yellow green and red lego blocks

Non-binair

Wat betekent non-binair zijn?

Een non-binair of niet-binair persoon (soms afgekort tot NB of enby) verwijst naar iemand wiens gender niet strikt valt binnen de categorie van de binaire genders (man of vrouw) die in de westerse maatschappij gebruikt worden.

Iedereen die niet altijd, uitsluitend, 100% mannelijk of altijd, uitsluitend, 100% vrouwelijk is, kan als non-binair beschouwd worden. Sommige non-binairen kunnen zich met een of beide binaire genders identificeren, althans ten dele, terwijl anderen helemaal niets met de binaire genderste maken hebben.

Non-binair kan een genderidentiteit op zich zijn, of het kan gebruikt worden als een overkoepelende term voor iedereen wiens gender iets anders is dan mannelijk of vrouwelijk. Sommige mensen kunnen ook de term genderqueer als alternatief gebruiken voor non-binair.

Non-binaire mensen kunnen zichzelf enbies of borls (het equivalent van jongens of meisjes) of enben (het equivalent van mannen of vrouwen) noemen. Non-binaire mensen worden onder de paraplu van transgender geschaard, hoewel sommige non-binaire mensen ervoor kiezen zich niet als transgender te identificeren.

Non-binaire mensen willen soms in transitie, zodat hun genderuitdrukking nauwer aansluit bij hun interne identiteit. Veel non-binaire transgender personen hebben een androgyne genderexpressie en hebben uniseks namen en genderneutrale titels (Mx in het Engels) en/of genderneutrale voornaamwoorden (hen/hun in het Nederlands), maar anderen geven er de voorkeur aan zich uit te drukken op een manier die van oudsher als mannelijk of vrouwelijk wordt beschouwd of om aspecten van beide te vermengen.

Non-binaire mensen kunnen elke seksuele oriëntatie hebben, hoewel ze er de voorkeur aan kunnen geven om dit uit te drukken met gender-terminologie, zoals androseksueel of gynoseksueel.

Alles wat je wil weten over non-binair zijn

Hoe weet je of je non-binair bent? Wat moet je doen als je iemand misgendert? En welke voornaamwoorden gebruik je? Zeer geschikt boek als je iemand bent of kent die non-binair is en voor iedereen die er meer over wil weten om respectvol met non-binaire mensen om te kunnen gaan.

Non-binaire genderidentiteiten

Iemand kan zich identificeren als non-binair op zichzelf of zich identificeren als een gender dat in de categorie van non-binair valt. Elk gender dat niet strikt en volledig mannelijk of strikt en volledig vrouwelijk is, valt onder de categorie non-binair. Enkele veel voorkomende voorbeelden van non-binaire genderidentiteiten zijn:

genderspectrum

Soorten non-binaire genders

Sommige non-binairen kunnen gedeeltelijk verbonden zijn met of afgestemd zijn op een of beide van de binaire genders:

  • een op de man gerichte non-binaire persoon (solarian) kan een ervaring hebben die op man zijn lijkt of enige verbondenheid met mannelijkheid hebben, maar toch geen man zijn of niet volledig man zijn.
  • non-binaire mensen kunnen verbonden zijn met mannelijkheid en/of vrouwelijkheid, maar hoeven niet per se verbonden te zijn met mannelijkheid of vrouwelijkheid. Deze soorten non-binaire identiteiten kunnen viabinair, ideobinair genoemd worden.
  • non-binaire mensen die tussen mannelijkheid en vrouwelijkheid in zitten of tegelijk mannelijkheid en vrouwelijkheid ervaren, kunnen androgyne, androgyn, of mesobinaire genoemd worden.

Andere non-binaire genders zijn helemaal niet verbonden met de binaire genders. Deze genders zijn niet verbonden met man, masculien, vrouw, feminien, en ze zitten niet tussen mannelijk en vrouwelijk in of tussen mannelijk en vrouwelijk in. Deze genders zijn ook niet noodzakelijk een agender. Deze genders kunnen abinary, unaligned, neutral, neutral-aligned, epicene, of exobinary genoemd worden.

Non-binaire mensen die niet feminien-uitgelijnd, vrouwelijk-uitgelijnd, mannelijk-uitgelijnd, masculien-uitgelijnd, of neutraal-uitgelijnd zijn, worden atrinaire, outheriene genoemd. Veel outheriene genders zijn ook xenogenders.

