drag queen

Drag queen

Wat zijn drag queens?

Drag queens zijn meestal mannelijke artiesten die zich in optredens voorzien van een vrouwelijke genderpresentatie, zich kleden in vrouwelijke kleding en vrouwelijke genderstereotypen uitbeelden als onderdeel van performance art. Een typische dragshow kan dans, acteren, stand-up comedy en zang bevatten, zowel live als lip-sync op vooraf opgenomen tracks.

Mensen doen aan drag om redenen die variëren van zelfexpressie tot optreden. Dragshows vinden plaats bij evenementen als pride parades en dragpageants, maar ook in gelegenheden als cabaret en nachtclubs.

Het woord ‘drag’ is mogelijk een afkorting van dressed resembling a girl, een term die gebruikt werd in de theaterwereld als mannen een vrouwenrol moesten spelen. Het is ook mogelijk dat mannen die vrouwelijke rollen speelden bespraken hoe hun kostuumjurken over de vloer zouden draggen (slepen) en dat de term is blijven hangen. Het tegenovergestelde van een drag queen is een drag king, een vrouw die zich kleed als een man voor een performance.

Drag queens worden geassocieerd met homoseksuele mannen en de homocultuur, maar drag queens kunnen van elk gender en seksuele oriëntatie zijn. Drag queens verschillen sterk van elkaar en komen uit elke soort, maat, kleur, cultuur, en mate van toewijding, van professionals die in films de hoofdrol spelen tot mensen die slechts af en toe aan drag doen.

Een crossdresser of travestiet wordt soms verward met een drag queen. In tegenstelling tot een drag queen is een crossdresser meestal heteroseksueel en kleedt hij zich als vrouw voor zichzelf en niet voor een optreden of andere performance.

Hoe transformeer je in een drag queen?

Het proces om in drag of in karakter te komen kan uren in beslag nemen. Een drag queen kan met haar uiterlijk een bepaalde stijl, impersonalisatie van een beroemdheid, of boodschap nastreven. Haar, make-up, en kostuums zijn de belangrijkste benodigdheden voor drag queens. Drag queens hebben de neiging voor een meer overdreven look te gaan en veel meer make-up dan een typisch vrouwelijke vrouw te dragen.

Instrumenten van genderillusie

Gezicht

  • Dé methode die drag queens gebruiken om hun gelaatstrekken aan te passen is make-up
  • Wenkbrauwen worden vaak eerst afgeplakt met lijm voordat er een nieuwe wenkbrauw getekend wordt.
  • Queens gebruiken pruiken om vrouwenhaar na te bootsen
  • Sommige queens laten hun gezicht door plastische chirurgie vrouwelijker lijken of meer aansluiten bij hun drag persona

Lichaam

  • Drag queens maken soms gebruik van padding, waardoor de illusie van vrouwelijke rondingen zoals heupen en billen worden gevormd
  • Drag queens maken soms gebruik van padding of siliconenborsten om hun borsten vorm te geven. Daarnaast kunnen ze de borsten ook contouren met make-up.
  • Drag queens kunnen hun penis ’tucken’, waarbij de testikels terug in het lichaam worden geduwd en de penis naar achteren wordt geduwd of vastgeplakt om de bobbel die door de penis ontstaat weg te werken.*

* Dit is gevaarlijk om gedurende langere tijd te doen, vooral met tape, en het kan onmogelijk zijn voor sommige mensen, omdat hun lichaam hen fysiek niet in staat stelt hun testikels terug in hun lichaam te duwen. Er is ook een kledingstuk dat een gaffel wordt genoemd, vergelijkbaar met de binder die veel trans vrouwen gebruiken. Je kan deze gebruiken om veiliger te tucken. Er zijn veel hulpmiddelen online beschikbaar over veilig tucken.

