Dialectische gedragstherapie (DGT)

Wat is dialectische gedragstherapie (DGT)?

Dialectische gedragstherapie (DGT) helpt je bij het verdragen en reguleren van je emoties. Het is gebaseerd op cognitieve gedragsprincipes en richt zich op probleemoplossing en acceptatie. De term dialectisch verwijst naar de combinatie van twee tegengestelde ideeën:

1. de aanvaarding van de realiteit van je leven en gedrag.
2. het veranderen van je situatie en je disfunctionele gedrag.

In DGT werk je met je therapeut aan het oplossen van deze schijnbare tegenstelling tussen zelfaanvaarding en verandering om positieve veranderingen teweeg te brengen. De therapeut valideert dat je acties zinvol zijn binnen de context van je persoonlijke ervaringen, zonder dat hij of zij het er noodzakelijkerwijs mee eens is dat de acties de beste aanpak zijn om een probleem op te lossen.

De belangrijkste doelen van DGT zijn:

• je te leren in het moment te leven
• gezonde manieren te ontwikkelen om met stress om te gaan
• je emoties te reguleren
• je relaties met anderen te verbeteren

Dit doe je door:

• Aanvaarding en verandering: Je leert strategieën om je levensomstandigheden, emoties en jezelf te accepteren en te verdragen. Je ontwikkelt ook vaardigheden die je kunnen helpen positieve veranderingen in je gedrag en interacties met anderen aan te brengen.
• Gedragsverandering: Je leert problemen of destructieve gedragspatronen te analyseren en te vervangen door meer gezonde en effectieve patronen.
• Cognitieve verandering: Je richt je op het veranderen van gedachten en overtuigingen die niet effectief of behulpzaam zijn.
• Samenwerking: Je leert effectief te communiceren en samen te werken als een team (therapeut, groepstherapeut, psychiater).
• Vaardigheden: Je leert nieuwe vaardigheden om je mogelijkheden te vergroten.
• Steun: Je wordt aangemoedigd je positieve sterke punten en eigenschappen te herkennen en te ontwikkelen en te gebruiken.

DGT is een flexibele psychotherapie die elementen bevat van gedragstherapie, cognitieve gedragstherapie (CGT), en mindfulness. Elke therapeutische setting heeft zijn eigen structuur en doelen, maar DGT zijn te vinden in groepsvaardigheidstraining, individuele psychotherapie, en telefonische coaching.

DGT-fases

DGT is een fase-gebaseerde therapie, wat betekent dat er specifieke fases in de behandeling zijn. Volgens deskundigen zijn deze stadia als volgt:

Fase 1
In deze fase gaat het erom dat je stabiliseert en controle krijgt over je gedrag. Therapie in fase 1 omvat crisisinterventie en probeert je te behoeden voor zelfmoord, zelfbeschadiging of verslavingsproblemen.

Fase 2
Tijdens fase 2 werk je aan je emotionele pijn en traumatische ervaringen. Therapie helpt je om niet-helpende gedachten, gedragingen en overtuigingen te identificeren.

Fase 3
Fase 3 omvat het oplossen van problemen die je associeert met je dagelijks leven. De therapie richt zich op het behouden van vooruitgang en het stellen van haalbare doelen. Het doel is om je te helpen verantwoordelijkheid te nemen voor je daden en plezier te vinden in het leven.

Fase 4
In de laatste fase werk je aan het verbeteren van je leven en het bereiken van spirituele vervulling.

DGT-vaardigheden en technieken

Mindfulness

Een belangrijk voordeel van DGT is de ontwikkeling van mindfulness-vaardigheden. Mindfulness helpt je je te concentreren op het heden of in het moment te leven. Dit helpt je aandacht te schenken aan wat er in je gebeurt (je gedachten, gevoelens, gewaarwordingen en impulsen) zowel als je zintuigen te gebruiken om je af te stemmen op wat er om je heen gebeurt (wat je ziet, hoort, ruikt en aanraakt) op een niet-oordelende manier.

Mindfulness-vaardigheden helpen je te vertragen en je te concentreren op het gebruik van gezonde copingvaardigheden als je midden in emotionele pijn zit. De strategie kan je ook helpen kalm te blijven en te vermijden dat je je in automatische negatieve denkpatronen en impulsief gedrag stort.

Voorbeeldoefening: waarnemen
Schenk aandacht aan je ademhaling. Neem notitie van de sensatie van in- en uitademen. Kijk hoe je buik stijgt en daalt terwijl je ademhaalt.

