroseksuele aantrekkingskracht. In die boeken kwam Ulrichs met verschillende classificaties van oriëntaties die vrij veel lijken op de moderne LGBTQ+-identiteiten.
Onder zijn werken beschreef hij mensen die ‘ konjunktiver en disjunktiver’ of ‘conjunctieve en disjunctieve biseksualiteit’ zijn. De eerste wordt beschreven als iemand die zowel ‘tedere’ als ‘hartstochtelijke’ gevoelens heeft voor zowel mannen als vrouwen. De tweede is iemand die ‘tedere’ gevoelens voor mannen heeft, maar ‘hartstochtelijke’ gevoelens voor vrouwen (als de persoon een man was- het omgekeerde als hij een vrouw was). Ulrichs’ model sloeg echter nooit aan vanwege de complexiteit.
De volgende keer dat seksuele en romantische aantrekkingskracht van elkaar gescheiden werden, was in 1979 door de psychologe Dorothy Tennov. Met de publicatie van haar boek ‘Love and Limerence: The Experience of Being in Love’. In het boek beschreef Tennov ‘limerence’ een vorm van aantrekkingskracht die omschreven kan worden als een verliefdheid, of een bevlieging op iemand. Hoewel Tennov seks als een onderdeel van limerence beschouwde erkende ze dat het niet de hoofdzaak ervan was.
De eerste aanwijzingen voor wat de moderne GAM zou worden begonnen met ‘affectionele aantrekkingskracht/oriëntatie’ die ergens in de jaren 1980 bedacht werd. Het is onduidelijk wanneer de term voor het eerst gebruikt werd. Het bedenken van de termen wordt vaak toegeschreven aan Curt Pavola, een homorechtenactivist uit Washington, en aan Lisa Diamond, een psychologe.
Rond 2001 begon men aseksuelen in te delen in verschillende hokjes. Een van de vroegste aanzetten tot nog toe is het ABCD-classificatiesysteem op AVEN, dat erkent dat sommige aseksuelen romantische aantrekkingskracht kunnen voelen. Rond dezelfde tijd was er een Yahoo-e-mail groep die bekend stond als ‘Haven For The Human Amoeba’, waar in 2001 gediscussieerd werd over termen als ‘hetero-aseksueel’, ‘bi-aseksueel’, enz. Pas in 2005 ontstond de moderne vorm van de GAM op AVEN. Tegen 2009 werd de terminologie algemeen gebruikt in a-spec-kringen.
Andere aseksuelen begonnen vanaf het begin van de jaren 2000 ook aanvullende aantrekkingstermen te gebruiken, zoals emotionele aantrekkingskracht, sensuele aantrekkingskracht, en esthetische aantrekkingskracht. Deze aantrekkingstypen konden ook gepaard gaan met parallelle orientatieidentiteitstermen (bv. pansensueel, panaesthetisch), maar die toepassing ervan was niet altijd gebruikelijk.
De specifieke term “gesplitst aantrekkingsmodel” die gebruikt wordt om dit concept te beschrijven ontstond op Tumblr in 2015. Het oorspronkelijke gebruik van de term was afkomstig van mensen die kritiek hadden over hoe de ace-gemeenschap eiste dat iedereen (ook niet-aseksuele mensen) hun geaardheid in meerdere delen splitste. Het argument had een kern van waarheid, want a-spec gemeenschappen gaan er vaak van uit dat GAM de standaard is, hoewel dit meestal alleen binnen de gemeenschap als de standaard beschouwd wordt. De term “gesplitst aantrekkingsmodel (Split Attraction Model)” werd door a-spec gemeenschappen aangenomen om over de kwestie te praten.
Bronnen
- Remodeling
- Three Narratives of Non-Rosol Identity in the Aro Community
- http://hubertkennedy.angelfire.com/FirstTheorist.pdf
- http://dannyreviews.com/h/Love_Limerence.html
- http://wiki.asexuality.org/ABCD_types
- http://wiki.asexuality.org/Haven_for_the_Human_Amoeba
- https://www.asexuality.org/en/topic/9433-relationship-definitions/
- A Mini History of Different Types of Attraction in the Ace Community
- A comic about different types of attraction
- https://vanillil.tumblr.com/post/128042336475/the-split-attraction-model-is-homophobic
- https://legislacerator.tumblr.com/post/124764170311/can-you-tell-me-what-split-attraction-model
- https://morwinyon.tumblr.com/post/122370182643/could-you-elaborate-on-the-split-attractions