Podium-aanwezigheid en optreden

  • Een belangrijk onderdeel van genderillusie is de manier waarop een drag performer lichaamstaal gebruikt en ruimte inneemt op het podium. Queens heupwiegen of lopen als een model en dansen als een vrouw. Ze verwerken sierlijke choreografie in hun routines om stereotiepe vrouwelijke kenmerken na te bootsen of te karikaturiseren.
  • Accessoires zoals hoge hakken en een handtas, strass-steentjes en uitgebreide kostuums dragen bij aan de performance van een drag queen.

Geschiedenis van drag queens

Vrouwenrollen in het theater van Europa

In de 17e eeuw, toen Shakespeare’s toneelstukken voor het eerst in het Globe Theatre in Londen werden opgevoerd, mochten alleen mannen aan de voorstellingen meedoen. Dus wanneer toneelstukken vrouwenrollen bevatten, verkleedden de mannelijke acteurs zich als vrouw.

Aan het eind van de jaren 1800 tot het midden van de jaren 1900 werden pantomime-dames een populaire vorm van vrouwelijke imitatie in Europa. Dit was het eerste tijdperk van vrouwelijke imitatie in Europa waarin komedie als onderdeel van de opvoering gebruikt werd, in tegenstelling tot de ernstige Shakespeare tragedies en Italiaanse opera’s.

De dame werd een personage met een scala aan houdingen. De beroemdste en succesvolste pantomime-dame was Dan Leno. Na de Eerste en de Tweede Wereldoorlog veranderden de toneel- en filmscènes, en het gebruik van pantomime-dames nam af.

Voormalige slaaf was de eerste queen of drag

Voor zover bekend is de eerste persoon die zichzelf omschreef als Queen of Drag William Dorsey Swann, geboren als slaaf in Hancock, Maryland. Hij begon in de jaren 1880 drag bals te organiseren in Washington, DC, bijgewoond door andere mannen die vroeger slaaf waren. Ze werden vaak door de politie overvallen.

In 1896 werd Swann veroordeeld tot 10 maanden gevangenisstraf op de valse beschuldiging van ‘een wanordelijk huis beheren’ (een eufemisme voor het runnen van een bordeel) en verzocht hij de president om gratie voor het houden van een drag bal. Het verzoek werd afgewezen.

Minstrel-shows en Vaudeville in de Verenigde Staten

De geschiedenis van drag in de Verenigde Staten werd beïnvloed door de ontwikkeling van de blackface minstrel show. Oorspronkelijk dreven deze artiesten alleen de spot met Afro-Amerikaanse mannen, maar naarmate de tijd vorderde vonden ze het amusant om ook de Afro-Amerikaanse vrouwelijkheid te bespotten. Ze traden op in ‘komische’ sketches, dansen, en liedjes

In het begin van de 20e eeuw kregen Vaudeville-optredens voet aan de grond in de Verenigde Staten, en combineren komedie, muziek, dans, en burlesque tot een onconventionele vorm van live-amusement.

Vrouwelijke imitatie werd al snel een onderdeel van de vaudevilliaanse amusementservaring. Het was door vaudeville dat de eerste officiële bekende drag queen ontstond, Julian Eltinge. Zijn populariteit reikte verder dan het vaudeville en zijn succes leverde hem de titel op van de best betaalde acteur ter wereld – en overtrof daarmee zelfs Charlie Chaplain in die tijd.

In deze tijd werd vrouwelijk imitator zijn gezien als iets voor de hetero blanke man, en elke afwijking daarvan werd bestraft. Verbinding met sekswerk en homoseksualiteit leidde uiteindelijk tot het verval van de vaudeville tijdens de Progressieve Era.

Zowel de minstrelsy als de vaudeville tijdperken van vrouwelijke imitatie leidden tot een associatie met muziek, dans en komedie die ook nu nog voortduurt.

Drag in de LGBTQ+-cultuur van de Verenigde Staten

Vrouwelijke imitatie en de geschiedenis van drag zouden rond de jaren 1930 verstrengeld zijn geraakt met de homocultuur. Toen de Verenigde Staten het tijdperk van drooglegging ingingen, die van 1920 tot 1933 de productie en consumptie van alcohol afschafte, gebruikten homoseksuele mannen de ondergrondse clubs en als een gelegenheid om zich te uiten en te vermaken.