Stresstolerantie

Deze vaardigheid houdt in dat je intense emoties, zoals woede of verdriet, kunt voelen zonder impulsief te reageren of maladaptieve coping technieken te gebruiken, zoals middelenmisbruik of zelfbeschadiging.

Emotieregulatie

Emoties reguleren is een belangrijk onderdeel van DGT. Je leert je emoties te herkennen en te accepteren zonder oordeel. Ze zullen leren op te houden negatieve emoties de overhand te laten nemen.

Zo kun je bijvoorbeeld leren om een emotie, zoals verdriet, niet te laten escaleren in gevoelens van angst, depressie, schuld en schaamte.

Ze kunnen ook leren hoe ze emoties die goed voelen, zoals vreugde en liefde, kunnen versterken.

Interpersoonlijke effectiviteit

Het leren reguleren van emoties kan mensen helpen om met conflicten om te gaan en assertiever te communiceren. Op hun beurt vergroten deze vaardigheden de interpersoonlijke effectiviteit, of het vermogen om met anderen om te gaan. Door middel van DGT kun je interpersoonlijke vaardigheden leren, zoals luisteren, assertiviteit, en andere sociale vaardigheden.

Interpersoonlijke effectiviteit helpt je om assertiever te worden in een relatie (bijvoorbeeld je behoeften uitdrukken en “nee” kunnen zeggen) terwijl je een relatie toch positief en gezond houdt. Je leert effectiever te luisteren en te communiceren, om te gaan met uitdagende mensen, en jezelf en anderen te respecteren.

Je kan je communicatie veranderen met de volgende stappen:

• Wees zachtmoedig: val anderen niet aan, dreig niet en oordeel niet over anderen
• Toon interesse: toon belangstelling met goede luistervaardigheden (onderbreek een ander niet om te spreken)
• Valideer: erken de gedachten en gevoelens van de ander
• Stel op gemak: probeer een open houding aan te nemen (glimlach vaak en wees luchthartig)
• Reguleer je emoties: emotieregulatie laat je op een effectievere manier door krachtige gevoelens navigeren. De vaardigheden die je leert helpen je om je emoties te herkennen, te benoemen en te veranderen.

Wanneer je in staat bent intense negatieve emoties (bijvoorbeeld boosheid) te herkennen en ermee om te gaan, vermindert dat je emotionele kwetsbaarheid en helpt het je positievere emotionele ervaringen op te doen.

Voorbeeldoefening: Tegengestelde Actie
Stel vast hoe je je voelt en doe het tegenovergestelde. Als je je verdrietig voelt en je wilt terugtrekken van vrienden en familie, maak dan plannen om je dierbaren te zien.

Verdragen

Acceptatievaardigheden helpen je jezelf en je huidige situatie te accepteren. Deze techniek houdt in dat je je volledig overgeeft aan de realiteit zoals die is en accepteert dat deze (voorlopig) niet verandert, want:

• Door de realiteit af te wijzen verandert de realiteit niet.
• Om de realiteit te kunnen veranderen moet je haar eerst accepteren.
• Pijn is onvermijdelijk; het is de methode van de natuur om aan te geven dat er iets mis is.
• Door de realiteit af te wijzen, verandert pijn in lijden.
• Weigeren om de realiteit te accepteren kan ervoor zorgen dat je klem blijft zitten in ongelukkig zijn, verbittering, woede, verdriet, schaamte of andere pijnlijke emoties.
• Acceptatie kan tot verdriet leiden, maar meestal volgt daarna een diepe kalmte.

DGT leert verschillende technieken om met een crisis om te gaan, waaronder:

• Afleiding
• Verbeteren van het moment
• Zelfcompassie of zelfzorg
• Nadenken over de voor- en nadelen van het niet verdragen van leed

Voorbeeldoefening afleiding : Je lichaam de baas laten worden
Ren de trap op en af. Als je binnen bent, ga dan naar buiten. Als je zit, sta dan op en loop rond. De bedoeling is dat je jezelf afleidt door je emoties je lichaam te laten volgen.