Genderexpressie en transitie

Omdat er niet één non-binair uiterlijk is, is er ook geen typische non-binaire transitie. Deze hangt af van iemands individuele genderidentiteit en van zijn doelen voor genderpresentatie.

Sommige non-binaire mensen hebben geen transitie en presenteren zich als het gender dat hen bij de geboorte werd toegewezen, anderen kunnen proberen er uit te zien als het “tegenovergestelde” van het hun toegewezen gender, als meer mannelijk of vrouwelijk. Weer anderen zullen proberen er zo androgyn of genderneutraal mogelijk uit te zien.

Sommige non-binaire mensen kunnen sociaal in transitie gaan, maar doen dat niet medisch. Andere non-binaire mensen kunnen elementen van binaire-transgender-transities overnemen. Zo kan een AFAB (vrouwelijk toegewezen bij de geboorte) non-binaire persoon testosteron nemen, of een binder voor de borsten dragen. Het kan zijn dat ze slechts een “gedeeltelijke” transitie wensen om er androgyn uit te zien.

Voornaamwoorden of aanspreekvormen

Elke non-binaire persoon heeft een unieke relatie met voornaamwoorden. Sommige non-binaire mensen kunnen kiezen voor zij/haar voornaamwoorden of hij/hem voornaamwoorden. Anderen willen liever het/zijn gebruiken. Weer anderen gebruiken neopronomen. Sommigen kunnen meerdere sets voornaamwoorden gebruiken, en anderen zullen geen voornaamwoorden gebruiken, maar alleen een naam.

De makkelijkste manier om achter iemands geprefereerde voornaamwoorden te komen is door er naar te vragen.

Lees ook: Wat zijn genderneutrale voornaamwoorden?

Geschiedenis van non-binariteit

Oude Geschiedenis

Het bestaan van non-binaire mensen is in de loop van de geschiedenis door veel culturen opgetekend. Veel niet-westerse culturen erkenden drie of soms meer genders, die teruggaan tot de oudheid, maar het bestaan van deze genders werd tijdens de kolonisatie vaak onderdrukt.

  • Enkele van de vroegst opgetekende gevallen van non-binaire mensen komen uit Mesopotamië. In de Mesopotamische mythologie zijn er verwijzingen naar de soorten mensen die geen man en geen vrouw zijn. Veel priesters of personen die religieuze taken vervulden werden beschreven als een derde genders.
  • De Māhū in Kanaka Maoli (Hawaiiaanse) culturen zijn personen van het derde genders die van oudsher spirituele rollen binnen de cultuur vervulden. De eerste geschreven westerse beschrijving van māhū komt voor in 1789, door kapitein William Bligh. Toen hij in Tahiti halt hield werd hij voorgesteld aan een lid van een “klasse van mensen die in Otaheitie zeer veel voorkomen, Mahoo genaamd… die, hoewel ik zeker was dat het een man was, grote trekken van verwijfdheid over zich had.”
  • De boeddhistische Tipitaka documenteert vier gendercategorieën: vrouwelijk, mannelijk, ubhatobyanjanaka (mensen met zowel mannelijke als vrouwelijke kenmerken), en pandaka (een gender zonder vertaling).
  • Vóór het westerse contact hadden sommige inheemse Amerikaanse stammen derde-genderrollen. Europese antropologen noemden deze mensen meestal “berdaches”, wat de Inheemsen als een scheldwoord beschouwden. In 1990 namen sommige Inheemse Noord-Amerikanen de term two-spirit aan.
  • Op het Indiase subcontinent zijn er verschillende gelijksoortige genderidentiteiten die in het Engels gezamenlijk hijra genoemd worden. Hijra is noch volledig mannelijk, noch volledig vrouwelijk en ze hebben meestal een vrouwelijke genderuitdrukking.
  • Joodse heilige teksten erkennen zes genders: zachar (cisgender mannen), nekeivah (cisgender vrouwen), ay’lonit (transgender mannen), saris (transgender vrouwen), androgynos (iemand met zowel mannelijke als vrouwelijke kenmerken, ongeveer gelijk aan androgyne of bigender), en tumtum (iemand wiens gender onbepaald of duister is, ongeveer gelijk aan agender).
  • Bissu is een gender uit de Bugis cultuur van Zuid-Indonesië dat alle aspecten van het gender gecombineerd tot een geheel vertegenwoordigt. Ze spelen een belangrijke rol in religieuze ceremonies bij hen die de pre-Islamitische godsdienst van het gebied beoefenen. Van oudsher erkenden de Bugis vijf genders, en geloofden dat alle vijf genders in harmonie moeten leven om vrede in de wereld te krijgen.