Homoseksualiteit was in die tijden nog strafbaar en daarmee veranderde drag van populair mainstream amusement naar iets dat alleen ’s nachts gedaan werd in beruchte buurten, zoals San Francisco’s Tenderloin. Hier begon vrouwelijke imitatie te evolueren tot wat we tegenwoordig kennen als drag en drag queens.

Drag queens zoals José Sarria en Aleshia Brevard werden voor het eerst bekend in nachtclubs. Mensen gingen naar deze nachtclubs om te spelen met de grenzen van sekse, gender en seksualiteit en het werd een plek waar de LGBTQ+-gemeenschap, vooral homoseksuele mannen, zich geaccepteerd voelden.

Drag-opkomst in Europa

Ook in Europa is drag sinds de 19e eeuw een vast onderdeel van de homocultuur, waarin talrijke drag queens optreden in homo-uitgaansgelegenheden en bij homo-evenementen. Zo waren er in het Berlijn van de jaren ’20 zaken die internationaal bekendstonden om de drag-optredens, zoals het Eldorado aan de Motzstraße.

In Nederland traden in de jaren ’50 de “freules Van Pothoven tot Ruigenhoek” op in de sociëteit van het COC. In de jaren ’60 kon men voor meer professionele travestieoptredens terecht in de nachtclub Madame Arthur aan de Korte Leidsedwarsstraat en voor amateurtravestieten in de gelijknamige bar in de Warmoesstraat. Madame Arthur was ook de naam van een musical uit 1985 met extravagante drag-acts van Jos Brink en Frank Sanders, die medio jaren 90 een soortgelijk stuk brachten onder de naam ZZinderella.

Naarmate de LGBTQ+- cultuur langzaam meer geaccepteerd werd, is ook drag meer, hoewel niet helemaal, aanvaardbaar geworden in de huidige maatschappij.

Dragrol bij protesten en activisme in de Verenigde Staten

  • Het Cooper Donuts Oproer was een incident in mei 1959 in Los Angeles waarbij drag queens, lesbiennes, transgender vrouwen, en homo’s in opstand kwamen; het was een van de eerste LGBTQ+-protesten in de Verenigde Staten.
  • Het Compton’s Cafeteria oproer, waar ook drag queens en anderen bij betrokken waren, vond plaats in San Francisco in 1966. Het markeerde het begin van het transgender activisme in San Francisco.
  • Op 17 maart 1968 hielden in Los Angeles, om te protesteren tegen uitlokking en intimidatie door de politie, twee drag queens bekend als “The Princess” en “The Duchess” een St. Patrick’s Day party in Griffith Park, een populaire cruiseplek en een veelvuldig doelwit van politie-activiteiten. Meer dan 200 homoseksuele mannen waren daar de hele dag.
  • Drag queens waren ook betrokken bij de Stonewall rellen, een reeks spontane, gewelddadige demonstraties door leden van de LGBTQ+-gemeenschap tegen een politie-inval die in de vroege ochtenduren van 28 juni 1969 plaatsvond in de Stonewall Inn, gelegen in de wijk Greenwich Village in Manhattan, New York City. De rellen worden algemeen beschouwd als de katalysator van de homobevrijdingsbeweging en de moderne strijd voor LGBTQ+-rechten in de Verenigde Staten.
  • In de zomer van 1976 weigerde een restaurant in Fire Island Pines, New York, de toegang aan een bezoeker in drag genaamd Terry Warren. Toen Warren’s vrienden in Cherry Grove hoorden wat er gebeurd was, verkleedden ze zich in drag en voeren op 4 juli 1976 per watertaxi naar de Pines. Dit groeide uit tot een jaarlijks evenement waarbij drag queens naar de Pines gaan, de Invasion of the Pines geheten.