Tips uit de dialectische gedragstherapie (DGT)

Technieken om ontreddering te verdragen helpen je voor te bereiden op intense emoties en stellen je in staat ermee om te gaan met een positievere kijk op de lange termijn. Pas radicale acceptatie alleen toe op situaties waarvan je weet dat ze niet (meer) te veranderen zijn. Als er iets is dat je echt niet meer kan veranderen, pas dan de volgende stappen toe:

• Neem het waar dat je de realiteit ter discussie stelt of ertegen vecht (‘het zou niet zo moeten zijn’).
• Herinner jezelf eraan dat de onplezierige realiteit precies is zoals ze is en niet kan worden veranderd (‘dit is wat er is gebeurd.’)
•  Herinner jezelf eraan dat er oorzaken zijn voor de realiteit. Erken dat er een voorgeschiedenis is die tot precies dit moment heeft geleid. Bedenk hoe de levens van mensen zijn gevormd door een reeks van factoren. Merk op hoe deze causale factoren en hoe de geschiedenis naar dit moment hebben geleid; dat deze realiteit precies op deze manier heeft moeten gebeuren. (‘dit is hoe de dingen zijn gegaan’.)
• Oefen met acceptatie met het hele zelf (geest, lichaam en ziel). Wees creatief in het vinden van manieren om je hele zelf erbij te betrekken, gebruik accepterende zelfspraak – maar overweeg ook het gebruik van ontspanning; mindful aandacht besteden aan je ademhaling; licht glimlachen en bereidwillige handen, terwijl je denkt aan datgene dat onacceptabel voelt; gebed; naar een plek gaan die helpt om jou zover te brengen dat je kunt accepteren; of verbeelding.
• Oefen met tegengesteld handelen. maak een lijstje van alle dingen die je zou doen als je feiten wel accepteerde. Gedraag je daarna alsof je de feiten al hebt geaccepteerd. vertoon het gedrag dat je zou vertonen als het accepteren je echt al was gelukt.
• Doe aan coping vooraf met gebeurtenissen die onacceptabel lijken. Stel je voor dat je gelooft wat je niet wilt accepteren. Herhaal in jezelf wat je zou doen als je accepteerde wat onacceptabel lijkt.
• Schenk aandacht aan je lichamelijke sensaties, terwijl je denkt aan datgene wat je moet accepteren.
• Sta teleurstelling, verdriet of rouw toe in je naar boven te komen.
• Onderken dat het leven de moeite waard kan zijn; ook als er pijn is.
• Breng de voors en tegens in kaart als je merkt dat je je verzet tegen het beoefenen van acceptatie.

Voor welke aandoeningen is DGT geschikt?

Dialectische gedragstherapie (DGT) werd eind jaren 80 ontwikkeld door Dr. Marsha Linehan en collega’s voor de behandeling van borderline persoonlijkheidsstoornis. Zij ontdekten dat cognitieve gedragstherapie (CGT) alleen niet zo goed werkte als verwacht bij patiënten met BPD. Dr. Linehan en haar team voegden technieken toe en ontwikkelden een behandeling om aan de unieke behoeften van deze mensen te voldoen.

Tegenwoordig gebruiken professionals in de geestelijke gezondheidszorg het ook om andere complexe aandoeningen en problemen te behandelen. DGT kan mensen helpen met:

• attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD)
• bipolaire stoornis
• borderline persoonlijkheidsstoornis (BPD)
• eetstoornissen (zoals anorexia nervosa, binge eating disorder, en boulimia nervosa)
• depressieve stoornis (inclusief behandelingsresistente depressie en chronische depressie)
• gegeneraliseerde angststoornis
• suïcidale neigingen
• obsessief-compulsieve stoornis (OCD)
• posttraumatische stressstoornis (PTSS)
• moeite met emotionele regulatie
• verslaving of stoornis in het gebruik van middelen
• zelfdestructief gedrag

Onderzoek wijst er op dat DGT ook nuttig kan zijn bij de behandeling van kinderen met een disruptieve stemmingsstoornis.

Effectiviteit van DGT

Omdat deze benadering van therapie in staat is mensen te helpen hun copingvaardigheden met succes te verbeteren, zijn ze in staat effectieve manieren te ontwikkelen om sterke emoties te beheersen en te uiten. Onderzoekers hebben ook gevonden dat DGT effectief is ongeacht iemands leeftijd, sekse, genderidentiteit, seksuele oriëntatie, en etniciteit/cultuur.