Victoriaanse Eeuw (17de-19de eeuw)

  • In de 17e eeuw verwezen Engelse wetten over erfenissen soms naar mensen die niet in het genderbinair pasten met het voornaamwoord “het”. Hoewel het ontmenselijkt was, werd het rond die tijd beschouwd als het meest grammaticaal passende antwoord op genderbepaalde voornaamwoorden. Dit is een voorbeeld van mensen die juridisch buiten mannelijk en vrouwelijk beschouwd werden.
  • Hoewel het “enkelvoud zij” in 1745 al honderden jaren in het Engels in gebruik was, begonnen grammatici te zeggen dat het niet langer acceptabel was. Hun redenering was dat neutrale voornaamwoorden niet bestaan in het Latijn, waarvan men dacht dat het een betere taal was, dus zou het Engels ze ook niet mogen gebruiken. In plaats daarvan raadden ze aan om “hij” te gebruiken als een genderneutraal voornaamwoord.
  • De Openbare Universele Vriend (Public Universal Friend) (1752-1819) was een genderloze evangelist die door het oosten van de Verenigde Staten reisde om een theologie te prediken die gebaseerd was op die van de Quakers, die actief tegen slavernij was. De Vriend werd op 24-jarige leeftijd door God gered uit een ernstige ziekte met een nieuwe geest, die volgens de Vriend genderloos was. De Vriend weigerde bij de geboortenaam genoemd te worden, zelfs op wettelijke documenten, en stond erop geen voornaamwoorden te hebben. Volgelingen respecteerden deze wensen, vermeden genderpecifieke voornaamwoorden, zelfs in privé-documenten, en verwezen alleen naar “de Public Universal Friend”, “the Friend” of “P.U.F.” De Vriend droeg kleding die tijdgenoten als androgyn beschreven, het waren meestal zwarte gewaden.

Moderne Geschiedenis

  • Het vroegst bekende gebruik van het woord “genderqueer” is van Riki Anne Wilchins in de nieuwsbrief van Transexual Menace. In 1995 verscheen hen in de nieuwsbrief In Your Face, waar hen de term genderqueer gebruiktte. In de nieuwsbrief lijkt de term te verwijzen naar mensen met complexe of onbenoemde genderuitdrukkingen. Wilchins verklaarde dat hen zich als genderqueer identificeert in hun autobiografie in 1997.
  • In 1998 gebruikte een artikel van een transgendergemeenschap op het Internet, Sphere, de woorden “queergendered” en “polygendered” door elkaar als overkoepelende termen voor iedereen wiens gender buiten het genderbinair viel, waarbij ze specificeerden dat hieronder ook mensen vielen die ‘bigender, non-gender, of derde sekse‘ waren, waarbij ze uitlegden dat sommigen moeilijkheden ondervonden bij het zoeken naar een genderambigue fysieke transitie.

Vlag

non-binair

De non-binaire vlag werd in februari van 2014 gemaakt door Kye Rowan. Ze werd ontworpen voor non-binaire mensen die vonden dat de genderqueervlag hen niet vertegenwoordigde.

  • geel staat voor buiten het genderbinaire zijn, omdat geel vaak gebruikt wordt om iets als eigen te onderscheiden.
  • wit is de aanwezigheid van alle kleuren, en staat voor mensen die vele of alle genders zijn.
  • paars staat voor de vloeibaarheid en veelheid van vele genderervaringen, voor de uniciteit en flexibiliteit van non-binaire mensen, en staat ook voor mensen wier genderervaringen onder meer inhouden dat ze tussen vrouwelijk (traditioneel roze) en mannelijk (traditioneel blauw) in zitten.
  • zwart is de afwezigheid van kleur en staat voor agender of genderloze mensen.
non-binair

Deze alternatieve non-binaire vlag werd gemaakt op het LGBTA-fandom door gebruiker Blueberryjello op 17 december 2020.