Lees ook: De homorechtenbeweging in de Verenigde Staten: een korte geschiedenis

Draggeschiedenis van Canada

In de jaren ’40 werd in Canada John Herbert, die soms meedeed aan drag pageants, het slachtoffer van een poging tot beroving terwijl hij als vrouw verkleed was. Zijn belagers beweerden valselijk dat Herbert hen om seks had gevraagd, en Herbert werd beschuldigd van en veroordeeld voor zedenschennis op grond van Canada’s wet op seksuele activiteit tussen mensen van dezelfde sekse,die pas in 1969 werd afgeschaft.

Na zijn veroordeling zat Herbert tijd uit in een jeugdhervormingsinrichting in Guelph, Ontario.Herbert zat later nog een straf uit voor onfatsoenlijkheid in een reformatorische inrichting in Mimico. Herbert schreef Fortune and Men’s Eyes in 1964, gebaseerd op zijn tijd achter de tralies. Hij nam daarin het personage van Queenie op zich.

  • In 1973 werd het eerste Canadese toneelstuk over en met een drag queen in de hoofdol, Hosanna van Michel Tremblay, opgevoerd in Théâtre de Quat’Sous in Montreal.
  • In 1977 werd de Canadese film Outrageous!, met drag queen Craig Russell in de hoofdrol, een van de eerste films met een homothema die doorbrak in de gewone bioscopen.
  • In 1980 beschermde de politie voor het eerst homoseksuele toeschouwers en drag queens tegen anti-homo pesterijen tijdens de jaarlijkse Hallowe’en show in Toronto’s St. Charles Tavern.

Drags in de laat twintigste eeuw in Nederland

  • In 1993 baarde Maarten ’t Hart opzien door in het openbaar onder de naam Maartje ’t Hart op het Boekenbal te verschijnen. Deze coming-out deed hij zonder zijn vrouw eerst in te lichten. Hij gaf daarna als Maartje een interview aan Opzij waarin hij denigrerende uitspraken deed over het radicaal feminisme.
  • De dragshows kregen landelijke bekendheid toen Veronica van 1995 t/m 1997 De Travestieshow uitzond, gepresenteerd door Robert ten Brink en met Nickie Nicole als juryvoorzitter. 
  • In 1997 kwam er onder de naam De Lellebel een nieuw en nog steeds bestaand drag-café in de Utrechtsestraat in Amsterdam.
  • Rond dezelfde tijd startte theaterrestaurant ’t Sluisje in Amsterdam met bijzondere dinerervaringen: tijdens een driegangenmenu worden gasten vermaakt met drag shows. Ook deze bestaan nog steeds.

Een meer zichtbare rol begin eenentwintigste eeuw

Drag is een gevierd en belangrijk aspect van het LGBTQ+-leven geworden. Veel homobars en clubs over de hele wereld houden dragshows als speciale feesten. In de loop der jaren zijn verschillende International Drag Day feestdagen ingesteld om de shows te promoten.

De sinds 2009 uitgezonden talentenjachtshow voor drag queens RuPaul’s Drag Race vormde wereldwijd een impuls voor drag. Het is het meest succesvolle programma op het televisienetwerk Logo en won diverse awards. RuPaul kreeg op 16 maart 2018 een ster op de Hollywood Walk of Fame voor zijn bijdragen aan de televisie-industrie, waarmee hij de allereerste drag queen was die zo’n onderscheiding kreeg.