• BPD: Studies hebben gevonden dat DGT effectief is bij de behandeling van borderline persoonlijkheidsstoornis (BPD) en het verminderen van het zelfmoordrisico bij personen met BPD. Eén studie vond dat na een jaar behandeling meer dan 75% van de mensen met BPD niet meer aan de diagnostische criteria voor de aandoening voldeed.
• suïcidaliteit: Een andere studie vond dat interventies waarin vaardigheidstraining als behandelingscomponent was opgenomen, effectiever leken te zijn in het verminderen van suïcidaliteit dan DGT zonder vaardigheidstraining.
• andere aandoeningen: Het meeste DGT onderzoek heeft zich geconcentreerd op de effectiviteit ervan voor mensen met borderline persoonlijkheidsstoornis die gedachten hebben aan zelfmoord en zelfbeschadiging, maar de methode zou ook een succesvolle behandeling kunnen zijn voor andere psychische aandoeningen. Onderzoek heeft bijvoorbeeld uitgewezen dat deze vorm van therapie ook effectief lijkt bij de behandeling van PTSS, depressie, en angst.

Is DGT geschikt voor mij?

Voordelen van DGT zijn:

• een vermindering van suïcidaal en zelfbeschadigend gedrag
• een betere tolerantie en regulatie van emoties
• een vermindering van symptomen van angst, depressie, trauma, en stress
• het leren stellen van redelijke doelen om de kwaliteit van leven te verbeteren
• vermindering van maladaptief gedrag en gedachten die de kwaliteit van leven en relaties beïnvloeden
• verbetering van zelfvertrouwen en zelfrespect

Hoewel DGT veel voordelen kan bieden werkt het niet voor iedereen. Enkele van de kritiekpunten en mogelijke beperkingen van DBT zijn:

• DGT vraagt een aanzienlijke tijdsinvestering.
• Naast de regelmatige therapiesessies moet je ook huiswerk maken om aan vaardigheden te werken buiten de individuele, groeps-, en telefonische begeleidingssessies om. Dit kan een uitdaging vormen voor mensen die moeite hebben deze opdrachten op regelmatige basis bij te houden.
• Het oefenen van sommige van de vaardigheden kan een uitdaging zijn. In verschillende stadia van de behandeling verken je traumatische ervaringen en emotionele pijn, wat verontrustend kan zijn.
• Sommige mensen zijn meer spiritueel ingesteld, en deze mensen zullen de logische en academische stijl van DGT misschien niet op prijs stellen.
• Veel van het onderzoek naar DGT betreft kleine steekproeven, en niet alle studies omvatten follow-ups na de behandeling. Dit maakt het moeilijk te weten bij wie de therapie zal werken en hoe lang de effecten zullen aanhouden.

De beste manier om uit te vinden of DGT geschikt voor je is, is door te praten met een professional die in de methode getraind is. Ze zullen je symptomen, behandelingsgeschiedenis en therapiedoelen evalueren om te zien of DGT goed bij je zou kunnen passen. Je kunt je behandelaar of psycholoog vragen je te verwijzen naar een collega die gespecialiseerd is in DGT.

Alternatieven voor DGT

Er zijn vele andere vormen van psychotherapie beschikbaar. Verschillende soorten kunnen voor bepaalde mensen geschikt zijn. Tot de mogelijkheden behoren:

• CGT, waarbij negatieve gedachten en kernovertuigingen veranderd worden om emoties en gedrag positief te beïnvloeden.
• Gezins- en relatietherapie, waarbij je samen met gezinsleden of partners therapie volgt om interpersoonlijke en relatieproblemen op te lossen.
• Humanistische therapieën, die je aanmoedigen zichzelf positiever te bekijken en hun zelfbewustzijn te verbeteren.
• Interpersoonlijke psychotherapie (IPT), een korte vorm van psychotherapie waarbij interpersoonlijke problemen worden opgelost om het herstel van psychische problemen te bevorderen.
• Psychodynamische therapie, die zich richt op onbewuste processen om je zelfbewustzijn te vergroten en te begrijpen hoe kwesties uit zijn verleden zijn huidig gedrag beïnvloeden.

Samenvatting

DGT blijkt een effectieve therapie te zijn voor vorderline persoonlijkheidsstoornis (BPD) en andere problemen die moeilijk te behandelen kunnen zijn, zoals middelenmisbruik en eetstoornissen.

Het is een gestructureerde behandeling die individuele therapie, groepswerk, en telefonische consulten omvat. Je leert je emoties te reguleren en te accepteren, en doelen te stellen om je kwaliteit van leven te verbeteren.

DGT is echter misschien niet voor iedereen geschikt. Als je niet het gevoel hebt dat DGT voor je werkt kun je overwegen een van de vele andere soorten therapie te proberen. Een arts of psycholoog kan advies geven over de mogelijkheden.

Lees ook: Welke therapievorm past bij mij?