  • Het geel staat voor iemand die niet cisgender is,
  • het wit voor wie zich als multigender identificeert,
  • het zwart voor agender zijn,
  • het groen voor iemand die zonder verwijzing naar binairiteit is.
non-binair

Een ander alternatief werd gemaakt door wiki-gebruiker Kirbirb op 11 februari 2021. Hij werd gemaakt om meer inclusief te zijn dan de meest gangbare vlag.

  • paars is voor androgyne genders en xenogenders,
  • perzik is voor vrouwelijk-gebonden genders,
  • wit is voor zowel alle genders als genderloosheid,
  • geel is voor abinaire en non-gebonden genders,
  • teal is voor mannelijk-gebonden genders.
non-binair

Een andere non-binaire vlag werd bedacht door Cryptocrew op Hayden000s verzoek op 15 januari van 2021 en werd twee dagen later voor het eerst op een post gepubliceerd.

  • donkerblauw is voor overwegend mannelijk non-binaire mensen,
  • lichtblauw is voor overwegend masculiene non-binaire mensen,
  • groen is voor overwegend genderloze/agender non-binaire mensen,
  • wit is voor overwegend fluide non-binaire mensen,
  • paars is voor multigender non-binaire mensen,
  • oranje is voor overwegend xenic/outherine non-binaire mensen,
  • roze is voor overwegend feminine non-binaire mensen,
  • rood is voor overwegend vrouwelijke non-binaire mensen.
  • in het symbool staat zwart voor buiten het binaire vallen, het paars dat het roze en blauw doorkruist staat voor het gescheiden zijn van een man of een vrouw.
non-binair

Een andere non-binaire vlag werd op 9 april 2021 ontworpen door FANDOM gebruiker Waterbutcold.

  • zwart staat voor genderloos zijn, blanco genders, nulde genders en afwezigheid van gender,
  • grijs voor gedeeltelijke genders,
  • wit voor multigenders, fluïde- en fluxgender,
  • geel voor unieke en abinaire genders,
  • groen voor neutrale genders.
  • blauw staat voor masculiene en mannelijke genders, en ook voor mannelijke genderpresentatie. Dit omvat mannelijk-zijn, verbonden zijn met mannelijkheid, ermee verbonden zijn, of aspecten hebben van een mannelijk gender.
  • paars staat voor mannelijke en vrouwelijke, vrouwelijke en mannelijke, en androgyne genders, en ook voor androgyne genderpresentatie. Dit omvat elk gender dat op enigerlei wijze verbonden is met beide binaire genders. Het omvat ook het hebben van aspecten van beide binaire genders.
  • roze staat voor feminine en vrouwelijke genders, en ook voor vrouwelijke genderpresentatie. Dit omvat vrouwelijk gericht zijn, verbonden zijn met vrouwelijkheid, of aspecten hebben van een vrouwelijk gender.

Symbool

non-binair
non-binair

Het meest voorkomende non-binaire/genderqueer-symbool werd gemaakt door Johnathan R in 2012. Het lijkt op de mannelijke of vrouwelijke symbolen, maar in plaats van een kruis op het vrouwelijke symbool of een pijl op het mannelijke symbool, gebruikt het een X of een ster op het uiteinde. Het gebruik van de X ontkent beide binaire genders, en de letter X wordt vaak gebruikt in non-binaire voornaamwoorden en titels. Ook de positie, recht omhoog wijzend, wijkt af van de posities van de mannelijke en vrouwelijke symbolen.

non-binair

Het astronomische symbool voor kometen (☄) wordt soms als een non-binair symbool gebruikt. Het werd voorgesteld omdat de mannelijke en vrouwelijke tekens beide tekens voor planeten zijn (Mars en Venus).

Het symbool voor kometen werd waarschijnlijk gekozen omdat kometen overal in het zonnestelsel kunnen voorkomen, wat de grote verscheidenheid aan mogelijke non-binaire identiteiten laat zien.

Lees ook: wat betekent het om non-binair te zijn?

Lees ook: De genderfluïde generatie: jongeren over mannelijk, vrouwelijk, beiden of geen van beiden zijn

Scroll naar boven