  • Onder meer in Amsterdam ontstonden na de show diverse zogeheten “drag-huizen”. Dit zijn kleine groepen van jongere drag-artiesten onder leiding van een ervaren oudere “drag-moeder”. In Amsterdam waren er in 2015 ongeveer 10 van dergelijke drag-huizen, met het House of Hopelezz als bekendste voorbeeld. In New York bestaan zulke drag-huizen al enkele decennia, waar ze vooral opvang boden voor arme zwarte homo- en transjongeren. 
  • In 2020 werd een Nederlandstalige spin-off van RuPaul’s Drag Race uitgezonden onder de naam Drag Race Holland.
  • Het eerste programma Make up your mind werd uitgezonden in mei 2021. Zeven bekende Nederlandse mannen werden daarin omgetoverd tot drag queens. De grote verrassing van het programma bleek Peter R. de Vries te zijn, de misdaadverslaggever reikte op het eind in drag de prijs uit aan Atsma. Dit was één van de laatste daden van de in de zomer van 2021 neergeschoten De Vries.
  • Het tweede seizoen van Drag Race Holland begon op 6 augustus 2021 via de streamingdienst Videoland. Op 24 september 2021 werd Vanessa Van Cartier gekroond als de winnaar van het seizoen.
  • Make up your mind kwam in 2022 terug als serie waarin teamcaptains Fred van Leer en Nikkie de Jager streden om zoveel mogelijk BN’ers te raden.

Terminologie

Drag artiesten of drag performers

Veel drag queens verwijzen naar zichzelf als drag performers of drag artiesten.

Trans queens

Een groot deel van de geschiedenis waren drag queens mannen, maar in modernere tijden treden ook cisgender en trans vrouwen en non-binaire mensen op als drag queens In een artikel uit 2018 stelde Psychology Today dat drag queens “meestal homo cisgender mannen zijn (hoewel er veel drag queens van verschillende seksuele geaardheid en genderidentiteit zijn)”. Voorbeelden van trans vrouwelijke drag queens, soms trans queens genoemd, zijn Monica Beverly Hillz en Peppermint.

Bio queens of faux queens

Bio queens, biokoninginnen, of faux queens zijn mensen die hun eigen biologische sekse vertolken door een verhoogde of overdreven genderpresentatie.

Cisgender vrouwelijke drag queens worden soms faux queens of bioqueens genoemd, hoewel beide termen problematisch zijn: faux draagt de connotatie dat de drag nep is, en het gebruik van bio queen uitsluitend voor cisgender vrouwen is een verkeerde benaming omdat trans vrouwelijke queens ook vrouwelijke lichamen hebben.

Vrouwen-imitator

Het imiteren van vrouwen was en is op sommige plaatsen nog steeds illegaal, wat de drag queen José Sarria inspireerde tot het uitdelen van etiketten aan zijn vrienden waarop stond: “Ik ben een jongen”, zodat hij niet beschuldigd kon worden van het imiteren van vrouwen.

De Amerikaanse drag queen RuPaul zei eens: “Ik imiteer geen vrouwen! Hoeveel vrouwen ken jij die hakken van zeven centimeter, pruiken van vier meter en nauwsluitende jurken dragen?” Hij zei ook: “Ik kleed me niet als een vrouw; ik kleed me als een drag queen!”

Travestiet of tranny

Drag queens worden soms travestieten genoemd, maar die term is niet erg geliefd bij drag queens zelf en heeft ook veel andere connotaties dan de term drag queen. Zie ook de betekenis van travestiet of crossdresser.

De term ’tranny’ is geadopteerd door sommige drag performers, met name RuPaul en de homomannen-gemeenschap in de Verenigde Staten, maar wordt door de meeste transgenders als beledigend ervaren.

Voornaamwoorden

Sommige drag queens geven er de voorkeur aan als “zij” aangeduid te worden terwijl ze in drag zijn en wensen volledig in hun karakter te blijven. Sommige drag queens verkiezen die / hen of andere non-binaire voornaamwoorden. Andere drag performers, zoals RuPaul, lijken volkomen onverschillig te staan tegenover welk voornaamwoord gebruikt wordt om naar hen te verwijzen. In RuPaul’s woorden: “Je kunt me hij noemen. Je kunt me zij noemen. Je mag me Regis en Kathie Lee noemen; het kan me niet schelen! Als je me maar noemt”.

Lees ook: Wat zijn genderneutrale voornaamwoorden?

Bronnen

Scroll naar boven